του Πέτρου Μηλιαράκη*
Ας αρχίσουμε τούτο κείμενο, «κάπως διαφορετικά», καθόσον οι ημέρες το επιβάλουν:
Οι Γάλλοι στα 1.163 μ.Χ. εννιά χρόνια μετά το σχίσμα των Εκκλησιών όχι επί Πάπα Λέοντος του Θ’, επί του οποίου έλαβε χώρα το σχίσμα (1054) αλλά επί Πάπα Αλέξανδρου του Γ’ και επί Βασιλιά Λουδοβίκου του Ζ, έριξαν το θεμέλιο λίθο στις όχθες του Ποταμού Σηκουάνα στο Παρίσι προς Τιμήν της Παναγίας. Το Ναό αυτό τον ονόμασαν Notre Dame de Paris, δηλαδη: η Κυρία μας των Παρισίων. Ήταν ένα τοπωνύμιο στο Όνομα της «Παναγίας των Παρισίων», όπως συνήθως μεταφράζεται εν Ελλάδι.
(Παρεμπιπτόντως: είναι κρίμα το ατύχημα πυρκαγιάς του Ναού. Για το περίκαλο δε αυτό ιστορικό μνημείο, ευχόμαστε τάχιστη αποκατάσταση των ζημιών)
Με αφορμή την ονοματοδοσία, της πασίγνωστης στον κόσμο Motre Dame de Paris, γίνεται αναφορά στα τοπωνύμια λόγω τόπων λατρείας, αλλά και στα προσωνύμια, που αποδίδονται στη Μητέρα του Χριστού Μαρία.
Αρκετές Εκκλησίες στον Ορθόδοξο Ελληνικό χώρο έχουν διάφορα τοπωνύμια, όπως η Παναγία η Κερασιώτισσα (στη Λίμνη Πλαστήρα), η Παναγιά της Βλαχέρνας (Αρκαδία), η Παναγία η Έλωνα (επίσης Αρκαδία). Υπάρχουν δε και άλλες πασίγνωστες εν Ελλάδι αναφορές όπως: η Παναγία Σουμελά, η Παναγία της Τήνου, η Παναγία η Ιεροσολυμιώτισσα, η Εκατονταπυλιανή της Πάρου, η Παναγίτσα Μασταμπά (Συνοικία του Ηρακλείου Κρήτης κλπ.)
Ιδού λοιπόν την ιδιαίτερη σχέση που οι πιστοί της Χριστιανικής Πίστης, απονέμουν και αναγνωρίζουν στη Μητέρα του Χριστού. «Κάθε τόπος και η Παναγία του»!
Τούτο ασφαλώς δεν αφορά ότι η έννοια της Παναγίας «διασπάται», αλλά αποδεικνύει πως διεκδικείται η μητέρα του Χριστού από τον κάθε πιστό και από κάθε τόπο. Και τούτο γιατί η γλυκύτητα με την οποία τιμάται η Παναγία, από τους Έλληνες Ορθοδόξους Χριστιανούς είναι μοναδική!
- Ο ΕΚΑΣΤΟΤΕ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ
Είναι πλέον κοινή παράδοση να αφορά ειδική περίοδο του έτους ο «Δεκαπενταύγουστος των Ελλήνων». Ο κόσμος πλημμυρίζει κυρίως τις παραλίες, αλλά προσφεύγει και σε ορεινές περιοχές. Απολαμβάνει δε κατά κανόνα τις θερινές του διακοπές, την περίοδο αυτή. Την ημέρα ειδικώς της Παναγίας (15 Αυγούστου) πανηγυρίζουν χιλιάδες Έλληνες ανά την Επικράτεια σε Εκκλησίες που ιδρύθηκαν χάριν της Παναγίας. Ο Ελληνικός Λαός το Δεκαπενταύγουστο βιώνει μεταξύ θερινής ραστώνης και πανηγυρισμών και γενικώς διάγει μια διαφορετική περίοδο από ό,τι τις υπόλοιπες ημέρες του χρόνου. Ακόμη και ο Νομοθέτης φρόντισε να ρυθμίσει δικονομικές προθεσμίες, εξ αιτίας του Αυγούστου (γενικώς).
- Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ -ΕΠΙΣΗΜΗ ΑΡΓΙΑ
Επίκεντρο, όμως, του Δεκαπενταύγουστου είναι η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (στις 15 Αυγούστου) που είναι και επίσημη αργία για το Κράτος.
Η Τιμή γενικότερα στην Παναγία έχει τις απαρχές και τις καταβολές της στην Αποστολική περίοδο της ιστορίας της Εκκλησίας. Στο πνεύμα αυτό ο Ευαγγελιστής Λουκάς, διασώζει το: «Ιδού γαρ από του νυν μακαριούσι με πάσαι αι γενεαί» (Λουκάς 1:48). Αυτός ο μακαρισμός αποτελεί συγχρόνως και μία μαρτυρία πάνδημης και διαχρονικής στο διηνεκές Τιμής στο πρόσωπο της Θεοτόκου.
Η εορτή της 15ης Αυγούστου έχει ιστορικό βάθος, με αντανάκλαση ακόμη και στη σύγχρονη εποχή που αφορά στη σύγχρονη Πολιτεία. Καθιερώθηκε δε πρώτη φορά στο τέλος περίπου του 5ου αιώνα από τον Αυτοκράτορα Μαυρίκιο. Έκτοτε αποτελεί παράδοση την οποία τιμά σταθερά ο Έλληνας Ορθόδοξος Χριστιανός και το σύγχρονο κράτος της απελευθερωμένης από τον τουρκικό ζυγό, Ελλάδας.
Σε πολλά δε νησιά του Αιγαίου (Τήνος, Πάρος, Πάτμος) στολίζεται και περιφέρεται επιτάφιος προς Τιμήν της Παναγίας. Σε πόλεις και χωριά ανά την Επικράτεια, σε Εκκλησίες αφιερωμένες στην Κοίμηση της Θεοτόκου, διοργανώνονται παραδοσιακά πανηγύρια. Και τούτο γιατί, κατά την παράδοση, η Κοίμηση της Θεοτόκου δεν είναι ένα «πένθιμο γεγονός» για το λαό, επειδή η Παναγία «μετέστη προς την ζωή».
Επίσης η 15η Αυγούστου είναι ημέρα όλων των Ελλήνων και μάλιστα ανεξαρτήτως θρησκευτικών πεποιθήσεων, και ως οιονεί εθνική εορτή.
Η Τιμή στην Θεοτόκο γενικότερα δεν οφείλεται σε μία απλή ευσέβεια και ευλάβεια προς το πρόσωπο της Μητέρας του Χριστού, αλλά έχει βαθύτερη θεολογική θεμελίωση και βαθύτατη ευλάβεια την οποία καταμαρτυρεί η παράδοση του Λαού μας.
- Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΣΩΝΥΜΙΑ
Σύμφωνα με την παράδοση και την ιδιαίτερη (πράγματι) σχέση της Παναγίας με τον Ορθόδοξο Ελληνισμό, η Παναγία είναι η Μητέρα του Θεανθρώπου, η Παρθένος, η Αγνή και Καλή με μοναδικές, αλλά και εξαιρετικές ιδιότητες. Σύμφωνα με την «εσώτερη σχέση» των πιστών Ορθοδόξων Ελλήνων Χριστιανών, με την Παν-Αγία, που λατρεύεται εξαιρέτως όλων των Αγίων, η μητέρα του Χριστού αποκαλείται: «Παραμυθία», «Φοβερά Προστασία», «Γοργοϋπήκοος», «Ελεούσα», «Γλυκοφυλούσα», «Άμωμη», «Άμεμπτη», «Αμόλυντος», «Ρόδον το Αμάραντον», «Γερόντισσα», «Γιάτρισσα», «Γρηγορούσα», «Διασώζουσα», «Εγγυήτρια», «Οδηγήτρια», «Ελαιοβρύτισσα», «Ελευθερώτρια», «Επακούουσα», «Ευαγγελίστρια», «Μεγαλόχαρη», «Φανερωμένη» «Πάντων Χαρά», «Πλατυτέρα των Ουρανών», «Κεχαριτωμένη», «Άξιον Εστί» κ.ά.
Αυτά είναι μερικά μόνο από τα χιλιάδες προσωνύμια τα οποία η ανθρώπινη έμπνευση, ανάγκη, ευσέβεια, αλλά και πιστή καρδιά των Ορθοδόξων Ελλήνων Χριστιανών αποδίδουν στην Παναγία. Μάλιστα σύμφωνα με αδιάψευστες μαρτυρίες Άγιοι Πατέρες, μεταξύ αυτών και οι σύγχρονοι μας Άγιοι, όπως ο Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης και ο Παϊσιος ο Αγιορείτης, μέσα από το «Άκτιστο Φως» προσεύχονταν στην Παναγία.
Καλή Παναγιά, όπως συνηθίζουμε να ευχόμαστε ο ένας στον άλλο, η κατά την Κρητική παράδοση: Βοήθειά μας η Παναγία.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ
«η 15η Αυγούστου είναι ημέρα όλων των Ελλήνων και μάλιστα ανεξαρτήτως θρησκευτικών πεποιθήσεων, και ως οιονεί εθνική εορτή»
———————————————
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Χώρας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).
