Κείμενο – Φωτογραφία: Νικόλαος Μαθιουδάκης
Επέτειος κήρυξης του πολέμου και οι κλήσεις επιστράτευσης να έρχονται για τους νέους και στα χωριά μας, της περιοχής των Αστερουσίων όπως παρουσιαστούν, και να υπερασπιστούν τα ιερά και όσια της πατρίδος !!!
Με υψηλό το ηθικό ,ενθουσιασμό, υπερηφάνεια, και κάνοντας τον σταυρό τους αποχαιρετούσαν τις μέρες αυτές του 1940 φίλους ,συγγενείς, χωριανούς παίρνοντας το δρόμο για την πρώτη γραμμή και πορεία πρός το αλβανικό μέτωπο !!
Απο την Εθιά, όπως και άλλοι χωριανοί, να φεύγει ο Μανώλης ο Βελεγράκης της Κουτεντολένης ο άνδρας, και μαζί του από την Μουρνιά ο Γιώργης ο Σφακιανάκης και τα αδέρφια ο Βασίλης, ο Γιώργης, και ο Μιχάλης παιδιά του Μανώλη Αντωνάκη και της Μαρίας Κακουδάκη Εθιανής καταγωγής η το ΄΄Μαριάκι΄΄ όπως ήταν γνωστή, καθώς και ο γαμπρό τους ο Δημήτρης ο Δακανάλης απο την Πλακιώτισσα!!!
Ο πόλεμος να μένετε στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας και στις 10 του Μάρτη του 1941 ο Μανώλης Βελεγράκης θα πέσει νεκρός σε κάποια μάχη στο μέτωπο στη θέση Αρτζα, ντ, σόμπρα στην Τεπερσίνα της Αλβανίας, και κατά μαρτυρία του Γιώργη Σφακιανάκη και του Βασίλη του Αντωνάκη που ήταν κοντά του ήταν αυτοί που μερίμνησαν και έσκαψαν με την ξιφολόγχη τους το χώμα κοντά σε μιά σπηλιά και έθαψαν το άψυχο και ηρωικό κορμί του !!
Το δυσάρεστο μαντάτο για τον θάνατο του Μανώλη έφθασε στην Εθιά και το μοιρολόι άρχισε ατέλειωτο από τα χείλη της γυναίκας του της Κουτεντολένης !!
(Γνωστά τα σπουδαία και εκπληκτικά σε όλους μας μοιρολόγια της, που σώθηκαν από στόμα σε στόμα και ευτυχώς έχουν καταγραφεί, και σήμερα να αποτελούν μεγάλο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της Εθιάς, με την υπογραφή αυτής σπουδαίας γυναίκας και ηρωίδας της ζωής, Ελένης Κουτεντάκη-Βελεγράκη) !!.
Όταν οι στρατιώτες άρχισαν σιγά -σιγά να επιστρέφουν στο χωριό και στα διπλανά χωριά ο πόνος για εκείνη γινόταν ακόμα μεγαλύτερος και συνεχώς να ξεσπά σε κλάματα και μοιρολόγια…….
…..Στην μπέρα πάντα του χωριού, ήρθανε στρατιώτες
μπάς κι ήρθε κι ο Μανώλης μου, και έχω κλειστές τις πόρτες
Μανώλη που σε θάψανε, με ρούχα ματωμένα
κι εγώ ‘χω τα γαμπρίκια σου, ακριβοστερεμένα ……….
Οταν έμαθε ότι επέστρεψαν και στην Μουρνιά τα αδέρφια Μιχάλης, Βασίλης και Γιώργης Αντωνάκης, έφυγε απο την Εθιά για την Μουρνιά για να τους συναντήσει και να την πληροφορήσουν για τον θάνατο του Μανώλη !!! Φθάνοντας στην αυλή του σπιτιού τους έπεσε στην αγκαλιά της θεία της και μητέρας τους και οι φωνές, και το κλάμα της να αντιχεί σε όλο το χωριό !
Η θεία της το ΄΄Μαριάκι΄΄ να προσπαθεί να την παρηγορήσει και να τις λέει……κάνε παιδί μου κουράγιο και υπομονή μα δεν είσαι αμοναχή, κι άλλες γυναίκες είναι στη θέση σου ….
Όμως εκείνη να ξεσπά σε μεγάλη φωνή και να της λέει :
Θεία μου, λέω θεία μου, και να ’χα τη χαρά σου
Από τα μονοπάντησες, σήμερα τα παιδιά σου ……………
Και βγάνει από το μπέτη της μία φωτογραφία πού κρατούσε του Μανώλη και λέει:
Για δες ψυχή, Για δες κορμί, σώμα που δεν κινιέται
Και τη φωτογραφία του, απού δεν ξελησμονιέτε.
Ταίρι μου και να κάτεχα, τον τόπο που σε θέκα
ήθελα φύγω και να ρθώ, ας είμαι και γυναίκα !!!
Στο σαρανταήμερο μνημόσυνο του Μανώλη Βελεγράκη στην Εθιά το 1941 ο Μανώλης ο Λουλάκης στο επικήδειο ποίημα του μεταξύ άλλων είπε :
……Μόνο για τρία πράγματα, άνθρωπος τυραννάτε
Και χάνει νιότη και ζωή, και πράμα δεν λυπάται
Μα ποια είναι αυτά τα πράγματα, που ο άνθρωπος τυραννάτε
που Χάνει νιότη και ζωή, και πράγμα δεν λυπάτε;;;
Είναι η δόξα του Χριστού, και η γλυκιά πατρίδα
κι δοξασμένη μας τιμή, του κόσμου η ελπίδα…………….
Αιωνία η μνήμη τους !!!
Τιμή και δόξα όλων των πεσόντων για την πατρίδα !!!Υπερήφανοι για όλους και ιδιαιτέρως του Δημοτικού μας διαμερίσματος Εθιά -Ροτάσι που το τίμημα ήταν ακριβό !!!Αθάνατοι !!!
Ευχαριστώ την Μαρία Στειακάκη -Θεοδοσάκη όπως και την Όλγα Σφακιανάκη για τίς πληροφορίες !!…..
