Γράφει ο Κων/νος Καδιανάκης
Το κλάδεμα είναι μια υψηλής σημασίας καλλιεργητική φροντίδα που μπορεί να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά την βλάστηση και την καρποφορία του δένδρου. Παράλληλα, ένα σωστό κλάδεμα μπορεί να εξασφαλίζει ευνοϊκές συνθήκες όπως καλή κυκλοφορία του αέρα και μεγίστη χορήγηση σε ηλιακή ακτινοβολία, που είναι σημαντικές τόσο για την καρποφορία όσο και για την προστασία του δένδρου από ασθένειες που αναπτύσσονται από την έλλειψη αυτών. Ακόμα μια σωστή διαμόρφωση της κόμης παρέχει ευκολία στις καλλιεργητικές εργασίες όπως η συγκομιδή, ψεκάσματα, λιπάνσεις κ.α., επιτρέποντας στον παραγωγό να κινείται ευέλικτα στον ελαιώνα αλλά και να χρησιμοποιεί μηχανήματα που θα του μειώσουν το σημαντικό κόστος εργασίας.
Το κλάδεμα διαφοροποιείται ανάλογα την ποικιλία, την ηλικία της καλλιέργειας, εάν είναι ποτιστικός ή ξηρικός ο ελαιώνας, την υγιεινή κατάσταση του δένδρου, η λίπανση κ.α.
Κλάδεμα διαμόρφωσης
Το κλάδεμα διαμόρφωσης είναι το κλάδεμα που καθορίζει το σχήμα της κόμης στα νεαρά δένδρα και αυτό που επιδιώκουμε είναι να τα βάλουμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα στην καρποφορία αλλά και να δημιουργήσουμε δένδρα ισχυρά στους δυνατούς ανέμους και το πολύ φορτίο στις χρονιές της μεγάλης καρποφορίας. Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι τα πρώτα χρόνια δεν κάνουμε καμία παρέμβαση με αφαίρεση βλαστών αλλά τα αφήνουμε να αναπτυχθούν ελεύθερα. Στο κλάδεμα διαμόρφωσης αφήνουμε 3-4 κύριους βραχίονες και 6 έως 12 δευτερεύοντες. Καλό είναι από το σημείο όπου εκφύονται οι βραχίονες να υπάρχει μεταξύ τους μια απόσταση 10-20 cm, έτσι δημιουργείται ένα δέσιμο κόμης αρκετά δυνατό και ικανό να ανταπεξέλθει στις χρονιές μεγάλης καρποφορίας αλλά και σε δυσμενής καιρικές συνθήκες. Επίσης καλό είναι να υπάρχει μια ακτινοειδής συμμετρία μεταξύ των βραχιόνων και του κορμού.
Κλάδεμα Καρποφορίας
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ένα σημαντικό πρόβλημα της ελιάς, την παρενιαυτοφορία, δηλαδή το δένδρο δένει περισσότερους καρπού από ότι μπορεί να θρέψει. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την χρονιά τη μεγάλης καρποφορίας να εξασθενεί λόγω της θρέψης των καρπών, που συνεπάγεται μείωση παραγωγής ξύλου άρα και την μειωμένη καρποφορία την επόμενη χρονιά. Ο κλαδευτής πρέπει να έχει στο νου του όσο το δυνατόν περισσότερο να ισορροπήσει αυτό το φαινόμενο.
Γενικότερα είναι καλό να γίνεται ένα μέτριο κλάδεμα κάθε χρόνο. Πρέπει να αφαιρούνται κλαδιά που είναι άρρωστα και δεν αναμένεται να αποδώσουν τα μέγιστα και κλαδιά που δεν επιτρέπουν καλό αερισμό και φωτισμό. Επίσης οι λαίμαργοι βλαστοί που δεν πρόκειται αξιοποιηθούν μελλοντικά και ξηρά κλαδιά που δεν έχουν βλάστηση αλλά και κλαδιά που έχουν καρποφορήσει. Τέλος να αφαιρούνται εξαντλημένες ποδιές και στο σημείο καμπής να αφήνονται βλαστοί οι λεγόμενοι αντικαταστάτες. Σημαντικό είναι να μην αλλοιώνεται το σχήμα της κόμη του δένδρου. Ποτιστικά και γόνιμα εδάφη τα κλαδέματα είναι πιο ελαφριά καθώς στο δένδρο παρέχεται η ικανότητα να θρέψει την καρπό και βλάστηση. Αντίθετα σε ξηρικά και άγονα εδάφη πρέπει γίνεται λίγο πιο έντονο κλάδεμα. Αυστηρά και βαριά κλαδέματα πρέπει να αποφεύγονται.
Το κλάδεμα καλό είναι να γίνεται μέσα στον χειμώνα μέχρι αρχές της άνοιξης. Σε περιοχές με έντονους παγετούς καλύτερα να γίνεται προς την άνοιξη. Επίσης το καλοκαίρι εάν εμφανιστούν λαίμαργοι και παραφυάδες που δεν εξυπηρετούν καλό είναι να αφαιρούνται. Οι κοπές να γίνονται πλάγια και ιδανικότερο θα ήταν και η παροχή κάποιου προστατευτικού σκευάσματος για την προστασία ανάπτυξης ασθενειών.
Κλάδεμα Ανανέωσης
Το κλάδεμα ανανέωσης είναι αυστηρό και βαρύ κλάδεμα που εφαρμόζεται σε περιπτώσεις γερασμένων και εξαντλημένων δένδρων, με γυμνά κλαδιά που η αποδοτικότητα τους έχει μειωθεί αρκετά. Σκοπός του είναι η δημιουργία νέας βλάστησης που θα αποφέρει νέα ενεργή φυλλική επιφάνεια. Επίσης το κλάδεμα ανανέωσης επιβάλλεται μετά από ζημιές λόγω χαμηλών θερμοκρασιών οι άλλες σοβαρές καταστροφές του δένδρου. Οι απόψεις σχετικά με το χρόνο ανανέωσης διίστανται, καθώς υπάρχει η άποψη το πρέπει να γίνεται ένα κλάδεμα βαρύ σε μία χρονιά αλλά και η άποψη ότι η καλλιέργεια πρέπει να ανανεώνεται στάδια μέσα σε 4-5 χρόνια.
Τα παραπάνω είναι κάποιες γενικές γραμμές του κλαδέματος. Ωφέλιμο είναι να συμβουλευόμαστε έμπειρους γεωπόνους και κλαδευτές.
Πηγή Πληροφοριών:
– Adriano Del Fabro(2004). Η ελία. Εκδόσεις Ψυχαλου. Σελ 26-38.
– Richard Fooks. Το βιβλίο της ελιάς. Εκδόσεις Ψυχαλου. Σελ 86-101
– Κολιαραδάκης Γεωργιος(2007). Συγκομιδή-Κλάδεμα της Ελιάς. ΑΤΕΙ Κρήτης
– Πετούσης Γεώργιος(2006). Μεσογειακές Δενδρώδεις Καλλιέργειες. ΑΤΕΙ Κρήτης. Σελ 30-37.
