του Πέτρου Μηλιαράκη*
Η ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στην Τουρκία (Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη), δεν επαναφέρει στο προσκήνιο το ζήτημα των ελληνοτουρκικών σχέσεων (ζήτημα, άλλωστε, διαρκές και πάντα επίκαιρο), αλλά επικαιροποιεί τη διαδικασία Οικοδόμησης Μέτρων Εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο χωρών, στα πολλαπλά ζητήματα που αφορούν στις δύο χώρες.
Ωστόσο, κατά το μέρος που αφορά στην Ελλάδα, είναι απολύτως σαφές ότι την εθνική πολιτική προσδιορίζουν:
α) η νέα γεωπολιτική αξία της χώρας
και β) η αντίστοιχη ιδιόμορφη γεωπολιτική αξιολόγηση της Τουρκίας στην παρούσα συγκυρία.
Αντικειμενικώς εκτιμάται ότι δύο κυρίως δεδομένα χαρακτηρίζουν τη συνάντηση αυτή κορυφής:
α) ότι η Ελλάδα προσήλθε με προδήλως αναβαθμισμένη γεωπολιτική αξία
και β) ότι στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας της Ελλάδας-Κύπρου, υφίστανται (πλέον) και άλλοι «δρώντες».
Ήδη στην περιοχή της Μεσογείου υπάρχουν νέοι δρώντες, η Exxon Mobil, η Total και η Eni. Ασφαλώς δε η παρουσία τους δημιουργεί νέες συνθήκες, όπως αυτές με συγκεκριμένο τρόπο προσδιορίστηκαν στην 5η Σύνοδο των Χωρών του Ευρωπαϊκού Νότου (Med7) που πραγματοποιήθηκε προσφάτως στη Λευκωσία.
Παραλλήλως θα πρέπει να συνεκτιμηθεί ότι η μεταψυχροπολεμική γεωπολιτική αξία της Τουρκίας δεν είναι ανάλογη εκείνης του Ψυχρού Πολέμου. Και τούτο γιατί χώρες όπως:
1) η Αρμενία,
2) το Αζερμπαϊτζάν,
3) η Λευκορωσία,
4) η Εσθονία,
5) η Γεωργία,
6) το Καζακστάν,
7) το Κιργιστάν,
8) η Λετονία,
9) η Λιθουανία,
10) η Μολδαβία,
11) το Τατζικιστάν,
12) το Τουρκμενιστάν,
13) το Ουζμπεκιστάν
και 14) η Ουκρανία, δεν αφορούν πλέον την ΕΣΣΔ.
Με βάση τις πληροφορίες που μπορούν να «εντοπισθούν» μέσω των ΜΜΕ στο «τραπέζι» των συζητήσεων θα έπρεπε να είχαν τεθεί:
α) τα των αγωγών ΤΑΡ (Trans Adriatic Pipeline AG) και East Med,
β) οι προοπτικές συνεργασίας για την επέκταση του Turkish Stream,
γ) η εξάρθρωση των δικτύων διακίνησης -κατ’ ουσίαν δουλεμπορίου,
δ) ο σοβαρός ρόλος της Τουρκίας, ως προς τη φιλοξενία εκατομμυρίων προσφύγων από τη Συρία και το Αφγανιστάν,
ε) η προοπτική επίλυσης του Κυπριακού για μια αντικειμενικώς βιώσιμη και δίκαιη λύση, με βάση πρωτίστως το ενωσιακό κεκτημένο
και τέλος στ) ζητήματα ασφάλειας ως προς ενδεχόμενες ασύμμετρες απειλές.
Βεβαίως, η συνήθης εκτίμηση είναι ότι η Τουρκία υπερτιμώντας τη γεωπολιτική της σημασία, αναζητεί ρόλους από καθέδρας, ή άλλως διατυπώνει θέσεις ασύμβατες με τους κανόνες του σύγχρονου νομικού πολιτισμού (παράδειγμα η επικήρυξη φυσικών προσώπων στα οποία έχει παρασχεθεί αποτελεσματική δικαστική προστασία). Ωστόσο, η παρούσα συγκυρία είναι μοναδική ώστε στον παρόντα χρόνο και στο εξής, με εμπιστοσύνη στη γεωπολιτική μας αξία, να προσδιορίζουμε τους όρους του πλαισίου της «διπλωματικής ατζέντας» χωρίς να ανεχόμαστε παρεκκλίσεις. Επειδή δε σε κάθε περίπτωση πρόκριμα των όποιων συζητήσεων και λύσεων είναι η τήρηση των προνοιών και αξιώσεων του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου, υπ’ όψιν και τα εξής:
- ΟΙ ΒΡΑΧΟΙ ΕΧΟΥΝ ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ –ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΝΑΥΤΙΚΩΝ ΜΙΛΙΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΙΑΤΙΚΗ ΑΚΤΗ
Το Μόνιμο Διαιτητικό Δικαστήριο (Permanent Court of Arbitration –PCA), με αφορμή τη διένεξη Φιλιππίνων-Κίνας, δέχθηκε ως ανένδοτο κανόνα Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου ότι όλοι οι γεωγραφικοί σχηματισμοί (ασχέτως του εάν χαρακτηρισθούν νησιά ή βράχοι, και ασχέτως του μεγέθους αυτών), υποχρεωτικώς έχουν χωρικά ύδατα έκτασης 12 μιλίων. Αυτό επιβεβαιώνει ότι το ζήτημα της επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο πέραν των 6 μιλίων στα 12 μίλια, αποτελεί κυριαρχικό δικαίωμα της Ελλάδας, και απομένει ως το μόνο αντικείμενο διευθέτησης η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Η προαναφερόμενη δε παραδοχή του PCA εκθέτει ενώπιον του διεθνούς νομικού πολιτισμού την Τουρκία με το «περίφημο» Casus belli, εάν η Ελλάδα αποφασίσει να εφαρμόσει το Δίκαιο της Θάλασσας. Επ’ ευκαιρία δε, της προαναφερόμενης απόφασης του PCA, υπ’ όψιν και τα εξής:
Άξιο επισημείωσης είναι ότι, από το PCA κρίθηκε πως: ένας νησιωτικός σχηματισμός ακόμη και εάν δεν κατοικείται, παρά ταύτα, δεν αναιρείται η δυνατότητα του να κατοικηθεί, όταν αντικειμενικώς ο σχηματισμός αυτός μπορεί να κατοικηθεί! Επίσης κρίθηκε ότι κάτοικοι γειτονικών νησιών με οικονομική δραστηριότητα σε βράχο, δεν είναι απαραίτητο να κατοικούν επί του βράχου, επί του οποίου ασκούν οικονομική δραστηριότητα (π.χ. κτηνοτροφία).
Περαιτέρω, επισημειώνεται ότι με τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης:
α) δυνάμει του άρθρου 12 επικυρώνεται η κυριαρχία της Ελλάδας στα νησιά της «Ανατολικής Μεσογείου» εκτός από την Ίμβρο, την Τένεδο και τις Λαγούσες, ενώ θεσπίζεται και ειδικός κανόνας βάσει του οποίου: μόνο τα νησιά που ευρίσκονται σε μικρότερη απόσταση των τριών (3) ναυτικών μιλίων από την Ασιατική Ακτή, παραμένουν υπό τουρκική κυριαρχία,
και β) δυνάμει του άρθρου 16, η Τουρκία ΑΥΤΟΒΟΥΛΩΣ ΠΑΡΑΙΤΕΙΤΑΙ από κάθε τίτλο και οποιοδήποτε δικαίωμα επί όλων των νήσων, εκτός εκείνων που η κυριαρχία τους έχει αναγνωρισθεί με τη συγκεκριμένη Συνθήκη.
Τέλος, με το άρθρο 14 της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων του 1947, κρίθηκε οριστικώς και το ζήτημα της Δωδεκανήσου.
- Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΚΑΙ Η ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΗΣ
–ΤΟ ΧΑΤΤΙ ΣΕΡΙΦ ΤΟΥ 1517
Ο Πρόεδρος Ερντογάν όντας θιασώτης του θρησκευτικού και όχι του πολιτικού Ισλάμ, έδωσε το όνομα του Σελίμ του Α’ στην τελευταία κατασκευασμένη γέφυρα του Βοσπόρου. Τούτο το έπραξε προφανώς σεβόμενος ιδιαιτέρως ότι ο Σελίμ ο Α’ ήταν ο πρώτος Σουλτάνος Χαλίφης.
Θα πρέπει όμως να γνωρίζει ο Πρόεδρος της Τουρκίας ότι ο Σελίμ ο Α’ ήταν ταυτοχρόνως και ο μεγάλος δωρητής της Ιεράς Μονής Ξηροποτάμου, με το Χαττί Σερίφ του 1517 (Ιερό Αυτοκρατορικό Διάταγμα). Ο Πρόεδρος Ερντογάν αφού πράγματι θαυμάζει και τιμά τον Σελίμ τον Α’, ας πράξει κάτι ανάλογο, αφενός αποτρέποντας στο εξής κάθε προσβολή που θα αφορά στον Ιερό Ναό της Αγίας Σοφίας και αφετέρου αναγνωρίζοντας το κύρος και την ανάγκη επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Τα προαναφερόμενα (θα) αφορούν ουσιαστική προσέγγιση των πολιτισμών των δύο γειτονικών όχι μόνο κρατών, αλλά και Λαών!..
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ
«Ήδη στην περιοχή της Μεσογείου υπάρχουν νέοι δρώντες, η Exxon Mobil, η Total και η Eni. Ασφαλώς δε η παρουσία τους δημιουργεί νέες συνθήκες…»
——————————————–
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC- EU).
