Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας (Δ.Ε.Π./-Υ.) είναι η πιο συχνή αναπτυξιακή διαταραχή που εκδηλώνεται κατά την παιδική ηλικία και αποτελεί διαγνωστική κατηγορία η οποία χρησιμοποιείται για να περιγράψει μαθητές/τριες που εμφανίζουν μη ανάλογα με την ηλικία και το αναπτυξιακό τους στάδιο επίπεδα ελλειμματικής προσοχής, παρορμητικότητας και υπερκινητικότητας.
Έρευνες, που προσδιορίζουν τη συχνότητα της Δ.Ε.Π./Υ. μέσω χορήγησης κλιμάκων αξιολόγησης της συμπεριφοράς σε γονείς και εκπαιδευτικούς, εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά που κυμαίνονται σε ποσοστό 10-20% του γενικού πληθυσμού.
Η παρέμβαση και η αντιμετώπιση της διαταραχής στο σχολικό περιβάλλον είναι σημαντική και δίνει τη δυνατότητα έγκαιρης εκπαιδευτικής και ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης, για να προληφθούν δευτερογενείς συνέπειες όπως η σχολική αποτυχία, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, τα προβλήματα συμπεριφοράς, οι δυσκολίες στην κοινωνικοποίηση κ.λ.π.
Ο ρόλος των εκπαιδευτικών στη διάγνωση της διαταραχής είναι καθοριστικός, αφού είναι οι πρώτοι μετά από τους γονείς που έρχονται σε επαφή με τα παιδιά. Οι εκπαιδευτικοί έχουν περισσότερες πιθανότητες να εντοπίσουν και να περιγράψουν τη διαταραχή, αφού τα συμπτώματα της είναι πιθανότερο να εκδηλωθούν συχνότερα μέσα στη σχολική αίθουσα παρά στο παιχνίδι ή στο σπίτι.
Απλές εκπαιδευτικές πρακτικές για παιδιά με Δ.Ε.Π./-Υ. στη σχολική τάξη
Δόμηση του σχολικού περιβάλλοντος
- Η σχολική τάξη, να έχει όσο το δυνατό πιο λιτή επίπλωση και ο φωτισμός να είναι απαλός και υπόλευκος. Οι τοίχοι της σχολικής τάξης, να έχουν τα τελείως απαραίτητα εκπαιδευτικά εργαλεία και ο χρωματισμός τους να ηρεμεί τα παιδιά. Το πάτωμα να έχει ουδέτερο χρώμα και οι κουρτίνες να έχουν ένα απαλό χρωματισμό χωρίς σχέδια.
- Τοποθετούμε το παιδί σε μπροστινό θρανίο, κοντά στην έδρα του δασκάλου για καλύτερη εποπτεία, κοντά στον πίνακα και στο κέντρο της αίθουσας μακριά από την πόρτα και το παράθυρο. Το οπτικό πεδίο μπροστά από το θρανίο, να μην έχει εικόνες και να καθαρίζεται τακτικά από σχέδια ή άλλα σημάδια. Πάνω στο θρανίο φροντίζουμε να υπάρχουν μόνο τα απαραίτητα για τη συγκεκριμένη σχολική εργασία αντικείμενα.
- Η σχολική τσάντα του μαθητή τοποθετείται πάντα στο ίδιο σημείο και τα τετράδια να είναι πάντα στην ίδια θήκη με την ίδια σειρά.
- Η κρεμάστρα ρούχων μέσα στην τάξη καλό είναι να έχει ονόματα, ώστε ο κάθε μαθητής να έχει τη δική του προκαθορισμένη θέση.
- Στη σχολική τάξη δημιουργείται χώρος κατάλληλα διαμορφωμένος ως χώρος ηρεμίας.
Διδακτικοί κανόνες για παιδιά με Δ.Ε.Π./-Υ. μέσα σε σχολικό πλαίσιο
- Εφαρμόζουμε δομημένο, καθημερινό σχολικό πρόγραμμα, το οποίο να είναι προβλέψιμο και γνωστό στο παιδί. Σημαντική είναι και η δόμηση της ώρας του διαλείμματος με ανάλογες δραστηριότητες με την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού.
- Δημιουργούμε συνθήκες ελεγχόμενης μερικής κινητικής ανησυχίας.
- Δίνουμε στο παιδί πολύ περισσότερο χρόνο στις απαντήσεις που περιμένουμε απ’ αυτό. Οι βοηθητικές –κατευθυντικές ερωτήσεις είναι το όπλο για να το οδηγήσουμε στην κατάλληλη απάντηση.
- Χωρίζουμε τη διδακτική ώρα σε μικρά χρονικά διαστήματα, ώστε μέσα στην ίδια διδακτική ώρα να γίνονται πολλές και διαφορετικές, αλλά ολοκληρωμένες δραστηριότητες. Καλό θα είναι οι σχολικές εργασίες να έχουν μικρότερη ποσότητα, αλλά όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποιότητα.
- Η συνεργατική και συμμετοχική διδασκαλία είναι η πλέον κατάλληλη για τα παιδιά με Δ.Ε.Π./-Υ.
- Ενισχύουμε κάθε θετική συμπεριφορά που θέλουμε να έχουμε μέσα στο σχολικό πλαίσιο. Είναι πολύ σημαντικό να ενισχύουμε την προσπάθεια του παιδιού μέσα στο σχολικό πλαίσιο, παρά το αποτέλεσμα.
- Εμπλέκουμε στο πρόγραμμα διαχείρισης κρίσεων τον Δ/ντή του σχολείου, τους δασκάλους των άλλων τάξεων, τις ειδικότητες που διδάσκουν στο σχολείο, τους μαθητές των άλλων τάξεων και τους γονείς των άλλων παιδιών, χωρίς να θίξουμε την προσωπικότητα του παιδιού με
- Συνεργαζόμαστε με τους γονείς του παιδιού, ώστε οι σχολικές επιτυχημένες πρακτικές να γίνονται το ίδιο επιτυχημένες στον οικογενειακό χώρο. Καλό είναι να χρησιμοποιούμε τετράδιο επικοινωνίας με τους γονείς,
- Ενισχύουμε τις προσπάθειες ενασχόλησής του παιδιού με εξωσχολικές δραστηριότητες,
Όλο το φάσμα των εμπλεκομένων στην εκπαίδευση ενός παιδιού με Δ.Ε.Π./-Υ., πρέπει να έχει πάντα κατά νου ότι αυτό χρειάζεται εναλλακτικούς τρόπους διδασκαλίας. Ο διαφορετικός τρόπος προσέγγισης μας οδηγεί στην επιτυχία, αρκεί να σκεφτόμαστε συνεχώς το παιδί που έχουμε μπροστά μας. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι διαφορετικά παιδιά θέλουν διαφορετικές οπτικές διδακτικής και εκπαιδευτικής διαδικασίας.
