του Πέτρου Μηλιαράκη*
Στο παρόν κείμενο δεν υπάρχει πρόθεση διατύπωσης απαισιόδοξων προβλέψεων. Ωστόσο, για να χρησιμοποιούμε τους «όρους του συρμού» δεν μπορούμε να οδηγηθούμε και δεν πρέπει να οδηγηθούμε στην διαδικασία που αφορά: από το «lockdown» στο «shutdown», δηλαδή από την «απαγόρευση της κυκλοφορίας» στον «τερματισμό της λειτουργίας»!
Ιδού εν συντομία πως έχουν τα πράγματα:
Η κυβέρνηση σε πρώτο χρόνο εκτιμώντας προδήλως το πολιτικό κόστος και αξιοποιώντας εκπροσώπους της ad hoc επιστημονικής κοινότητας, καθοδήγησε την κοινωνία και δι’ αυτής την οικονομία σε μια «απόλυτη στάση», με συνέπεια η οικονομία να πληγεί σε βαθμό ιστορικής καθίζησης.
ΟΤΑΝ «Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ» ΓΙΝΕΤΑΙ «ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΓΗ»
Η πολιτική δε αυτή εφαρμόστηκε από καθέδρας, σε επίπεδο ώστε η «πολιτική προστασία» να μετατρέπεται σε «πολιτική προσταγή»! Γνωστό, άλλωστε, ήταν το ύφος, του από την κυβέρνηση «καθοδηγητή» για την από καθέδρας επιβολή των μέτρων. Αντιστοίχως γνωστό ήταν και το ύφος του εκπροσώπου της επιστημονικής κοινότητας που κατηύθηνε την κοινωνία για την ανάγκη της συγκεκριμένης συμπεριφοράς. Πράγματι ήταν ένας συνδυασμός τελείως αποδοτικός.
Ωφελημένος δε από την διαδικασία αυτή, εφόσον τα πράγματα πήγαιναν καλά, ήταν προσωπικά και ο ίδιος ο κύριος πρωθυπουργός, ο οποίος, άλλωστε, κατ’ επανάληψη απευθύνθηκε στον Ελληνικό λαό με συγκεκριμένα διαγγέλματα.
Έτσι, ανεξαρτήτως του ότι προϋπόθεση των μέτρων ήταν οι εισηγήσεις της ad hoc επιστημονικής κοινότητας, εν τούτοις η «όλη κατάσταση» συνδέθηκε με την κυβέρνηση. Αυτή δε η αιτιώδης σχέση δεν μπορεί πλέον να αποκοπεί, και ως εκ τούτου θα χαρακτηρίζει και την όποια περαιτέρω εξέλιξη των πραγμάτων.
Δεν μπορεί δε προκειμένου για την οικονομία, να αποδοθεί ευθύνη σε «ατομική συμπεριφορά». Και τούτο διότι η συμπεριφορά των υποκειμένων της οικονομίας στο πλαίσιο του lockdown και της «επαναφοράς στην κανονικότητα» εντάσσεται στο «κράτος προσταγής», που η πολιτεία θέσπισε και θεσπίζει. Έτσι το «σύστημα» δοκιμάζεται πλέον στο πλαίσιο της λεγόμενης «ελεύθερης οικονομίας». Ωστόσο, το σύστημα που υπηρετεί η κυβέρνηση είναι ανεπίδεκτο «πολιτικής προσταγής» όσον αφορά στην οικονομία.
Η προαναφερόμενη δε διαδικασία που οδήγησε και οδηγεί σε «γενική στασιμότητα» δια της «πολιτικής προσταγής», έλαβε και λαμβάνει χώρα χωρίς «εναλλακτική», ώστε με ηπιότερα μέτρα να επιτυγχάνεται ο στόχος.
Έτσι, η μεν κοινωνία καταπονείται σε μία διαδικασία πρωτόγνωρη για το χαρακτήρα του Έλληνα, η δε οικονομία οδηγείται σε απόλυτη ύφεση!
Για να είμαστε όμως δίκαιοι υπάρχει μία «οιονεί παγκόσμια διακυβέρνηση» για το χειρισμό της αντιμετώπισης της συγκεκριμένης πανδημίας με παρόμοια μέτρα, εξ ού λόγου και γίνεται μεγάλη συζήτηση σε χώρες της κεντρικής Ευρώπης να μην περιπέσουν οι οικονομίες τους από το lockdown στο shutdown.
ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΟΥΜΕ ΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
Στο παρόν όμως κείμενο αναποφεύκτως ασχολούμαστε μόνο διά τα καθ´ημάς. Έτσι, προκύπτουν για την ελληνική κοινωνία και οικονομία τα εξής:
Οι συνέπειες του εγκλεισμού και της απόλυτης στασιμότητας της οικονομίας, έπρεπε να αντιμετωπιστούν με μέτρα επαναφοράς στην «λεγόμενη κανονικότητα».
Τα μέτρα όμως αυτά, δυστυχώς για την Ελλάδα, συνέπεσαν με την περίοδο που θα έπρεπε να αποδώσει ο τουρισμός σε όλη σχεδόν την επικράτεια. Ο τουρισμός δε αφορά σημαντικότατο αριθμό επαγγελμάτων και σημαντικότατη συμμετοχή στο ΑΕΠ της χώρας. Αφορά δε εργαζόμενους και επιχειρηματίες οι οποίοι επιβιώνουν και διαβιούν, αλλά και επιχειρούν, μόνο μέσω του τουρισμού.
Γενικότερα είναι πρόδηλο ότι η κρίση «βυσσοδομεί». Ήδη, ο Εμπορικός Σύλλογος Αθηνών, για να πάρουμε παράδειγμα από το μεγαλύτερο σε εύρος επίπεδο του εμπορίου, γνωστοποίησε ότι μόνο το 12,4% των εμπόρων είχε ίδιο ή καλύτερο κύκλο εργασιών (τζίρο) σε σχέση με το 2019, ενώ το 50% +, είχε 50% πτώση, και το 30% είχε κύκλο εργασιών κάτω από το 50%. Κυριολεκτικώς δε βυθίστηκαν οι εμπορικές επιχειρήσεις των τουριστικών περιοχών με πτώση που ξεπέρασε το 75%, ενώ στα μεγάλα «εμπορικά κέντρα» η πτώση ήταν στο 40%.
Άξιο επίσης ειδικής αναφοράς είναι ότι οι επιχειρήσεις στην πλειοψηφία τους (48,7%), επέλεξαν μόνο την επιστρεπτέα προκαταβολή ως εργαλείο χρηματοδότησης, ενώ το 32,4% των επιχειρήσεων αποφάσισε να μην ενταχθεί καν σε κανένα πρόγραμμα, είτε γιατί δεν το θεωρεί επαρκές, είτε γιατί δεν μπορεί καν να ανταποκριθεί!
ΤΟ «ΠΟΤΕ» ΚΑΙ «ΕΑΝ» ΤΩΝ ΠΡΟΩΡΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ…
Ως εκ τούτου επειδή σε μεγάλο βαθμό η στασιμότητα της οικονομίας είναι αδιαμφισβήτητη και τα ενωσιακά ευρωπαϊκά κονδύλια ουσιωδώς δεν μπορούν να συμβάλουν στην ανάκαμψη της οικονομίας, το πρόβλημα που εγείρεται είναι σημαντικότατο και θα απασχολήσει καίρια την κυβέρνηση τους προσεχείς μήνες, με ειδικότερη αναφορά στο πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους 2021.
Και τούτο διότι στο πρώτο τρίμηνο του έτους 2021 θα κριθεί εάν η οικονομία της Ελλάδας θα επανέλθει σε «κανονικότητα» και θα καταστεί διαχειρίσιμη, και πάντως θα κριθεί εάν θα έχει αποφευχθεί το χειρότερο σενάριο, το λεγόμενο worst case scenario.
Στο χρόνο δε αυτό, και ανάλογα με την εν γένει κατάσταση της δημόσιας υγείας, θα κριθεί και εάν θα υπάρξει πρόωρη προσφυγή (ή όχι) στις κάλπες!..
——————————————–
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).
