Με ιδιαίτερη λαμπρότητα σήμερα Κυριακή των Μυροφόρων πραγματοποιήθηκε Αρχιερατική Θεία Λειτουργία Ιερουργούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γορτύνης και Αρκαδίας κ.κ. Μακαρίου και παρουσία πλήθους πιστών και τιμήθηκε η μνήμη του Νεομάρτυρος Γεωργίου Πρεσβυτέρου και των συν αυτώ Δώδεκα Νεομαρτύρων Γέργερης στον ιστορικό Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως, τόπο του μαρτυρίου τους, κατά τη Θ. Λειτουργία της 25ης Μαρτίου 1828.
Φωτογραφίες: Χαράλαμπος Μανασάκης, τον οποίο και ευχαριστούμε…
Πρεσβύτερος Γεώργιος καί οἱ σύν αὐτῷ Δώδεκα Νεομάρτυρες Γέργερης
(Μαρτύρησαν στίς 25 Μαρτίου 1828 καί ἑορτάζουν τήν Κυριακή τῶν Μυροφόρων)
Στίς 23 Ἰουνίου 2001, στόν Ἱ. Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἁγ. Μηνᾶ Ἡρακλείου ἑορτάστηκε, μέ Συνοδική Θ. Λειτουργία τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, γιά πρώτη φορά καί ἐπίσημα, ἡ μνήμη τῶν Ἁγίων Νεομαρτύρων Ἀρχιερέων τῆς Κρήτης καί τῶν μετ’ αὐτῶν ἀθλησάντων κληρικῶν καί λαϊκῶν, κατά τά ἔτη 1821-1822, καπόπιν τῆς ἀναγραφῆς τους στό Ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας. Στήν Ἀποστολική Ἐπαρχία μας εἴχαμε, μεταξύ ἄλλων, ἕνα ἐπίσης φοβερό μαρτύριο, ἐντός Ἱ. Ναοῦ, σέ ἕνα ἀπό τά μεγάλα χωριά της, τήν ἱστορική Γέργερη. Ζωντανές παραδόσεις Σύμφωνα μέ τίς ζωντανές παραδόσεις τῶν ἡλικιωμένων κατοίκων τῆς Γέργερης, στίς 25 Μαρτίου τοῦ 1828, ἑορτή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου, κατά τή διάρκεια τῆς Θ. Λειτουργίας, στόν Ἱ. Ναό Μεταμορφώσεως Γέργερης, εἰσῆλθαν ἄγριοι ὀθωμανοί μέ τά σπαθιά τους γυμνά. Τό ἐκκλησίασμα ἔντρομο ἔτρεξε γιά νά σωθεῖ. Δώδεκα ἄνθρωποι παρέμειναν ἐντός τοῦ ἐν λόγῳ Ἱ. Ναοῦ μαζί μέ τόν λειτουργοῦντα Ἱερέα Γεώργιο Κυριακίδη, γιά νά τόν ὑπερασπισθοῦν. Οἱ ὀθωμανοί, τελικά, κατέσφαξαν τόν λειτουργοῦντα Πρεσβύτερο Γεώργιο καί τούς δώδεκα ἀνθρώπους πού παρέμειναν στόν Ἱ. Ναό Μεταμορφώσεως Γέργερης. 184 χρόνια μετά τό μαρτύριο Ἔχοντες ὑπ᾽ ὄψη μας, ὡς οἰκεῖος Ἐπίσκοπος, τή ζωντανή παράδοση τῶν κατοίκων τῆς Γέργερης, τό γεγονός ὅτι στή συνείδηση τοῦ χωριοῦ εἶναι μάρτυρες τῆς Πίστεως, ἀλλά καί τό γεγονός ὅτι μαρτύρησαν ἐντός τοῦ Ἱ. Ναοῦ τῆς Μεταμορφώσεως Γέργερης καί δή ἐν ὥρᾳ ἐκκλησιαστικῆς λατρείας, ἀποφασίσαμε νά τιμήσουμε τούς μάρτυρες αὐτούς τῆς Πίστεώς μας, κατ᾽ ἀρχήν τοπικά, ἔχοντες τή συνείδηση ὅτι πρόκειται περί μαρτύρων τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας. Τά αἵματά τους χύθηκαν γιά τήν Πίστη, ὑπαρασπιζόμενοι τά ἱερῶς τελούμενα ἐντός τοῦ ἐν λόγῳ Ἱ. Ναοῦ κατά τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου. Ἀναζητούσαμε τήν κατάλληλη λειτουργική εὐκαιρία γιά νά δώσουμε τήν εὐλογία νά τιμοῦνται τοπικά καί ἐκκλησιαστικῶς ὡς μάρτυρες. Τοῦτο ἐπράξαμε τήν Κυριακή 8/7/2012, μία Κυριακή μετά τήν ἑορτή τῆς Συνάξεως πάντων τῶν ἐν Κρήτῃ διαλαμψάντων Ἁγίων, κατά τήν πρώτη Ἀρχιερατική Θ. Λειτουργία στή Γέργερη, τοῦ ἐκ Γέργερης καταγόμενου νέου Μητροπολίτου Αὐστρίας κ. Ἀρσενίου. Ἀναθέσαμε, τήν ἡμέρα ἐκείνη, στόν τότε Πρωτοσύγκελλο τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας, Πανοσιολ. Ἀρχιμ. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου Χρυσόστομο Παπαδάκη, συγγραφέα καί ἐνασχολούμενο ἐπιτυχῶς μέ τό κρητικό ἁγιολόγιο, νά κάνει καί σχετική ὁμιλία τήν ὁποία μπορεῖ κανείς νά βρεῖ στήν ἱστοσελίδα τῆς Ἱ. Μητροπόλεως καί στήν ἠλεκτρονική διεύθυνση: imga.gr/new/agioi_gergeris.htm Ἐν συνεχείᾳ, μετά τή Θ. Λειτουργία τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγ. Νικολάου στήν Ἐνορία Πανασοῦ τό 2014 καί μετά ἀπό συζήτηση μέ τόν Αἰδεσ. Πρωτ. Σταῦρο Ξημεράκη, Προϊστάμενο τῆς Ἐνορίας Γέργερης, ἀποφασίσαμε ἡ ἑορτή τῆς ἱ. μνήμης τοῦ Γεωργίου Πρεσβυτέρου καί τῶν σύν αὐτῷ δώδεκα Νεομαρτύρων τῆς Γέργερης, νά τελεῖται τοπικά κάθε χρόνο κατά τήν Κυριακή τῶν Μυροφόρων, ἐπειδή ἡ 25η Μαρτίου, ἡμέρα τοῦ μαρτυρίου τους εἶναι ἡμέρα τῆς Θεομήτορος, ἀλλά καί ἡμέρα ἐκδηλώσεων τῆς Ἐθνικῆς ἑορτῆς. Παρακαλέσαμε δέ τόν Σεβ. Μητροπολίτη Ρόδου κ. Κύριλλο νά γράψει τή σχετική ἀκολουθία τους. Ρωτήσαμε, ἀπ᾽ ἀρχῆς, διαφόρους ἀνθρώπους ἄν ὑπάρχουν σχετικές γραπτές πηγές περί τῶν γεγονότων τῆς θυσίας τῶν Νεομαρύρων τῆς Γέργερης καί μή λαβόντες καμιά ὑπόδειξη ἀρχίσαμε νά ἀναζητοῦμε, πρόσφατα, ἐπί πλέον στοιχεῖα, ἐκτός τῆς παραδόσεως πού ζεῖ, μέχρι σήμερα, ἀνάμεσα στίς διηγήσεις τῶν μεγαλυτέρων σέ ἠλικία ἀνθρώπων τῆς Ἐνορίας Γέργερης. Γραπτή ἀναφορά τοῦ μαρτυρίου Ἀρχίσαμε νά ψάχνουνε σέ γνωστές πηγές καί νά, λοιπόν, μιά γραπτή μαρτυρία ἀπό αὐτές ἡ ὁποία ἔρχεται νά ἐπιβεβαιώσει, στήν περίπτωσή μας, τή λαϊκή παράδοση, προσθέτοντας χρήσιμες λεπτομέρειες, ἐντελῶς ἄγνωστες κατά τήν ἡμέρα πού ἀποφασίσαμε γιά τήν τιμή τῶν εἰρημένων Νεομαρτύρων, ἐκ μέρους τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας. Πρόκειται γιά τό ἄρθρο τοῦ μακαριστοῦ καί λόγιου Μενέλαου Παρλαμᾶ, μέ τίτλο: «Ἱστορικά καί Βιογραφικά Σημειώματα τοῦ Στεφ. Νικολαΐδου» 1 στό ὁποῖο ἀναφέρονται τά ἑξῆς: «1828, Μαρτίου 25. Ὑπῆγον 1300 Τοῦρκοι εἰς χωρίον Γέργερη ἀπροσδοκήτως, ὅπου εὑρόντες ἕως 50 Ἕλληνας συναγμένους εἰς τήν ἐκκλησίαν καθ᾽ ἥν ὥρα ἐτελεῖτο ἡ θεία λειτουργία, ἐφόνευσαν 12 Ἕλληνας ὁμοῦ μέ τόν ἱερουργοῦντα ἱερέα, ἐνδεδυμένον τήν ἱερατικήν στολήν, ἔλαβον δέ καί 5 αἰχμαλώτους ἑλληνίδας, οἱ δέ λοιποί ὁρμήσαντες μέ τάς μαχαίρας ἔφυγον ἐκ τοῦ μέσου τῶν Τούρκων». Ἐρευνοῦντες γιά τήν περίπτωση τῶν Νεομαρτύρων μας βρήκαμε καί τά παρακάτω πού ἀκολουθοῦν. 39 χρόνια μετά τό μαρτύριο Μετά τή θυσία τῶν Νεομαρτύρων τῆς Γέργερης καί συγκεκριμένα 39 χρόνια καί πιό συγκεκριμένα στίς 26 Σεπτεμβρίου τοῦ 1867, τήν ἴδια Ἐκκλησία δηλ. τόν Ἱ. Ναό Μεταμορφώσεως Γέργερης, τόπο του μαρτυρίου τους, τή βεβήλωσαν καί τήν κατέκαψαν καί προέβησαν καί σέ ἄλλες θηριωδίες ὅπως θά δοῦμε παρακάτω. Ἀναφέρονται στήν ἔκθεση τῶν ὡμοτήτων τοῦ 1866 2 τά ἑξῆς: «Γέργερη. Ἐκ τῶν 105 οἰκιῶν τάς 102 ἔκαυσαν. Τάς Ἐκκλησίας Ἅγιος Γεώργιος, Προφήτης Ἠλίας, Μεταμόρφωσις τοῦ Χριστοῦ καί ἡ Κοίμησις τῆς Θεοτόκου βεβηλώσα- ντες κατέκαυσαν. Ἐκ τῶν 7 ἐλαιοτριβείων τά 5.800 ἐλαιόδενδρα, τριακοσίων στρεμμάτων ἀμπελῶνας καί τριακόσια πεντήκοντα κυψέλια μελίσσια κατέστεψαν καί ἐπυρπόλησαν. Τά ἑξῆς ἔπραξαν κατά τήν 26ην Σεπτεμβρίου 1867. Τόν Νικόλαον Γερώνυμον ἐτῶν 80 κλινήρη ἔσφαξαν. Τόν Δημήτριον Κοκολάκην ἐτῶν 100 τυφλόν καί τήν Μαρίαν Λαγουδίναν ἐτῶν 105 κατέσφαξαν, τήν Μαρίαν Σάββεναν ἐτῶν 110 ἠνάγκασαν καί εἰσῆλθεν εἴς τι σπήλαιον τό ὁποῖον πρίν διά πληθύος ξύλων ἀναμμένων ἐπύρωσαν τόσον, ὥστε ἐψήθη ζωντανή. Τόν Γεώργιον Χοιρομουριδάκην φρενήρη συλλαβόντες ἀφοῦ ἐγύμνωσαν καί ἀπέκοψαν τάς χεῖρας καί τήν ῥίνα ἀπεκεφάλισαν. Ἐκ τῶν μνημείων ἐξέθεσαν πρός βοράν τῶν ζώων πέντε σώματα νεωστί ἀποθανόντων. Κατά τόν Φεβρουάριον δέ τοῦ 67 διαβάς ὁ ἴδιος Ρεσίτης ἐκ τοῦ χωρίου καί εὑρών τινάς ὑποτεταγμένους ὡς καί τινας οἰκογενείας ἐπαναστατῶν διέταξεν ἐπί τῇ αἰτίᾳ ὅτι τό χωρίον εἶχεν ἐπαναστάτας καί ἀπεγύμνωσαν ὅλους αὐτούς. Ἐφόνευσαν δέ καί τόν Γιάννην Χαρκιαδάκην ἐγκαταλειπόντα 4 ὀρφανά. Οἱ ἐν πολέμῳ δέ φονευθέντες εἰσίν οἱ ἑξῆς: ὁ Μανώλης Γιατράκης ἐτῶν 30 εἰς Γέργερη 26 Σεπτεμβρίου /66 ὀρφ. 1, ὁ Στρατής Σφακιανός ἐτῶν 45 εἰς Γέργερη 26 Σεπτεμβρίου /66 ὀρφ. 7, ὁ Δημητρ. Ἀναστασάκης ἐτῶν 30 εἰς Καμαριώτη 16 Ἰανουάρ. /67 ὀρφ. 2. Μετόχια Τσαχιανά, Καρδαμιανά, Μαστραχινά καί Ἀπομαρμᾶ Αἱ 40 oἰκίαι αὐτῶν, 2 ἐλαιοτριβεῖα 7 νερόμυλοι ἐπυρπολήθησαν. Τάς ἐκκλησίας Ἅγιος Ἰωάννης καί τῆς Θεοτόκου βεβηλώσαντες ἐπυρπόλησαν. Ψαλίδια (Μετόχι) Τάς 10 οἰκίας, ἅπαντα τά σπαρτά θερισμένα καί εἰς θεμονίας κατεύκασαν». (Ἔκθεση ὡμοτήτων τοῦ 1866, βλέπ. ὑποσ. τῆς σελ. 4 τοῦ παρόντος τεύχους) Πέρασαν, λοιπόν, 184 χρόνια ἀπό τή μαρτυρική τελείωση τοῦ π. Γεωργίου καί τῶν σύν αὐτῷ 12 Νεομαρτύρων τῆς Γέργερης. Οἱ Νεομάρτυρες αὐτοί προστίθενται στό Ἁγιολόγιο τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας. Μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, τήν προσεχῆ Κυριακή τῶν Μυροφόρων, δηλαδή στίς 26 Ἀπριλίου 2015, θά ἑορτάσουμε πανηγυρικά τή μνήμη τῶν Νεομαρτύρων τῆς Γέργερης, στόν ἱερό τόπο τῆς θυσίας τους, τόν Ἱ. Ναό Μεταμορφώσεως Γέργερης. Ἄς ἔχουμε τίς πρεσβείες τους πρός Κύριον.-
† Ὁ Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Μακάριος
Δημοσιεύθηκε στό Περιοδικό «Ἐν Ἐσόπτρῳ» τ. 33/2015
ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟΝ
Ἦχος αʹ. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Εὐωδέστατον θῦμα, τῷ Θεῷ προσενήνεξαι, ἐν ἱερουργίας τῇ ὥρᾳ, θεομάκαρ Γεώργιε, ἐχθρῶν μὴ πτοηθεὶς ἐπιδρομήν, καὶ ἔνδον τοῦ Ναοῦ σφαγιασθείς, σὺν υἱῶν σου δωδεκάδι πνευματικῶν, μεθ᾿ ὧν τὸν Χριστὸν δυσώπει, σώζεσθαι ἐκ κινδύνων χαλεπῶν, Γέργερην τήν τιμῶσάν σε, καὶ δόξῃ καυχωμένην εὐσεβῶς, τοῦ μαρτυρίου σου.
Ἕτερον. Ἦχος δʹ. Ταχὺ προκατάλαβε.
Θυσία ὑπέρτιμος, θύων Θεοῦ τὸν ἀμνόν, ἐγένου Γεώργιε, ἐν τῷ Ναῷ τὴν σφαγήν, ἀνδρείως δεξάμενος· ὅθεν τῇ οὐρανίῳ, ἐντυγχάνων τραπέζῃ, μνείαν ποιοῦ ἀπαύστως, τῶν πιστῶς σε τιμώντων, καὶ σκέπε ταῖς εὐχαῖς σου ἀεί, τήν ποίμνην σου Ἅγιε
