Κείμενο – βίντεο – Φωτογραφίες: Νικόλαος Μαθιουδάκης
Κωστής Γαρεφαλάκης 1944-2020
Αφιέρωμα στην μνήμη του αξέχαστου Εθιανού λυράρη Κωστή Γαρεφαλάκη που την Κυριακή 14 Νοεμβρίου 2021, συμπληρώνετε ένας χρόνος που έφυγε από κοντά μας!
Μια φωτογραφία χίλιες λέξεις… αλλά εδώ με όσες λέξεις και αν εκφραστούμε σίγουρα θα δυσκολευτούμε να αποδώσουμε αυτό που θέλομε !!
Φωτογραφίες που η κάθε μια κρύβει μια ολόκληρη ιστορία της σπουδαίας καλλιτεχνικής του διαδρομής…
Ο Κωστής είχε το χάρισμα και το μερακλίκι μέσα του και αυτό φάνηκε από τα παιδικά του χρόνια όταν σε ηλικία 15 χρονών ήταν σχεδόν φτασμένος λυράρης !!!
Έπαιξε σε ηλικία 17 χρονών για πρώτη φορά στο καφενείο του ΄΄Ζεβεδαίο΄΄ στην Εθιά στο πανηγύρι του ΄Προφήτη Ηλία 20 Ιουλίου του 1962 όπου δημοσιεύεται και φωτογραφία.
Ο Γιώργης ο Λουλακής ο ΄΄Γιαχνής΄΄ θυμάται και μνημονεύει τα εξής:
Όταν άρχισα εγώ και έκανα γλέντια στου Νικόλα το μαγαζί, ερχόταν εκεί ο Κωστής!!! Τότε δεν είχε λύρα ούτε τίποτα και ήθελα να μου πει ο μπάρμπας μου ο Γαρεφάλης ο πατέρας του:
– Γιώργη δώσε του Κωστάκη τη λύρα να παίξει μια κοντυλιά και έπαιζε ότι κάτεχε και ήθελε να βγάλει ο πατέρας του μια δραχμή να του την βάλει στην τσέπη του και να πιάσει στην ομπρός μεριά, και χωρίς να κάμει τον κύκλο ολόκληρο, άφηνε στον επόμενο χορευτή και καθότανε και τον καμάρωνε!!
Βλέποντας ο πατέρας του τη όρεξη και το μεράκι, πούλησε κατά μαρτυρία του Γιώργη του Λουλάκη, τέσσερα πρόβατα και του αγόρασε καλή λύρα από του Δημήτρη του Αγριμάκη στο Ηράκλειο, αφού πρώτα είχε μάθει με μία λύρα που του είχε χαρίσει ο Γιώργης ο Λουλάκη ο Γιαχνής!
Και μαζί με την αγορά της λύρας ο πατέρας του, του έδωσε την ευχή του λέγοντας του: «Πάρε ότι θες…. και ζήσε όπως θες».
Μετά το στρατιωτικό έφυγε από την Εθιά για το Ηράκλειο και συνεργάστηκε με τον Αλέκο τον Κοκαράκη, τον Γιώργη τον Ταμιωλάκη, τον Κώστα τον Κατσουλιέρη, αλλά και με τους ντόπιους Αστερουσιανούς, όπως τον Αντώνη τον Μαρκατάτο τον Γιάννη τον Μαθιουδάκη κ.α.!!
Έτσι σιγά-σιγά άρχισε να καθιερώνετε και να γίνεται γνωστός με γλέντια σε όλη την Κρήτη την Ελλάδα ακόμα και το εξωτερικό! Πάντα εξέφραζε την αγάπη αλλά και την παραδοχή του για του μεγάλους των Αστερουσίων, όπως τον Παντελή τον Σταυρουλάκη, τον Κωστή τον Παπαδάκη η το Λυρατζάκι, τον Γιάννη τον Βεργάκη τον ΄΄Τσικιντίρη΄΄, τον Ζαχαρία τον Μελεσσανάκη, τον Γιώργη τον Δημητράκη που ήταν πάντα δίπλα του και τον ακολουθούσε στα γλέντια του και έμαθε πολλά από αυτόν, όπως και τον Μανώλη τον Παπαδάκη τον ΄΄Μανιά΄΄ και αξέχαστη η ημέρα στον Πρινιά 1-6-2014 όταν έπαιξε ο Μανώλης λύρα και δίπλα του ο Κωστής τραγούδησε ΄΄Την μάνα μου την αγαπώ΄΄ μέσα σε συγκίνηση, στην εκπομπή που διοργάνωσε προς τιμή του Μανώλη ο Γιώργης ο Βιτώρος !!Ευχόμαστε να έχουν σμίξει εκεί ψηλά, να είναι και πάλι μαζί και σίγουρα θα να ανεβάζουν το κέφι σε υψηλά Αστερουσιανά επίπεδα !!
Συνεργάστηκε επίσης με μεγάλα ονόματα της εποχής όπως τον Γιάννη τον Μαρκογιαννάκη, τον Δημήτρη τον Φουκάκη, τον Δημήτρη τον Τσαγκαράκη, τον Βαγγέλη τον Τσαφαντάκη και με το Γιάννη τον Ξυλούρη!!
Αξιοσημείωτο η μεγάλη και καλή φιλία του Κωστή με τον Νίκο τον Ξυλούρη, που μεσουρανούσε τότε, και φανερά επηρεασμένος με το να αποδίδει και να τραγουδά με μεγάλη επιτυχία δικά του κομμάτια όπως «Την μάνα μου την αγαπώ», «Ο Μυριολής» κ.α. !!
Ο ίδιος έλεγε ότι ΄΄δεν είμαι η μεγάλη φίρμα αλλά ο κόσμος με προτιμά και με έχει αγκαλιάσει!» Μεγάλη και δυνατή συνεργασία και για πολλά χρόνια όπως με την Κατερίνα τη Ασκορδαλάκη τον Γιώργη τον Μακράκη στο Μπουζούκι και τον Νίκο τον Κρουσταλάκη στο λαούτο !!
Συνεργάζεται επίσης για πολλά χρόνια στο Ηράκλειο με το Λύκειο των Ελληνίδων της Δέσποινα Πλουμίδου και την συμμετοχή του σε πολλά φεστιβάλ της Ελλάδος, όπως με το πρώτο βραβείο που πήραν στην Καλαμάτα το 1978!
Ότι κάνεις στην ζωή σου πρέπει να το αγαπάς πρώτα…
Και εσύ την λύρα την αγάπησες και η δύναμη της λύρας έγινε το στήριγμα σου στην συνέχεια της ζωής σου!
Η γνωριμία σε έφερε με την αγαπημένη σου Κούλα από το Μοναστηράκι, που έμελλε να είναι σταθμός της ζωής σου και το μεσοστράτι που έβριχνες καταφύγιο τα ξημερώματα όταν γυρνούσες μετά τα γλέντια!
Κάνατε με την αγαπημένη σου Κούλα μια αξιόλογη, ωραία και αγαπημένη οικογένεια, με δύο παιδιά τον Μιχάλη και την Ελένη και με εγγονάκια που σήμερα κοσμούν τον τόπο και την κοινωνία…
Το κενό της απουσία σου δυσαναπλήρωτο και σήμερα να σε αναζητούν από δίπλα τους και από αγαπημένους τόπους που περάσατε μαζί την ζωή σας, όπως το Ηράκλειο, το Μοναστηράκι, τον Τσούτσουρο, την Εθιά, το Μετόχι, στο Ροτάσι, από παντού…
Σημαδιακό και πολύ πικρό το 2009 για την οικογένεια σας με τον χαμό του Νικήτα και μέσα σε έξη μήνες και τον χαμό και του Γιάννη του Νομάρχη!
Θα αναφερθώ, όταν κτίζαμε τον Άγιο Νικόλαο στις Κορακιές και ήρθατε στην Εθιά μαζί με τον Νικήτα να βρείτε χόρτα και εκείνος σου πρότεινε να έρθετε στον Άγιο Νικόλαο για να δείτε το έργο, αλλά φύγατε λόγω άλλων υποχρεώσεων και είπατε για μια άλλη φορά!
Έφυγε τελικά ο Νικήτας και εν συνεχεία κάναμε τα εγκαίνια 4 Ιουλίου του 2009 και τότε πήρα τηλέφωνο και κάλεσα τον αείμνηστο Νομάρχη Γιάννη Γαρεφαλάκη να έρθει στα εγκαίνια, αλλά εκείνος εμφανέστατα στενοχωρημένος τον πρόσφατο χαμό του Νικήτα μου απαντά: «Νίκο δεν θα μπορέσω λόγω του Νικήτα να έρθω, αλλά θα είμαι νοερά μαζί σας»!
Μου ευχήθηκε να πάνε όλα καλά και σου υπόσχομαι να πάρω όλη την οικογένεια και να έρθω μια άλλη φορά και να τους γνωρίσω και να τους περιγράψω ο ίδιος τον τόπο και την περιοχή…
Δυστυχώς έφυγε και εκείνος αναπάντεχα τον Σεπτέμβριο του 2009 και ανέλαβε ο Κωστής με τον Θοδωρή να διεκπεραιώσουν την δικιά τους υποχρέωση αλλά και επιθυμία όλων, πράγμα που έγινε!
Όταν ήρθατε στο Άγιο Νικόλαο στο γύρισμα του χρόνου 9-10-2010 και τελέσατε λειτουργία αλλά και μνημόσυνο στην μνήμη όλων της οικογένειας που είχαν φύγει από τη ζωή.
Τότε φεύγοντας ο Κωστής έγραψε στο βιβλίο που υπάρχει εκεί την μαντινάδα για τον Νικήτα ότι:
Δεν ήρθα οντέ μου τόλεγες, και μούχε γίνει βάρος
δεν ήξερα πως σε έψαχνε, για να σε πάρει ο χάρος !
και γράφει ο Κωστής στον τέλος άλλη μία :
Μισεύγω μα την σκέψη μου, εδώ θα την αφήσω
θέλω να βρω μια αφορμή, για να ξαναγυρίσω!
Δυστυχώς δεν ξαναγύρισες, αλλά εύχομαι η ψυχή σου να ταξιδεύει όπου αγάπησες.
Τώρα και ένα χρόνο αναπαύεσαι και για πάντα στο αγαπημένο σου Μοναστηράκι, το χωριό της γυναίκα σου, της αγαπημένη σου Κούλας με τον τάφο σου απέναντι και να αγναντεύει προς τις Εθιανές βουνοκορφές του Ασφεντυλιά και της κορφής της Αναλήψεως!
Προσωπικά δεν θα σε ξεχάσω υπήρχε μεταξύ μας μια καλή σχέση, σεβασμού και αλληλοεκτίμησης …
Έμαθα και κρατάω πολλά από εσένα, καθώς αξέχαστη και η συνεργασία μαζί μας στο λίγο διάστημα που ασχολήθηκα με το λαούτο, όπως σε γάμο μαζί στους Βώρους το 1983!
Και θα σε αποχαιρετήσω με δυο μαντινάδες του Γιώργη του Σαριδάκη:
Η λύρα σου εσώπασε, ξαργεί και το δοξάρι
μαζί με μας και αυτά πενθούν, τον Εθιανό λυράρη!
Δώδεκα μήνες δεν βαστάς στα έθιμα χατίρια,
και του Προφήτη Ηλία μας ,δεν κάνεις πανηγύρια!
Αιωνία σου η μνήμη!!!!
Αξέχαστος στην μνήμη και στην καρδιά μας…
Σημείωση: Οι φωτογραφίες ανήκουν στην προσωπικό αρχείο της οικογένειας και τους ευχαριστώ που μου τις παραχώρησαν για την δημοσίευση!
