(οι δάσκαλοι της Κρήτης που πότισαν το δέντρο της λευτεριάς στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, στη Μάχη της Κρήτης, την Κατοχή και την Εθνική Αντίσταση
Γεώργιος Α. Καλογεράκης
Δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Θραψανού
Η Δευτέρα 28 Οκτωβρίου 1940, ορίζεται ως ημέρα εισόδου της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, με την επίθεση των Ιταλικών-φασιστικών δυνάμεων στα βόρεια σύνορα. Οι μάχες στην Ελληνική επικράτεια και στη συνέχεια στα Αλβανικά βουνά, κράτησαν ως τον Απρίλιο του 1941.
Ακολούθησε η εισβολή στην Ελλάδα του Γ΄ Ράιχ από τα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα και η μάχη της Κρήτης τον Μάιο του 1941, που ολοκλήρωσε την Γερμανοϊταλική και Βουλγαρική κατοχή της χώρας μας.
Στην Κρήτη, όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, η εκπαιδευτική διαδικασία διακόπηκε λόγω του πολέμου, με τους εκπαιδευτικούς της Κρήτης να δίδουν το παράδειγμα στην πρώτη γραμμή του Ελληνοϊταλικού μετώπου και με τη συμμετοχή τους στη μεγαλειώδη μάχη της Κρήτης και την Αντίσταση που ακολούθησε τα χρόνια 1941 – 1945.
Δάσκαλοι και δασκάλες της «Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως» της Κρήτης, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν προσωρινά το λειτούργημά τους, λόγω του πολέμου και της συμμετοχής τους σ’αυτόν, προσφέροντας τελικά στην πατρίδα, την ίδια τους τη ζωή.
Ο τραγικός απολογισμός των εκπαιδευτικών της Κρήτης, στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου 1941-1945, ήταν :
Ελληνοϊταλικός πόλεμος : δεκαπέντε (15) νεκροί
Μάχη Κρήτης : πέντε (5) νεκροί
Κατοχή και Αντίσταση : είκοσι οκτώ (28) νεκροί
Θεωρώντας ως μία από τις ευάλωτες ομάδες τα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το σύνολο των εκπαιδευτικών της Κρήτης, παρουσιάζουμε με τιμή και σεβασμό τους σαράντα επτά (47) δασκάλους και τη μία (1) δασκάλα που έπεσαν για την πατρίδα, ταγμένοι στις ιδέες της ελευθερίας και ανεξαρτησίας της Κρήτης και σ’αυτά που δίδασκαν στους μικρούς μαθητές τους.
(Η παρουσίαση των δασκάλων της Κρήτης, θύματα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έγινε το Σάββατο 10 Ιουλίου 2021 στα πλαίσια του 7ου Διεθνούς Συνεδρίου του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών ΙΑΚΕ, που πραγματοποιήθηκε από τις 9 ως τις 11 Ιουλίου 2021 στο ξενοδοχείο CANDIA MARIS, στην Αμμουδάρα του Δήμου Μαλεβυζίου)
ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
(28 Οκτωβρίου 1940- 31 Μαρτίου 1941)
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΔΑΣΚΑΛΩΝ ΚΡΗΤΗΣ
Σύνολο νεκρών Ελληνοϊταλικού πολέμου : δεκαπέντε (15)
α/α
Ονοματεπώνυμο
Οικισμός
Ημερομηνία θανάτου
Τόπος θανάτου
1
Παπαδάκης-Παπαμαρκάκης Μιχαήλ τ. Βασιλείου
Έφεδρος Ανθυπολοχαγός
Βρύσσες Αγίου Βασιλείου Ρέθύμνου
22/12/1940
Κλεισούρα
2
Ψωμαδάκης Μιλτιάδης τ. Γεωργίου
Έφεδρος Ανθυπολοχαγός
Ζήρος Σητείας
Λασιθίου
3/1/1941
Μάλι Τοπιάνι
(ΒΑ Κλεισούρας)
3
Τζαγκαράκης Αντώνιος τ. Δημητρίου
Λοχίας
Θραψανό
Ηρακλείου
10/3/1941
Άρτζα Ντι Μέτζο
4
Χλειουνάκης Ιωάννης τ. Εμμανουήλ
Λοχίας
Άνω Βιάννος Ηρακλείου
6/1/1941
Κορυτσά
από αεροπορικό βομβαρδισμό
5
Κριτσωτάκης Νικόλαος τ. Ευσταθίου
Νεάπολη Λασιθίου
24/2/1941
Άρτζα Ντι Σόμπρα Τρεμπεσίνας
6
Σταυρουλάκης Ιωάννης τ. Εμμανουήλ
Καλανταρέ Ρεθύμνου
24/2/1941
Μπουντανόρι
7
Μαλανδράκης Νικόλαος τ. παπά Παναγιώτη
Αργαστήρι Χανίων
16/2/1941
Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων
8
Μανουσακάκης Γεώργιος τ. Εμμανουήλ
Έφεδρος Ανθυπολοχαγός
Άγιος Κωνσταντίνος Ρεθύμνου
23/12/1940
Φράταρι
ύψωμα 1220
(Α. Κλεισούρας)
9
Πατσάκης Ανδρέας τ. Ιωσήφ
Καλλικράτης – Πατσιανός Χανίων
24/11/1940
Άγιοι Σαράντα Κονισπόλεως
10
Ροδανάκης Ιωάννης τ. Ευάγγελου
Ζάκρος Σητείας
9/2/1941
ύψωμα 1308 Τρεμπεσίνας
11
Αναστασάκης Δημήτριος τ. Ζαχαρία Δεκανέας
Κιθαρίδα Μαλεβυζίου
18/2/1941
2ο Σ.Ν. Ιωαννίνων
(από βαρύτατο τραυματισμό στις 29/1/1941)
12
Κανακάκης Κωνσταντίνος τ. Επιμενίδη
Έφεδρος Ανθυπολοχαγός
Αγία Παρασκευή Αμαρίου
9/3/1941
όρος Σεντέλι
13
Λογαριαστάκης Φανούριος τ. Σωτηρίου
Έφεδρος Ανθυπολοχαγός
Νεάπολη Λασιθίου
6/3/1941
Πεστάνη
(ΝΑ Τρεμπεσίνας)
14
Ταμιωλάκης Κωνσταντίνος τ. Νικολάου
Ψυχρό Λασιθίου
15/4/1941
Μαλίκι Κορυτσάς
15
Λυράκης Μιχαήλ τ. Εμμανουήλ
Φουρνή Μεραμβέλλου
19/2/1941
ύψωμα 1178 (Τρεμπεσίνα)
ΜΑΧΗ ΚΡΗΤΗΣ
(20 – 31 Μαΐου 1941)
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΔΑΣΚΑΛΩΝ ΚΡΗΤΗΣ
Σύνολο νεκρών Μάχης Κρήτης : πέντε (5)
α/α
Ονοματεπώνυμο
Οικισμός
Ημερομηνία
θανάτου
Τόπος θανάτου
16
Μάλαμα Γκολέμη τ. Γεωργίου
Ηράκλειο
(Τσεσμές Μικράς Ασίας)
21 Μαΐου 1941
Σταυρωμένος
(Ηράκλειο)
17
Μανωλεσάκης Γεώργιος τ. Λεωνίδα
Έφεδρος Λοχαγός
Προφήτης Ηλίας Ηρακλείου
20 Μαΐου 1941
Χανιόπορτα Ηρακλείου
18
Μετζιδάκης Αντώνιος τ. Νικολάου
Λούχι Κισσάμου Χανίων
20 Μαΐου 1941
Γαλατάς Χανίων
19
Μπαριτάκης Κωνσταντίνος τ. Γεωργίου
Άνω Βιάννος Αρκαλοχώρι
2 Ιουνίου 1941
Αρκαλοχώρι
από βομβαρδισμό
20
Παπαδάκης Εμμανουήλ τ. Αντωνίου
Περιβόλια Κισσάμου Χανίων
1 Ιουνίου 1941
Χανιόπορτα Ηρακλείου
KATOXH
(1 Ιουνίου 1941 – 10 Μαΐου 1945)
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΔΑΣΚΑΛΩΝ ΚΡΗΤΗΣ
Σύνολο νεκρών Κατοχής : είκοσι οκτώ (28)
α/α
Ονοματεπώνυμο
Οικισμός
Ημερομηνία
θανάτου
Τόπος θανάτου
21
Μπαμπουνάκης Εμμανουήλ τ. Γεωργίου
Μαλάθυρος Κισσάμου Χανίων
28 Αυγούστου 1944
Μαλάθυρος εκτελέστηκε
22
Ανδρουλάκης Θεόδωρος τ. παπά Εμμανουήλ
Βολιώνες Αμαρίου Ρεθύμνου
15 Φεβρουαρίου 1945
Στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν
23
Αγγελάκης Εμμανουήλ τ. Δημητρίου
Βαχός Βιάννου
14 Σεπτεμβρίου 1943
Βαχός Βιάννου εκτελέστηκε
24
Δετοράκης Νικόλαος τ. Κωνσταντίνου
Ηράκλειο – Κριτσά Λασιθίου
5 Σεπτεμβρίου 1943
Γουρνόλακκος Ψηλορείτη εκτελέστηκε
25
Ζαχαριουδάκης Αντώνιος τ. Δημητρίου
Νίβρυτος Ηρακλείου
10 Φεβρουαρίου 1944
Χαϊδάρι Αθήνα
26
Ζωγραφάκης Ιωάννης τ. Γεωργίου
Έφεδρος Ανθυπολοχαγός
Καστέλλι Πεδιάδος Ηρακλείου
27 Οκτωβρίου 1943
Αγυιά Χανίων εκτελέστηκε
27
Αβρονιδάκης Ιωάννης
Παλαίκαστρο Σητείας
29 Αυγούστου 1944
Αγυιά Χανίων εκτελέστηκε
28
Μασούρης Εμμανουήλ – Μάνος
Χανιά
29 Αυγούστου 1944
Τοπόλια Χανίων εκτελέστηκε
29
Μανουσάκης Ιωάννης τ. Εμμανουήλ
Δραπέτι Ηρακλείου
14 Ιουνίου 1942
Ξηροπόταμος Ηρακλείου
εκτελέστηκε
30
Μηλιαράκης Αριστομένης τ. Ιωάννου
Πεύκος Βιάννου
14 Σεπτεμβρίου 1943
Πεύκος Βιάννου
εκτελέστηκε
31
Μπετεινάκης Αντώνιος τ. Γεωργίου
Αρχάνες
27 Οκτωβρίου 1943
Αγυιά Χανίων
εκτελέστηκε
32
Παπαδάκης – Τζαγκαράκης Νικόλαος τ. Χαρίδημου
Μοίρες
1 Ιουνίου 1942
Μοίρες
εκτελέστηκε
33
Παπαδημητρόπουλος Χαράλαμπος τ. Εμμανουήλ
Πεύκος Βιάννου
14 Σεπτεμβρίου 1943
Λυγιά Βιάννου
εκτελέστηκε
34
Παπαϊσιδώρου Αριστείδης
Παλαιοπαναγιά
Θηβών
6 Σεπτεμβρίου 1943
Αγυιά Χανίων
εκτελέστηκε
35
Πολεμαρχάκης Στυλιανός
Καστέλλι Πεδιάδος Ηρακλείου
καλοκαίρι 1944
Χαϊδάρι
εκτελέστηκε
36
Σαρρής Ιωάννης τ. Γεωργίου
Δαμάστα
21 Αυγούστου 1944
Κερατίδι Δαμάστας
εκτελέστηκε
37
Σηφάκης Γεώργιος τ. Ζαχαρία
Αγία Βαρβάρα
Ηρακλείου
14 Ιουνίου 1942
Ξηροπόταμος Ηρακλείου
εκτελέστηκε
38
Σηφάκης Ευάγγελος τ. Γεωργίου
Αγία Βαρβάρα Ηρακλείου
14 Ιουνίου 1942
Ξηροπόταμος Ηρακλείου
εκτελέστηκε
39
Σηφάκης Μιχαήλ τ. Ζαχαρία
Αγία Βαρβάρα Ηρακλείου
14 Ιουνίου 1942
Ξηροπόταμος Ηρακλείου
εκτελέστηκε
40
Τζαγκαράκης Γεώργιος τ. Ιωάννου
Αμιράς Βιάννου
14 Σεπτεμβρίου 1943
Αμιράς
εκτελέστηκε
41
Τζαγκαράκης Νικόλαος τ. Εμμανουήλ
Αμιράς Βιάννου
14 Σεπτεμβρίου 1943
Αμιράς
εκτελέστηκε
42
Μάντακας Εμμανουήλ
Λάκκοι Κυδωνίας Χανίων
24 Αυγούστου 1943
Χανιά
εκτελέστηκε
43
Ασπραδάκης Σταύρος
Αρμένοι Σητείας
1 Ιουλίου 1942
Χανδράς Σητείας
Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς
44
Αγγελάκης Γεώργιος τ. παπά Κωνσταντίνου
Γερακάρι Ρεθύμνου
22 Αυγούστου 1944
Γερακάρι
εκτελέστηκε
45
Πολιουδάκης Παναγιώτης
Αστέρι Ρεθύμνου
3 Ιουνίου 1941
Αστέρι
εκτελέστηκε
46
Δατσέρης Ιωάννης
Χουμεριάκο Λασιθίου
……………………….
………………………..
47
Λίτινας Μανόλης
Πλατάνια Αμαρίου
2 Μαρτίου 1944
Τραυματίστηκε σε μάχη και πέθανε από τα τραύματά του
