Συγγραφέας: Κατερίνα-Γλαύκη Αποστολοπούλου
Η ελιά είναι ένα ανθεκτικό, ξηροφυτικό δέντρο που έχει κατακτήσει αιώνες τώρα τα άνυδρα εδάφη της Μεσογείου. Κι όμως, πίσω από αυτή την «αντοχή», κρύβεται μια αλήθεια που κάθε σύγχρονος ελαιοκαλλιεργητής οφείλει να γνωρίζει: η σωστή και έγκαιρη άρδευση μπορεί να αυξήσει την παραγωγή ακόμα και κατά 70%, να μειώσει την παρενιαυτοφορία και να βελτιώσει ποιοτικά χαρακτηριστικά του καρπού και του λαδιού.
Η φυσιολογία της ελιάς και η ανάγκη για νερό
Η ελιά μπορεί να λειτουργεί υπό συνθήκες υδατικής καταπόνησης χάρη σε ειδικές προσαρμογές, όπως το χνούδι στα φύλλα και το βαθύ ριζικό της σύστημα. Ωστόσο, όταν στόχος είναι η μέγιστη καρποφορία και η ποιοτική παραγωγή ελαιολάδου ή επιτραπέζιου καρπού, η άρδευση γίνεται απαραίτητη, ειδικά σε εδάφη με μειωμένη υδατοϊκανότητα (το ποσό του νερού που συγκρατείται απο το έδαφος μετά την αποστράγγιση υπό την επίδραση δηλαδή της βαρύτητας) ή σε περιοχές με ετήσια βροχόπτωση κάτω από 400–500 mm. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια, η κατανομή των βροχοπτώσεων είναι λιγότερο σταθερή και όλο και πιο συχνά παρατηρείται χειμερινή ξηρασία, αφήνοντας το έδαφος ξηρό ήδη από την αρχή της βλαστικής περιόδου. Αυτό καθιστά την πρώιμη άρδευση σε πολλές περιοχές αναγκαία.
Πότε διψά η ελιά;
Η ελιά έχει τρεις κρίσιμες φάσεις που απαιτούν επαρκή υγρασία:
- Διαφοροποίηση ανθοφόρων οφθαλμών (Ιανουάριος–Μάρτιος)
Αν και ανθεκτική, η ελιά για να ανθοφορήσει ικανοποιητικά χρειάζεται επαρκή υγρασία στα τέλη του χειμώνα. Η έλλειψή της μειώνει τον αριθμό και την ποιότητα των ανθοφόρων καταβολών, αυξάνει την παραγωγή ατελών ανθέων και μπορεί να επιτείνει την παρενιαυτοφορία.
- Άνθηση και καρπόδεση (Απρίλιος–Ιούνιος)
Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, η έλλειψη νερού οδηγεί σε ανθόρροια και χαμηλή καρπόδεση. Αντιθέτως, η ελεγχόμενη άρδευση αυξάνει τα τέλεια άνθη και ενισχύει την επιτυχή καρπόδεση.
- Ταχεία αύξηση του καρπού (Αύγουστος–Σεπτέμβριος)
Κατά τη σκλήρυνση του ενδοκαρπίου και μέχρι την ωρίμανση, η ελιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στην ξηρασία. Η έλλειψη υγρασίας σε αυτό το στάδιο μειώνει το μέγεθος του καρπού, τη σαρκώδη μάζα και τη σχέση σάρκας/πυρήνα, ενώ αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρης καρπόπτωσης.
Ο ρόλος της άρδευσης στην ανάπτυξη και απόδοση
Η έγκαιρη και κατάλληλα προσαρμοσμένη άρδευση:
- Αυξάνει το μήκος και την πυκνότητα του ριζικού συστήματος.
- Βελτιώνει τη φυλλική επιφάνεια και τη συνολική βλαστική ανάπτυξη.
- Μειώνει την παρενιαυτοφορία, ειδικά σε ευαίσθητες ποικιλίες.
- Ενισχύει την παραγωγή και το μέγεθος των καρπών έως και 70%, ειδικά σε εντατικούς ή υπερεντατικούς ελαιώνες.
- Αυξάνει την αποδοτικότητα της φωτοσύνθεσης, ακόμη και υπό συνθήκες μείωσης του υδατικού δυναμικού.
Όχι στο υπερβολικό πότισμα
Παρόλο που η ελιά ωφελείται από την υγρασία, είναι ευαίσθητη στην υπερβολική άρδευση. Το κορεσμένο έδαφος μειώνει το οξυγόνο στη ριζόσφαιρα, ευνοεί την ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών και προκαλεί μεταβολικές δυσλειτουργίες. Η άρδευση πρέπει να διακόπτεται στις αρχές Οκτωβρίου για να επιτραπεί η φυσική ωρίμανση του καρπού.
Ποιοτικά χαρακτηριστικά και άρδευση
Η ορθολογική άρδευση αυξάνει τον αριθμό καρπών ανά δέντρο (όχι τόσο το μέγεθος τους) και έτσι, τη συνολική παραγωγή, αλλά μπορεί να μειώσει την ελαιοπεριεκτικότητα (έως 10%) και τις πολυφαινόλες. Το λάδι παραμένει γενικά ποιοτικό, αλλά η υπερβολική άρδευση οδηγεί σε αύξηση του ελαϊκού οξέος και μείωση των ακόρεστων λιπαρών οξέων, χωρίς ωστόσο να υποβαθμίζει σημαντικά τα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά.
Πηγές
- Χαρτζουλάκης Κ.Σ. (2019). Η άρδευση των καλλιεργειών. Αθήνα: Εκδόσεις Αγρότυπος.
- Ποντίκης, Κ.Α. (2020). Ειδική Δενδροκομία – Ελαιοκομία, Τόμος 3. Αθήνα: Εκδόσεις Σταμούλη.
Πηγή: olivenews.gr
