Χιλιάδες στρέμματα ελαιώνων στην Ανδαλουσία της Ισπανίας μπαίνουν στο στόχαστρο μεγάλων φωτοβολταϊκών έργων, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις στους τοπικούς αγρότες, οι οποίοι κάνουν λόγο για εκτεταμένες απαλλοτριώσεις και βίαιη εγκατάσταση ηλιακών σταθμών «δημόσιας ωφέλειας». Στην περιοχή της Λοπέρα, περίπου εκατό μικροϊδιοκτήτες δηλώνουν αποφασισμένοι να αντιταχθούν, παρά τις οικονομικές συμφωνίες μεταξύ εταιρειών και της πλειονότητας των κτηματιών, επιδιώκοντας να αποτρέψουν την ολοκλήρωση των έργων που προβλέπουν το ξερίζωμα χιλιάδων ελαιόδεντρων.
Αγρότες vs. Εταιρείες: Η διένεξη στην Ανδαλουσία
Εντατικές μισθώσεις κτημάτων
Σύμφωνα με τους τοπικούς παραγωγούς, οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο φωτοβολταϊκό πεδίο έχουν αποκτήσει τα δικαιώματα χρήσης της πλειοψηφίας των κτημάτων μέσω μακροχρόνιων μισθώσεων, φιλοδοξώντας να αναπτύξουν πάρκα που αγγίζουν αθροιστικά τα 1.000 εκτάρια. Όμως, περίπου 100 μικροϊδιοκτήτες αντιστέκονται, αρνούμενοι να εκχωρήσουν τις εκτάσεις τους.
Απαλλοτρίωση με την ένδειξη “δημόσιας ωφέλειας”
Η περιφερειακή κυβέρνηση (Χούντα) της Ανδαλουσίας έχει ήδη ανακοινώσει απαλλοτριώσεις σε κάποιες από τις εκτάσεις, ώστε να εγκατασταθούν πύργοι εκκένωσης ή άλλες υποδομές. Οι αγρότες διαμαρτύρονται ότι οι απαλλοτριωμένες εκτάσεις θα καταλήξουν σε ιδιωτικές εταιρείες για την παραγωγή ηλιακής ενέργειας, χαρακτηρίζοντάς το παράδοξο ότι η «δημόσια ωφέλεια» μεταφράζεται σε κέρδη ιδιωτών.
Τεράστιο πλήγμα στην ελαιοκαλλιέργεια
Τοπική οικονομική εξάρτηση
Στον νομό Jaén (Χαέν), όπου ανήκει η Λοπέρα, βρίσκεται περίπου το 37% της εθνικής παραγωγής ελαιολάδου. Οι ελαιώνες αποτελούν κυρίαρχη πηγή εισοδήματος για τους κατοίκους, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της γης.
Εκτιμώμενες απώλειες
- Σύμφωνα με τον συνεταιρισμό La Loperana, η απώλεια 500 εκταρίωνελαιώνων θα σήμαινε:
- ~950.000 ευρώ ετησίως σε μισθούς εργασίας.
- ~2,2 εκατ. ευρώ σε παραγωγή.
- Οι εταιρείες και η περιφερειακή κυβέρνηση αμφισβητούν αυτά τα νούμερα, εκτιμώντας ότι «μόνο 13.000» δέντρα θα χρειαστεί να ξεριζωθούν, έναντι των 000που προβλέπουν οι τοπικές οργανώσεις.
Διχασμός για την Πράσινη Ενεργειακή Πολιτική
Πρωταγωνιστικός ρόλος της Ανδαλουσίας
Η Ανδαλουσία είναι μια από τις περιοχές της Ισπανίας με τις περισσότερες ώρες ηλιοφάνειας (περίπου 3.000 ώρες/έτος), αποτελώντας «φιλέτο» για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών. Με 14.500 μεγαβάτ εγκατεστημένης «πράσινης» ισχύος, η περιφέρεια θεωρείται ηγέτης στην παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας.
Περιβαλλοντικές ενστάσεις
Οι τοπικοί αγρότες επισημαίνουν ότι η εγκατάσταση των μεγάλων ηλιακών πάρκων συνεπάγεται εκρίζωση δέντρων, μεταβολή του μικροκλίματος, απώλεια βιοποικιλότητας και αισθητική υποβάθμιση του τοπίου. Προσθέτουν ότι η μεγάλη κλίμακα των πάρκων μπορεί να αποτελέσει πλήγμα στην παραδοσιακή ελαιοκαλλιέργεια και τους επισκέπτες που ενδιαφέρονται για τον «αγροτουρισμό».
“Μέχρι τέλους” – Κινητοποιήσεις και νομικά βήματα
Διαδηλώσεις και τρακτέρ
Δεκάδες αγρότες κατέφθασαν στη Λοπέρα με τα τρακτέρ τους σε ένδειξη διαμαρτυρίας, τονίζοντας ότι κληρονόμησαν τη γη από τους προγόνους τους και «κανείς δεν μπορεί να τους την πάρει για να κερδίζουν εταιρείες».
Νομική προσφυγή
Οι τοπικές πλατφόρμες, όπως η Πλατφόρμα Campiña Norte, έχουν προσφύγει κατά της περιφερειακής κυβέρνησης και των αναδόχων εταιρειών, καταγγέλλοντας καταστροφή του περιβάλλοντος και αντιδημοκρατικές πρακτικές. Δηλώνουν αποφασισμένοι να παλέψουν «μέχρι τέλους» για να σταματήσουν ή να τροποποιήσουν τα έργα.
Η αντίδραση της Περιφέρειας και της βιομηχανίας
- Οικονομικές ευκαιρίες
- Η κυβέρνηση της Ανδαλουσίας υποστηρίζει ότι λιγότερο από το 1%της επιφάνειας εγκαταστάσεων ΑΠΕ (σήμερα 14.500 MW) απαιτήθηκε να απαλλοτριωθεί, και το μισό αυτών αφορούσε μόνο διαδρομές διέλευσης καλωδίων.
- Οι εταιρείες του τομέα ανανεώσιμης ενέργειας επισημαίνουν ότι οι νέοι σταθμοί σε αγροτικές περιοχές μπορούν να πολλαπλασιάσουντα έσοδα σε φόρους και να βελτιώσουν τις τοπικές υποδομές.
- Διεθνής πρωτοπορία
- Η Ισπανία ήδη καλύπτει το 56,8%της ηλεκτρικής παραγωγής της από ανανεώσιμες πηγές, εκ των οποίων η ηλιακή φτάνει το 17%, δεύτερη μετά την αιολική. Για να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι κλιματικής ουδετερότητας, η χωροθέτηση νέων φωτοβολταϊκών σταθμών είναι, κατά τους αρμοδίους, μονόδρομος.
Συμπέρασμα
Η διένεξη ανάμεσα στους αγρότες της Λοπέρα και τις μεγάλες εταιρείες φωτοβολταϊκών, με φόντο τις απαλλοτριώσεις ελαιώνων, αναδεικνύει τους προβληματισμούς που προκύπτουν όταν η επιδίωξη της πράσινης μετάβασης προσκρούει στην τοπική αγροτική παραγωγή. Η περιφερειακή κυβέρνηση και οι επενδυτές προβάλλουν τα θετικά της ανανεώσιμης ενέργειας και της μελλοντικής οικονομικής ανάπτυξης, ενώ οι αγρότες υπερασπίζονται το δικαίωμά τους στην ιδιοκτησία και τη διατήρηση μίας παράδοσης αιώνων, που στηρίζει ολόκληρη την τοπική οικονομία.
Το ερώτημα παραμένει εάν και σε ποιο βαθμό μπορεί να υπάρξει συμβιβασμός ανάμεσα στην προώθηση καθαρής ενέργειας και την προστασία της παραδοσιακής καλλιέργειας. Μέχρι στιγμής, οι παραγωγοί φαίνονται αποφασισμένοι: «Μέχρι τέλους. Αυτό που είναι δικό μας, κανείς δεν πρόκειται να μας το πάρει», όπως λένε χαρακτηριστικά. Ο χρόνος και οι δικαστικές εξελίξεις θα κρίνουν αν και πώς αυτή η αγροτική περιοχή θα μπορέσει να συμβιώσει με τις νέες ηλιακές εγκαταστάσεις.
Πηγή: e-agrotis.gr
