του Πέτρου Μηλιαράκη*
Ο τίτλος του παρόντος κειμένου δεν αφορά «πολιτική δήλωση» μη πολιτικού άλλωστε προσώπου, ούτε εκδήλωση «λαϊκισμού» για να αποπροσανατολιστεί ο κάθε αναγνώστης και κυρίως ο «ενδιαφερόμενος αναγνώστης». Αφορά το νέο νομικό καθεστώς της Αρχής της Δεύτερης Ευκαιρίας («Principle of Freshstart») του «πτωχεύσαντος εμπόρου».
- ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΩΣΙΑΚΗ ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ
Η σχετική πρόταση «απαλλαγής του εμπόρου από τα χρέη του», αφορά πρωτοβουλία της Επιτροπής από τις 22 Νοεμβρίου 2016, προκειμένου να συμπληρωθεί ο Κανονισμός του 2015 περί αφερεγγυότητας. Έτσι, η ενωσιακή έννομη τάξη επιχειρεί διάσωση των επιχειρήσεων εντός της ΕΕ, βάσει της Αρχής της Δεύτερης Ευκαιρίας, οπότε θεσπίστηκε η Οδηγία (ΕΕ) 1023/ 2019 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Ιουνίου 2019. Η Οδηγία αυτή αφορά την απαλλαγή από τα χρέη και προτείνει βελτίωση των διαδικασιών, ενώ τροποποιεί την Οδηγία (ΕΕ) 1132/2017. Ειδικότερα:
Σύμφωνα με το άρθρο 19 της Οδηγίας: «Είναι σκόπιμο να εξαιρεθούν από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας οι οφειλέτες που είναι ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές επιχειρήσεις…», ενώ:
Σύμφωνα με το άρθρο 20: «Για παρόμοιους λόγους, είναι επίσης σκόπιμο να εξαιρεθούν της παρούσας οδηγίας οι κατά το εθνικό δίκαιο δημόσιοι φορείς…». Περαιτέρω:
Σύμφωνα με το άρθρο 21: «…Ο επιχειρηματίας δεν θα μπορούσε να επωφεληθεί αποτελεσματικά από μια δεύτερη ευκαιρία αν πρέπει να υπαχθεί σε χωριστές διαδικασίες, με διαφορετικές προϋποθέσεις πρόσβασης και προθεσμίες απαλλαγής, προκειμένου να απαλλαγεί από τα επιχειρηματικά και τα εξωεπιχειρηματικά χρέη του. Για τους λόγους αυτούς, παρόλο που η παρούσα οδηγία δεν περιλαμβάνει δεσμευτικούς κανόνες για τους υπερχρεωμένους καταναλωτές, συνιστάται στα κράτη μέλη να αρχίσουν να εφαρμόζουν τις διατάξεις της περί απαλλαγής από τα χρέη και στους καταναλωτές το συντομότερο δυνατόν.».
- Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ
Η ιδιαίτερης νομικοπολιτικής σημασίας Αρχή της Δεύτερης Ευκαιρίας («Principle of Freshstart») αφορά παραδοχή και της ελληνικής έννομης τάξης, ήτοι κανόνα δικαίου των άρθρων κυρίως 167 και 168 του Πτωχευτικού Κώδικα μετά τη θέσπιση του Ν. 4446/2016, όπου σύμφωνα με το άρθρο 167 καταρχήν και καταρχάς θεσπίζεται ότι:
«1. Το πτωχευτικό δικαστήριο, εκτιμώντας τα αίτια και τις συνθήκες της πτώχευσης, ύστερα από σχετική έκθεση του εισηγητή, στην οποία καταχωρούνται και οι τυχόν παρατηρήσεις του οφειλέτη και των πιστωτών, και αφού ακούσει τον σύνδικο, αποφαίνεται ότι ο οφειλέτης είναι συγγνωστός, αν αυτός επιδεικνύει καλή πίστη τόσο κατά την κήρυξη της πτώχευσης, όσο και κατά τη διάρκειά της, είναι συνεργάσιμος με τα όργανα της πτώχευσης και η πτώχευση δεν οφείλεται σε δόλιες ενέργειές του…», ενώ με το άρθρο 168 θεσπίζεται ότι:
«Ο οφειλέτης υποβάλει μετά την παρέλευση δύο ετών από την κήρυξη της πτώχευσης, άλλως μέχρι την περάτωσή της, αν αυτή επέρχεται ενωρίτερα, αίτηση περί της απαλλαγής του.»
Αξιοσημείωτα όμως είναι και τα εξής:
Σύμφωνα με πληροφορίες, Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή επεξεργάζεται το νέο Πτωχευτικό Κώδικα, όπου θα πρέπει να κωδικοποιηθούν διάσπαρτοι παραπτωχευτικοί, προπτωχευτικοί και πτωχευτικοί κανόνες. Παραλλήλως δε θα πρέπει να ενσωματωθεί στην εσωτερική έννομη τάξη και η προαναφερόμενη Οδηγία 1023/2019.
- ΤΟ ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΑΙ Η RATIO ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ
Τόσο ο νομικός κόσμος όσο και ο επιχειρηματικός κόσμος αναμένουν με ενδιαφέρον τη νέα Κωδικοποίηση, με συνέπεια ο κάθε ενδιαφερόμενος να έχει το δικαίωμα, αφού παρέλθουν δύο (2) έτη από την κήρυξη της πτώχευσής του, ή μέχρι την περάτωσή της, εάν αυτή επέλθει νωρίτερα, να υποβάλει νέα αίτηση στο Πτωχευτικό Δικαστήριο ζητώντας την απαλλαγή του από το σύνολο των χρεών του, εφόσον η συμπεριφορά του δεν αφορά σε δόλο ή αδικοπρακτική πρακτική-ευθύνη.
Κρίσιμο όμως είναι σύμφωνα με τη ratio της Οδηγίας, από την αδικοπρακτική ευθύνη του πτωχεύσαντος επιχειρηματία-εμπόρου, να εξαιρεθούν:
α) οι ακάλυπτες επιταγές,
β) τα χρέη στο Δημόσιο
και γ) τα χρέη στους Ασφαλιστικούς Οργανισμούς. Άλλως θα είναι άνευ αντικειμένου η ενσωμάτωση της Οδηγίας και ενδεχομένως να υπάρξουν προδικαστικά ερωτήματα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Υπ’ όψιν ότι ο κρίσιμος αιτιώδης σύνδεσμος για την απαλλαγή από τα προηγούμενα βάρη, σύμφωνα με τη ratio της Οδηγίας, είναι ο αφερέγγυος επιχειρηματίας να μην ενήργησε κατά των πιστωτών του με δόλο ή με κακή πίστη στην περίοδο συσσώρευσης των χρεών του.
Όπως προεκτέθηκε τόσο ο νομικός όσο και ο επιχειρηματικός κόσμος αναμένουν με ενδιαφέρον τον «τρόπο» που θα ενσωματωθεί η Οδηγία 1023/2019 στην εσωτερική έννομη τάξη.
*Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).
