Του Δρ Ζαχαρία Καψαλάκη*
Μια δύσκολη χρονιά για το σχολείο της Πλώρας αρχίζει το σχολικό έτος 1894 – 1895, καθώς γεγονότα πρωτόγνωρα θα το σημαδέψουν!
Δάσκαλος διορίζεται ο Εμμανουήλ Φραγκιουδάκης από το Πετροκεφάλι, ο οποίος αρχίζει μαθήματα στις 20 Σεπτεμβρίου.
Την ίδια εποχή Ελληνοδιδάσκαλος στην Ελληνική Σχολή Καινουργίου και Πυργιώτισσας είναι ο εκ Πλώρας καταγόμενος Γεώργιος Πολιτάκης.
Την άνοιξη του 1895 διεξάγονται βουλευτικές εκλογές και ο Πολιτάκης φαίνεται όχι μόνο να αναμείχθηκε ενεργά στις εκλογές, αλλά και να μην στήριξε τον εκ Κουσέ καταγόμενο υποψήφιο Μιχαήλ Καψαλάκη.
Ο ίδιος σε επιστολή του προς την ΤΜΕ τονίζει ότι μετά από παράκληση των συγχωριανών του συμμετείχε ως γραμματέας της εφορευτικής επιτροπής των εκλογών και δεν έλαβε το μέρος κανενός.
Οι κάτοικοι του Πετροκεφαλίου, όπως αναφέρει τον κακοποίησαν γι’ αυτή του την πράξη, αν και, όπως γράφει, δεν του είχαν ζητήσει πριν από τις εκλογές να στηρίξει τον Καψαλάκη, γεγονός όμως που το θεωρούσαν αυτονόητο.
Η επιστολή του Πολιτάκη έχει ημερομηνία 4 Μαρτίου 1895.
Λίγες ημέρες αργότερα και συγκεκριμένα στις 16 Μαρτίου κάτοικοι της Πλώρας (υπάρχουν 5 υπογραφές), στέλνουν επιστολή στην Τμηματική Εφορεία Ηρακλείου στην οποία εξαπολύουν φοβερές κατηγορίες κατά του δασκάλου του χωριού Εμμανουήλ Φραγκιουδάκη, τον οποίο και χαρακτηρίζουν αχρείο και ανήθικο και ότι λόγω της διαγωγής του οι γονείς απέσυραν τα παιδιά από το σχολείο.
Ζητούν δε την απομάκρυνσή του και το διορισμό άλλου δασκάλου.
Δυο μέρες αργότερα νέα επιστολή με υπογραφές από 45 κατοίκους της περιοχής στέλνεται στην ΤΜΕ και σύμφωνα με αυτή διαψεύδονται τα παραπάνω και όπως τονίζουν οι κατήγοροι του δασκάλου ενήργησαν «εκ πάθους ορμώμενοι ένεκα των τελευταίων εκλογών…».
Στο θέμα παρεμβαίνει και ο Δήμαρχος Πλατάνου Μιχαήλ Γ. Κατεχάκης, εξυμνώντας το δάσκαλο και τονίζοντας ότι η διαγωγή του είναι αρίστη, όπως και η εκτέλεση των δασκαλικών του υποχρεώσεων.
Η αγωγή εναντίον του, όπως γράφει, οφείλεται σε κομματικά πάθη.
Τα πράγματα όμως στη συνέχεια εκτραχύνθηκαν επικίνδυνα. Συγκεκριμένα τα μεσάνυκτα της 23ης Μαρτίου, άγνωστοι εισέβαλαν στο σπίτι του δασκάλου της Πλώρας, ενώ κοιμόταν με την οικογένειά του και επιχείρησαν, όπως γράφει σε επιστολή του προς την ΤΜΕ να τον σκοτώσουν.
Αυτός έχοντας μαζί του όπλο, τους απείλησε και κατάφερε να τους απομακρύνει από το σπίτι του.
Ο δάσκαλος πήγε στο Δημαρχείο και διαμαρτυρήθηκε.
Ο Δήμαρχος κάλεσε τους Δημογέροντες της Πλώρας και τους ζήτησε να εγγυηθούν για την ασφάλεια του δασκάλου, κάτι που όμως δεν έπραξαν.
Μετά από το γεγονός αυτό ο δάσκαλος πήρε την οικογένειά του και έφυγαν για το χωριό του το Πετροκεφάλι, την 26η Μαρτίου, Κυριακή των Βαΐων.
Μάλιστα, όπως αναφέρει, κατά την αναχώρησή του, κάτοικοι έβαλαν τα παιδιά τους να χτυπούνε την καμπάνα του χωριού, αλλά και ντενέκες και λέρια.
Για όλα θεωρεί υπεύθυνο τον Πολιτάκη, ο οποίος αναμείχθηκε στις εκλογές και δεν τήρησε, όπως αναφέρει, τα συμφωνηθέντα με τους κατοίκους του χωριού του, αποτέλεσμα αυτοί να προσπαθήσουν να τον προσβάλλουν.
Αναφέρει δε ότι ο Πολιτάκης τον απείλησε προσωπικά.
Τέλος ζητά μετάθεση, καθώς δεν μπορεί πλέον να επιστρέψει στο σχολείο του.
Νέα επιστολή στέλνουν οι κατήγοροι του Φραγκιουδάκη με ημερομηνία 26 Μαρτίου, τονίζοντας ότι όσα κατήγγειλαν ήταν αληθή και ότι οι υπογραφές στήριξης στο δάσκαλο συγκεντρώθηκαν με χρηματισμό.
Στις 28 Μαρτίου ο Δήμαρχος επανέρχεται στο θέμα με δυο επιστολές με παρεμφερή περιεχόμενο.
Η πρώτη έχει ως αποδέκτη τον Μητροπολίτη Κρήτης Τιμόθεο και η δεύτερη την Τμηματική Εφορεία υπεύθυνη για τη διοίκηση των σχολείων.
Ο Δήμαρχος καταδικάζει τα γεγονότα τόσο σε βάρος του Φραγκιουδάκη, τον οποίο θεωρεί θύμα κομματικών αντιπαραθέσεων, αλλά και σε βάρος του Πολιτάκη που χτυπήθηκε στο κεφάλι και σε άλλα μέρη του σώματος από τους Πετροκεφαλιανούς.
Πάντως δεν παραλείπει να καταγγείλει το δεύτερο ότι ενεπλάκη στις εκλογές και ότι εξαπάτησε τους κατοίκους του Πετροκεφαλίου.
Στις 29 Μαρτίου στην ΤΜΕ καταφθάνει αυτή τη φορά καταγγελία του Πολιτάκη, ο οποίος και καταγγέλλει το Φραγκιουδάκη ως ηθικό αυτουργό των διαδραματισθέντων γεγονότων.
Σημειώνει ότι ο δάσκαλος έφυγε από την Πλώρα κατόπιν εντολής του Επάρχου Καινουργίου, ενώ αναφέρει ότι στο σχολείο του πήγαν τα αδέλφια και οι συγγενείς του Φραγκιουδάκη και του επιτέθηκαν.
Στις 22 Απριλίου η ΤΜΕ στέλνει έγγραφο στον ιερέα του χωριού Πλώρα παπα – Ανδρέα αλλά και στο Δήμαρχο Πλατάνου, και του ζητά να ερευνήσουν τις καταγγελίες σε βάρος του Φραγκιουδάκη.
Ανακρίσεις φαίνεται ότι έκαμε και η ίδια η ΤΜΕ στέλνοντας στην Πλώρα τον Εμμανουήλ Ξανθουδίδη.
Πάντως οι καταγγέλλοντες τον Φραγκιουδάκη εμμένουν στις καταγγελίες τους, ενώ σε νέα τους επιστολή στις 11 Ιουνίου καταγγέλλουν τόσο τον ιερέα του χωριού, όσο και το Δήμαρχο, ότι καλύπτουν το δάσκαλο και του τρώνε τα χρήματα.
Τελικά στις 21 Ιουνίου η ΤΜΕ για υπηρεσιακούς λόγους διαγράφει από τους καταλόγους των δασκάλων τόσο τον Φραγκιουδάκη, όσο και τον Πολιτάκη.
(Το κείμενο βασίστηκε σε έγγραφα που εντόπισε η έρευνα μας στο Αρχείο της Δημογεροντίας Ηρακλείου και δημοσιεύονται για πρώτη φορά)
* Ο Ζαχαρίας Καψαλάκης είναι συνταξιούχος Δάσκαλος και Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
