Του Ζαχαρία Καψαλάκη
Ο μεγαλύτερος σεισμός των τελευταίων χρόνων που ταρακούνησε, συγκλόνισε και άφησε άστεγη τη Μεσαρά συνέβη σαν σήμερα στις 14 Μαΐου 1959!
Το επίκεντρό του ήταν στον κόλπο των Ματάλων.
Πολλοί άνθρωποι που ζούνε σήμερα, έζησαν αυτό το σεισμό που πραγματικά συγκλόνισε τον τόπο μας…
Ακόμα λένε τη φράση μετά από σεισμό: «Και που να δεις το σεισμό του ‘59»…
Λένε τότε πως είδαν τις κορυφές των κυπαρισσιών να ακουμπούν στη γης…
Λένε ψαράδες που βρέθηκαν στα Μάταλα, πως είδαν φωτιά να βγαίνει από τη θάλασσα προς τον ουρανό, μέσα από το Λυβικό την ώρα του σεισμού…
Είδαν πολλά κτήρια να καταστρέφονται…
Πολλά σχολεία ανάμεσά τους των Πιτσιδίων, του Καμηλαρίου, του Κουσέ κ.α.
Τότε έπαθαν μεγάλες ζημιές τα Πιτσίδια και κυρίως η περίφημη εκκλησία του Άι – Γιωργη στα Πιτσίδια και στη συνέχεια την γκρέμισαν για να φτιαχτεί η σημερινή!
Το ρεπορτάζ της εφημερίδας ΠΑΤΡΙΣ (15 Μαΐου 1959) είναι χαρακτηριστικό:
«Η πρώτη δόνησις σημειώθει την 8.30 πρωινή, υπήρξε ελαφρά και μικράς διάρκειας γενόμενη αισθητή από μέρους των κατοίκων. Την 8.40 η δόνησις επανελήφθη ισχυροτάτη αυτήν τη φορά συνοδευόμενη υπό υποχθονίου βοής διαρκέσασα περί τα 10 δευτερόλεπτα.
Εις το χωρίον Καμηλάρι τραυματίστηκαν 2 άτομα, εξ ο εν σοβαρώς και κατέστησαν ετοιμόρροπες 20 οικίες.
Εις Αντισκάρι κατέρρευσαν 3 οικίες και κατέστησαν ετοιμόρροποι κατά ποσοστό 40%.
Στις Μοίρες καρτέρευσαν 32 οικίες και κατέστησαν ετοιμόρροποι 9.
Εις Λίσταρον κατέρρευσεν 1 οικία.
Εις Φανερωμένην κατέρρευσεν 1 οικία και κατέστησαν ετοιμόρροποι 4.
Εις Χουστουλιανά κατέστησαν ετοιμόρροποι 8 οικίες.
Εις το Τυμπάκι υπέστησαν σοβαραί ζημίαι η Εκκλησία και το Δημοτικό σχολείο.
Εις την Γέργερη υπέστησαν σοβαρές ζημίες 4 οικίες.
Εις την Πόμπια κατέστησαν ετοιμόρροποι 4 οικίες και υπέστησαν σοβαραί ζημιαί 17.
Εις την Μιαμού κατέστησαν ετοιμόρροπες 3 οικίες και 20 υπέστησαν σοβαρές ζημιές.
Εις Βασιλικά Ανώγεια και εις Απεσωκάρι κατέρρευσαν από μία οικία.
Αναφέρεται επίσης ότι ο παραθαλάσσιος λόφος Ροδονού εις τα Πηγαϊδάκια υπέστη καθίζησιν.
Η οργή του Εγκέλαδου όμως έπληξεν ιδιαιτέρως τα Πιτσίδια όπου 29 οικίες κατέρρευσαν και άπασε οι λοιποί κατέστησαν ετοιμόρροποι. Ετραυματίστησαν δε 2 μαθηταί, οι κάτοικοι του χωρίου κατέφυγον εις τους αγρούς.
Τα αποτελέσματα του σεισμού
Ο σεισμός ήταν καταστρεπτικός στην κεντρική νότια Κρήτη και ιδιαίτερα στο νοτιοανατολικό τμήμα της πεδιάδας της Μεσαράς.
Δύο ξαφνικές ρωγμές μήκους 150 μ. και 200 μ. και πλάτους 2.5 εκατοστών παρατηρήθηκαν σε απόσταση 50 μ. από την ακτή των Ματάλων και μια άλλη μήκους 200 μ. και πλάτους 2,5 εκατοστά παρατηρήθηκε στην τοποθεσία Κομμός κοντά στο χωριό Πιτσίδια.
Έγιναν κατολισθήσεις βράχων στα Ματαλα, Πιτσίδια, Καμηλάρι και Ακούμια.
Παρατηρήθηκε αύξηση της παροχής των πηγών και ανέβηκε η επιφάνεια του νερού στα πηγάδια στο Αντισκάρι και Λισταρο.
Συνολικά στο νομό Ηρακλείου από τις 18.933 οικοδομές 17 σπίτια κατέρρευσαν, 290 οικοδομές καταστράφηκαν 902 έπαθαν σοβαρές βλάβες και 2767 ελαφρές.
Στο νομό Ρεθύμνης και ιδιαίτερα στην επαρχία του Αγίου Βασιλείου καταστράφηκαν μερικώς ή ολικώς 139 σπίτια, 169 έπαθαν σοβαρές βλάβες και 85 ελαφρές.
Τραυματίστηκαν μόνο 8 άτομα αλλά τα θύματα θα ήταν ασφαλώς περισσότερα αν ο σεισμός δεν γινόταν την ώρα που οι κάτοικοι της ήταν έξω από τα σπίτια τους στις δουλειές τους.
Ο σεισμός προκάλεσε μικρότερες βλάβες στο νομό Χανίων και έγινε έντονα αισθητός στο Λασίθι.
Οι μεγαλύτερες εντάσεις παρατηρήθηκαν στα Πιτσίδια Λιμένα (VIII+), Μάταλα, Καμηλάρι, Αντισκάρι (VIII) του νομού Ηρακλείου και Αγ. Γαλήνη, Σαχτούρια (VIII+) του νομού Ρεθύμνης (ΔΓΙΑΑ 1959).
Ισόσειστες παρατίθενται στον Άτλαντα του Εργαστηρίου Γεωφυσικής του ΑΠΘ (Παπαζάχος 1982).
Προηγήθηκαν σεισμοί ο μεγαλύτερος από τους οποίους έγινε εννέα λεπτά πριν από τον κύριο σεισμό (06.27, Μ = 4.9) και ακολούθησαν μετασεισμοί ο μεγαλύτερος από τους οποίους έγινε στις 16 Μαΐου (8.19) Μ = 4.4
Πηγή: ΠΑΤΡΙΣ και kairatos.com.gr
