Ο Γεώργιος Αναγνωστάκης ήταν ένας σεμνός άνθρωπος που δεν απασχόλησε ποτέ τον τοπικό τύπο με τα ανδραγαθήματά του στον πόλεμο, ούτε και με την προσφορά του στην Αντίσταση.
Μόνο κατά καιρούς οργάνωνε εκθέσεις με φωτογραφικό υλικό από τις εποχές που ο λαός μας πολεμούσε το δυνάστη έχοντας ορμητήριο τις ανταρτοφωλιές.
Στις εκθέσεις αυτές ξεναγούσε τους επισκέπτες προσθέτοντας αναμνήσεις από τους αγώνες των Κρητών. Κράτησε για τον εαυτό του μια καταγραφή αυτής της πορείας που κατέληξε ευτυχώς στα χέρια του φωτισμένου δασκάλου Σήφη Δοκιμάκη. Κι εκείνος όταν έκρινε πως μπορούσαμε να το αξιοποιήσουμε μας το εμπιστεύθηκε, κάνοντας το καλύτερο μνημόσυνο στο φίλο και συγχωριανό του.
Στο ημερολόγιο αυτό μέσα από την πορεία του Γεωργίου Αναγνωστάκη ξεδιπλώνονται σελίδες από την Αντίσταση για να μαθαίνουν οι νέοι και να θυμούνται οι παλιοί.
O Γιώργος Αναγνωστάκης καταγόταν από την Κυριάννα Ρεθύμνου!
Γεννήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 1919 και πέθανε στις 2 Ιουνίου του 2001.
Όπως είχαμε αναφέρει σε προηγούμενο αφιέρωμα ο συγγραφέας του ημερολογίου μετά από ενεργό δράση σε δύσκολες αποστολές έγινε αντιληπτός από τους Γερμανούς τον Αύγουστο του 1943.
Όταν κατάφερε να αποφύγει τη σύλληψη εντάχθηκε στο αντάρτικο σώμα του Καπετάν Πετρακογιώργη, αρχηγού Εθνικής Αντίστασης Κρήτης.
Έφυγε από την Ιερά Μονή Αρκαδίου με τις ευχές του ηγουμένου Διονυσίου Ψαρουδάκη.
Συνοδός του ήταν ο ειδικός σύνδεσμος Β. Καλοπάκης.
Έμενε στο Άδελε αλλά ήταν μικρασιατικής καταγωγής. Ήταν βετεράνος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και με τις γνώσεις αγγλικής που μιλούσε άπταιστα εξυπηρετούσε πολλές αποστολές που του ανέθεταν οι αντιστασιακές ομάδες.
Μετά από ολιγοήμερη πορεία οι δύο πατριώτες έφτασαν στο χωριό Λοχριά. Εκεί συνάντησαν τον ακούραστο αγωνιστή Ηλιαντώνη που τους οδήγησε στα Βορίζια στο σπίτι του Ψαρογιώργη ενός από τους πρωτεργάτες για τη συγκρότηση των αντάρτικων ομάδων του Καπετάν Πετρακογιώργη. Από κει ο γιος του Φανούριος τους οδήγησε σε μια πλαγιά του Ψηλορείτη κοντά στο χωριό Βορίζια. Φθάνοντας εκεί υποδέχτηκαν τον ήρωα από την Κυριάννα, με χαρές ο καπετάν Πετρακογιώργης και τα παλικάρια του.
Η σύνθεση μιας ατρόμητης ομάδας
Ο Αναγνωστάκης στο ημερολόγιό του αναφέρει λεπτομέρειες για το αντάρτικο σώμα του Πετρακογιώργη, πολύ σημαντικές. Σαν πυρήνα της ομάδας αναφέρει τους: Γεώργιο Ψαρογιώργη, Κωνσταντίνο Ψαρόκωστα, Διονύση Φραγκιαδάκη ή Τσιλεκοδιονυση, Εμμ. Μανουσομανώλη, Εμμ. Μανουσκώστα, Γεώργιο Χατζηγιώργη, Γεώργιο Μπαλάσκα, Γεώργιο Μπήλιο, Εμμ. Σκουρομανόλη, Γεώργιο Μπαχρή, Κυριάκο Κατσαντώνη, Α. Ηλιαντώνη, Νικόλαο Σαρτζετάκη, Χ. Χαραλαμπάκη, Αγ Σαριδάκη, Αλ. Ανυφαντάκη, Μ.Κραουκάκη, Γρηγόρη Χρυσό κ.ά.
Εννοείται ότι ήταν και ο ίδιος από τα πρώτα στελέχη της ομάδας.
Ο Οπλισμός του ήταν ένα γερμανικό ταχυβόλο και δυο χειροβομβίδες Μιλς, καθώς και ένα πιστόλι. Οι άλλοι άνδρες ήταν οπλισμένοι με γερμανικά όπλα και πιστόλια, ελληνικά Μάλιγχερ, ένα ταχυβόλο Τόμιγκαν και ένα οπλοπολυβόλο Μπρέν.
Τα υπόλοιπα ας αφήσουμε να μας τα διηγηθεί ο ίδιος ο Γεώργιος Αναγνωστάκης, συνοψίζοντας στις βασικές λεπτομέρειες.
Ήταν παραμονή της Παναγίας και είχαν σταλεί από το χωριό Μαργαρικάρι που ήταν τότε κέντρο ανεφοδιασμού της ομάδας Πετρακογιώργη, αρκετά τρόφιμα και κρασί για να γιορτάσουμε τη μνήμη της Παναγίας και επί πλέον είχαμε σφάξει έναν τράγο για φαγοπότι εκείνη την ημέρα.
Η μάχη στο Τραχήλι
Πριν ξημερώσει είχε έλθει στο λιμέρι μας ο ηγούμενος της Μονής Βροντησίου και λειτούργησε και κοινωνήσαμε των αχράντων Μυστηρίων. Όταν ξημέρωσε και ο ηγούμενος έφυγε προς τη Μονή Βροντησίου καθίσαμε και αρχίσαμε το φαγοπότι με τραγούδια και ευχές για τη λευτεριά μας. Κατά τις 10 π.μ. οι σκοποί μας αντελήφθησαν εις τας κορυφογραμμάς γύρω από το λημέρι Γερμανούς.
Δια να αποφύγουμε τη μάχη με τους γερμανούς φοβούμενοι ότι τούτοι θα προέβαιναν εις αντίποινα καίοντες τα γύρω χωριά Βορίζια, Καμάρες, αποφασίσαμε να διασπάσουμε τον κλοιό χωρίς να γίνουμε αντιληπτοί και να στήσουνε ενέδρες στα πλέον απομεμακρυσμένα σημεία μακριά από τα ανωτέρω χωριά. Αφού εκρύψαμε σε κατάλληλο μέρος τα μαγειρικά μας σκεύη και τρόφιμα προχωρήσαμε με κατάλληλες προφυλάξεις και φθάσαμε στη θέση Τραχήλι μεταξύ του χωριού Βορίζια και της Μονής Βροντησίου.
Αιφνιδιασμός των Γερμανών
Εμπροσθοφυλακή ήταν ο Γ. Μπήλιος με το οπλοπολυβόλο Μπρέντ, ο προμηθευτής του και άλλοι αντάρτες και σε μικρή απόσταση ακολουθούσαμε οι άλλοι έτοιμοι για μάχη. Μόλις ο οπλοπολυβολητής Μπήλιος πρόβαλε στο ξέφωτο αντιλήφθηκε ότι γύρω μας ήταν πολυάριθμοι γερμανοί που δεν μας είχαν αντιληφθεί.
Ο έμπειρος πολεμιστής του Αλαβανικού μετώπου Μπήλιος όρθιος με το οπλοπολυβόλο στο χέρι άρχισε να βάλει εναντίον των γερμανών οι οποίοι αιφνιδιασθέντες τα έχασαν κυριολεκτικά κι έτσι μας έδωσαν τον καιρό να λάβομε θέσεις μάχης δι’ αγώνα εκ του συστάδην.
Οι Γερμανοί αφού συνήλθαν από την αναπάντεχό μας επίθεση άρχισαν να βάλουν βροχή σφαιρών εναντίον μας Ταμπουρωμένοι όλοι πίσω από βράχους και πελώριους πρίνους πολεμούσαμε με λύσσα.
Η δειλία ο φόβος για μας εκείνη την ώρα ήταν ανύπαρκτος και το θάρρος και η αντρειοσύνη εγιγαντώνετο εις τα στήθη μας.
Αι διαταγαί του αρχηγού μας ο οποίος επολέμα όρθιος σαν πελώριος τίγρης εκτελούντο απ’ όλους μας.
Μια πράξη ηρωισμού
Την ώρα εκείνη βλέπω μπροστά μου πεσμένο το Νίκο Σαρτζετάκη από το χωριό Κρύα Βρύση Αγίου Βασιλείου. Νομίζοντας ότι πίνει νερό του φωνάζω: «Νίκο σήκω πάνω γρήγορα». Δεν μου απάντησε όμως οπότε τον γυρίζω ανάσκελα και βλέπω ότι τον είχε χτυπήσει μια σφαίρα στο μέτωπο και ήταν νεκρός. Γυρεύοντας να εκδικηθώ το θάνατο του φίλου και συναγωνιστή μου βλέπω μπροστά μου σε απόσταση 30 μέτρων να κινείται η κάνη ενός γερμανικού πολυβόλου και να στρέφεται εναντίον μας μέσα σε μια μάνδρα. Αστραπιαίως αποκοχλιώνω μια χειροβομβίδα και την εκσφενδονίζω με όλη μου τη δύναμη προς το σημείο εκείνο. Η έκρηξη της χειροβομβίδας δημιουργεί ένα υπόκωφο κρότο και δίπλα μου εκτινάσσεται ένα γερμανικό κράνος.
Αποτέλεσμα της εκρήξεως ήταν ο φόνος των γερμανών που ήσαν μέσα στη μάνδρα και ήταν έτοιμοι να βάλουν εναντίον μας.
Η ενέργειά μου αυτή ήταν σωτήρια για τους συναδέλφους μου και εμού οι οποίοι ασφαλώς θα εφονεύοντο με τας πρώτας ριπάς του γερμανικού πολυβόλου.
Προχωρούντες και εξουδετερώνοντας τους Γερμανούς εις το σημείο αυτό είχαμε μεθύσει από τα πυρά και τις βροντές της μάχης και κάθε σφαίρα μας κτυπούσε στο ψαχνό αλύπητα τους εχθρούς μας.
Αγωνία για τον αρχηγό
Πιο πέρα πολεμούσε ο Κ. Κατσαντώνης ένας πανύψηλος λεβέντης, ο οποίος με τη σκοπευτική του ικανότητα έστελνε με κάθε σφαίρα κι ένα γερμανό στο θάνατο.
Σε μια στιγμή βλέπω τον καπετάν Πετρακογιώργη να πολεμά όρθιος και ακάλυπτος, ενώ χιλιάδες σφαίρες σφύριζαν γύρω του.
Από εκεί με βλέπει ταμπουριασμένο σ’ ένα βράχο να πυροβολώ με το γερμανικό ταχυβόλο και νομίζοντάς με για γερμανό στρέφει το όπλο εναντίον μου. Τον αντιλαμβάνομαι όμως και φωνάζω:
-Μη καπετάνιο εγώ είμαι.
-Μωρέ Γιώργο, μου λέει, σε πέρασα για γερμανό και παραλίγο να σε σκοτώσω.
Τη στιγμή εκείνη δέχεται το ταχυβόλο μου μια ριπή καθώς το κρατούσα και αχρηστεύεται Μένω μόνο με το πιστόλι, μια χειροβομβίδα και αρκετές σφαίρες.
Την τελευταία στιγμή σκοτώνεται και ο Χ. Κατσούγκρης από τα Λοχριά Ρεθύμνης που αν και τραυματισμένος από τη μάχη προηγουμένων ημερών με τους Γερμανούς πολεμούσε με ανδρεία.
Κατά το απόγευμα που είχαμε εξουδετερώσει τους γερμανούς από τη δυτική πλευρά του πεδίου της μάχης και σκορπισμένοι σε διάφορα σημεία, αρχίσαμε την υποχώρηση διότι αντελήφθημεν καινούργιες δυνάμεις του εχθρού να κατευθύνονται προς το μέρος μας.
Μέσα στην αντάρα της μάχης νομίζαμε ότι είχαμε χάσει τον αρχηγό και πολλούς από τους συναδέλφους μας, νομίζοντας πως είχαν διαφύγει από τη δυτική πλευρά.
Η λεβεντιά του Κατσαντώνη και των άλλων αγωνιστών
Από τις λεπτομέρειες της σημαντικής μάχης που μας περιγράφει τόσο γλαφυρά στο ημερολόγιό του ο Γεώργιος Αναγνωστάκης, τονίζεται η λεβεντιά του Κατσαντώνη που με διάφορους ευφυείς ελιγμούς είχε καταφέρει να σωθεί από τις σφαίρες που έπεφταν γύρω του.
Ήταν γεννημένος στο Άνω Μέρος και η λεβεντιά του ξεχώριζε από μακριά.
Την επομένη ο Αναγνωστάκης με τον Καλουπάκη έφυγαν από τους Γουργούθους και έφτασαν στη Μονή Αρκαδίου, όπου τους φρόντισε ο Διονύσιος.
Με την ευκαιρία ο Αναγνωστάκης πετάχτηκε μέχρι το χωριό του Κυριάννα και διηγήθηκε στους δικούς του τα γεγονότα της μάχης και πως είχε καταφέρει να σωθεί.
Λίγο μετά πήρε ειδοποίηση να σπεύσει στο Αρκάδι όπως και έκανε Εκεί συναντά το Σκουρομανώλη ένα από τους αγνοουμένους της μάχης που τον πληροφορεί πως ο Καπετάν Πετρακογιώργης ζει και είναι κοντά στο μοναστήρι.
Έτοιμοι για νέες περιπέτειες
Φύγανε αμέσως για το λιμέρι που ήταν στις Δρυγιές. Εκεί ο Πετρακογιώργης τους διηγήθηκε πως είχε καταφέρει να σωθεί αν και ήταν αποφασισμένος, πεθαίνοντας να πάρει και γερμανούς μαζί του πολεμώντας μέχρι το τελευταίο λεπτό.
Μετά από διανυκτέρευση στο σημείο εκείνο ξεκίνησαν για Αραβάνες κι από κει στη Μονή Αρκαδίου, όπου και πάλι είχαν τις περιποιήσεις του Διονυσίου και των άλλων μοναχών. Την επομένη της μάχης οι γερμανοί επίταξαν από τα γύρω χωριά ημίονους και φόρτωσαν νεκρούς και τραυματίες που μετέφεραν στο Τυμπάκι για ενταφιασμό και περίθαλψη.
Και ο Γεώργιος Αναγνωστάκης, αφού κάνει μια αποτίμηση της μάχης στο Τραχήλι, πολύ αξιοπρόσεκτη, κλείνει το κεφάλαιο αυτό με το συμπέρασμα:
«Εκ της μάχης ταύτης απεδείχθη ότι οι γερμανοί χωρίς τα άρματα τα αεροπλάνα και τα κανόνια δεν ήταν ακαταμάχητοι αγωνιστές».
Και αυτό αποδεικνύεται και από άλλα περιστατικά στη συνέχεια του ημερολογίου που μας άφησε ο Γεώργιος Αναγνωστάκης, μάθημα ζωής και ύμνο για τις ηθικές αξίες που δίνουν δύναμη σε κάθε αγώνα. Και πάντα με νικηφόρο αποτέλεσμα.
Τα ονόματα των πρωταγωνιστών
Για το δημοσίευμα ο κ. Γιάννη Κων. Κρυοβρυσανάκη έστειλε την παρακάτω συμπληρωματική επιστολή στην εφημερίδα Ρεθυμνιώτικα Νέα:
« Τα ονόματα είναι γραμμένα με τα παρατσούκλια (παρώνυμα και όχι με τα πραγματικά τους επίθετα).
Ο Γεώργιος Ψαρογιώργης είναι ο Γεώργιος Καργάκης, ο Κωνσταντίνος Ψαρόκωστας είναι ο Κωνσταντίνος Καργάκης, δεν υπάρχει Δημήτρης Τσιλικοδιονύσης, αλλά Δημήτρης Φραγκιαδάκης (Τσιλεκοδημήτρης) και Διονύσης Φραγκιαδάκης (Τσιλεκοδιονύσης) νεαρός στη μάχη εκείνη, ο Εμμανουήλ Μανουσομανόλης είναι ο Εμμανουήλ Βεϊσάκης, ο Μανουσόκωστας είναι ο Κωνσταντίνος Βεϊσάκης, ο Γεώργιος Χατζηγιώργης είναι ο Γεώργιος Χατζάκης από τις Καμάρες, ο Γεώργιος Μπαλάσκας είναι ο Γεώργιος Χαραλαμπάκης από τα Βορίζια, ο Εμμ. Σκουρομανόλης είναι ο Μανόλης Τσικριτσάκης από το Ζαρό, ο Γεώργιος Μπαχρής είναι ο Γεώργιος Τζίτζικας από το Άνω Μέρος, ο Α. Ηλιαντώνης είναι ο Αντώνης Κρυοβρυσανάκης από τη Λοχριά που σκοτώθηκε τέλη Ιουνίου 1947 στη μάχη με την ομάδα του Ι. Ποδιά, και ο Μ. Κραουκάκης λέγεται Κραουνάκης.
Επίσης από τον κατάλογο-δημοσίευμα απουσιάζουν αγωνιστές, πιστοί σύντροφοι του Πετρακογιώργη, όπως ο Γεώργιος Φαραγκουλιτάκης (Σκουτελογιώργης) από τα Βορίζια, ο Γεώργιος Κρυοβρυσανάκης, αδερφός του Ηλιαντώνη από τα Λοχριά που σκοτώθηκε στο Τραχήλι, ο Ιωάννης Μανουσάκης (Μανουσογιάννης) από τη Λοχριά που μια οβίδα ριγμένη από το αεροδρόμιο Τυμπακίου έσκασε σε κοντινή απόσταση και τον άφησε κουφό για την υπόλοιπη ζωή του».
Πηγή: rethnea.gr – Εύα Λαδιά
