Κείμενο – Φωτογραφίες: Μιχάλης Ανδριανάκης (+ 2024)*
Περπατήσαμε κάπου πέντε ώρες από τα Καπετανιανά μέσα από τα Αστερούσια για να φτάσουμε στην απομονωμένη τότε, παραθαλάσσια Μονή του Κουδουμά στις αρχές της δεκαετίας του 80 (γυρίσαμε πίσω με πλοίο).
Και αρκετά για να φτάσουμε στα σπηλαιώδη ασκητήρια, όπου οι παλιοί ασκητές δόξαζαν απομονωμένοι το Θεό.
Το μικρό ασκητήριο του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, σε δυο επίπεδα, με το ναό κτισμένο σε σπηλιά, διασώζει εξαιρετικά ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες, χρονολογημένες από επιγραφή στα 1360.
Η διακόσμηση επεκτείνεται και στον εξωτερικό τοίχο (μοναδική περίπτωση στην Κρήτη) με τις μορφές των Αρχαγγέλων, τον Άγιο Πέτρο, μια ωραία Δέηση και τον τιμώμενο άγιο στο γοτθικό ανακουφιστικό τόξο της θύρας.
Θυμάμαι στο εσωτερικό μια ενδιαφέρουσα, πολυπρόσωπη Κοίμηση του Οσίου Εφραίμ του Σύρου. Ακόμη πιο ενδιαφέρουσα είναι η επιγραφή εν μέση Βενετοκρατία, “βασιλευόντων δε ημών βασιλέως Ιωάννου και Ελένης των Παλαιολόγων”.
Πιο κάτω μια ανεξήγητη αντιγραφή όπως-όπως κάποιας αρχαίας επιγραφής: “Υ Αποίοι Νικάνορος και Σωτοίοις Ασκληπιο οιρην συνωδηπόρωκατ ώναρ”, αλλά και μια αυστηρή εντολή στους μοναχούς να προσέχουν πως περπατούν, ώστε να μην ακουμπούν και καταστρέφουν τις τοιχογραφίες, που ο Θεός ξέρει πόσο στοίχισαν στο φτωχό μοναστήρι: “βλέπετε αδελφοί πως ακρηβώς πατείτε+Ήτις μοναχός (α)κου(μ)πίσ(ε)ι εις τους αγίους ύνα κάμη μετανίες” (κατά μεταγραφή G.Gerola).
*Ο κ. Μιχάλης Ανδριανάκης ήταν επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων
