Με ένα πανό το οποίο καλωσόριζε τον “αντρειωμένο” του, δηλωτικό του κλίματος, το περασμένο Σάββατο το Σπήλι Αγίου Βασιλείου άνοιξε την αγκαλιά του για να “υποδεχθεί” τον “Καπετάν Σφακιανό”. Ο “Πολέμαρχος της Βίγλας”, όπως τιτλοφορείται η βιογραφία του Γιώργη Αρετάκη, “συστήθηκε” σε συγχωριανούς του, ξύπνησε μνήμες σε συντρόφισσες και συντρόφους του και σκόρπισε ρίγη συγκίνησης σε συγγενείς και φίλους του.
Το ομώνυμο βιβλίο που υπογράφει ο δημοσιογράφος – συγγραφέας Μανόλης Παντινάκης παρουσιάστηκε μπροστά σε ένα πολυπληθές κοινό. Η εκδήλωση ήταν διαδραστική και φιλοξενήθηκε σε αίθουσα του δημαρχείου Αγίου Βασιλείου αντί για τον αύλειο χώρο του δημοτικού σχολείου, όπως αρχικά είχε προγραμματιστεί, λόγω καιρικών συνθηκών.
Η συγκίνηση ήταν διάχυτη. Για περίπου δύο ώρες, το ακροατήριο παρακολουθούσε καθηλωμένο, με κομμένη την ανάσα ομιλίες, μαρτυρίες και αφηγήσεις, απ’ τα έργα και τις ημέρες του Γιώργη Αρετάκη.
Καθ’ όλη τη διάρκειά της βιβλιοπαρουσίασης, που ήταν σαν ένα είδος οφειλόμενου μνημοσύνου και απόδοσης τιμής στον Γιώργη Αρετάκη, υπήρχε προβολή εξαιρετικά σπάνιου φωτογραφικού υλικού και ντοκουμέντων από τη ζωή του “Σφακιανού”.
Πίσω από το πάνελ των ομιλητών είχε αναρτηθεί ένα πανό που έγραφε: «Το Σπήλι τιμά τον Αντρειωμένο του, αυτό είναι το πρεπό, Τιμή και Δόξα στον Καπετάνιο Σφακιανό», ενώ σε μία αυθόρμητη κίνησή του θεατής τραγούδησε το αντάρτικο κομμάτι «Πέσατε θύματα, αδέρφια εσείς».
Οι επιταγές της ιστορικής μνήμης
Την εκδήλωση άνοιξε η αντιδήμαρχος Πολιτισμού του Δήμου Αγίου Βασιλείου Ευαγγελία Γλαμπεδάκη: “Το βιβλίο του Μανόλη Παντινάκη καταφέρνει με μοναδικό τρόπο να φωτίσει τη ζωή αυτού του μεγάλου αγώνα, αποκαλύπτοντας τις ηθικές αξιώσεις και την εσωτερική δύναμη που τον ώθησαν να συνεχίσουν παρά τις αντιξοότητες. Ο Αρετάκης δεν ήταν απλώς ένας μαχητής της ελευθερίας· ήταν ένα σύμβολο θάρρους και αυταπάρνησης, που δεν δίστασε να θυσιάσει τα πάντα για την πατρίδα και τους ανθρώπους”.
Τη σκυτάλη πήρε ο δήμαρχος Αγίου Βασιλείου Γιάννης Ταταράκης, ο οποίος εξήρε την προσωπικότητα του Γιώργη Αρετάκη, αλλά και το συγγραφικό έργο του Μανόλη Παντινάκη.
“Ο Καπετάν Σφακιανός ύψωσε το ανάστημα του στον κατακτητή, πολεμώντας με ακατανίκητο πάθος τον φασισμό σφυρηλατώντας έναν ακόμη κρίκο προς την εθνική απελευθέρωση. Ένας άνθρωπος που υπερασπίστηκε μέχρι τέλους τα ιδανικά και τις αξίες του. Η αδούλωτη ψυχή του ήταν το βασικό κίνητρο της αντιστασιακής του δράσης. Ένα ιστορικό δίδαγμα συνεχούς αγώνα για τα ιδανικά της ελευθερίας και της προόδου. Πιστεύω ακράδαντα ότι πρέπει να διδασκόμαστε από τα λάθη του παρελθόντος για να μην τα επαναλαμβάνουμε” ανέφερε ο κ. Ταταράκης. Τόνισε ακόμα την ανάγκη περιφρούρησης της εθνικής ενότητας και της εθνικής ομοψυχίας, καλώντας σε μία νέα “ειρηνική επανάσταση”, με πηγή έμπνευσης τις αξίες και τα κληροδοτήματα των ηρώων προγόνων μας.
Τον βουλευτή Ηρακλείου του ΚΚΕ Μανώλη Συντυχάκη εκπροσώπησε ο επικεφαλής της περιφερειακής παράταξης «Λαϊκή Συσπείρωση Κρήτης» Αλέκος Μαρινάκης, επισημαίνοντας: “Ο «καπετάν Σφακιανός» αναγνωρίζεται και τιμάται συστηματικά η συνεισφορά του στους αγώνες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΔΣΕ στις εκδηλώσεις της κομματικής οργάνωσης Πελοποννήσου του ΚΚΕ. Ήδη, ετοιμάζεται μια κοινή εκδήλωση των οργανώσεων Πελοποννήσου και Κρήτης παράλληλα με την ανέγερση μνημείου. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης αυτής θα τοποθετηθούν πλακέτες και στη Βίγλα του Σπηλίου αλλά και στη σπηλιά όπου έπεσε ο Αρετάκης και οι σύντροφοί του στην Πελοπόννησο”.
Υπέρβαση του χωροχρόνου, η παραγωγή πολιτικής σκέψης
Η εναρκτήρια τοποθέτηση έγινε από την δημοσιογράφο Νέλλη Κατσαμά, συντονίστρια της εκδήλωσης, η οποία σημείωσε μεταξύ άλλων: “Το μήνυμα που άφησε (ο Γιώργης Αρετάκης) στις επόμενες γενιές υπερβαίνει τον χρόνο και εξακολουθεί να είναι επίκαιρο.
Η ιδιαίτερη παρουσία του, η συνεισφορά και η σκληρή τύχη του ίδιου και των άλλων συντρόφων του, μέλη ή μη μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, στις νίκες αλλά και τις βαριές ήττες του μεγάλου εκείνου κινήματος, παράγουν πολιτική σκέψη για τότε, για το παρόν και το μέλλον, αν θέλουμε να έχουμε κάποιο μέλλον”.
Η κεντρική ομιλία ανήκε στον καθηγητή πανεπιστημίου Βαγγέλη Τζούκα, διδάσκοντα στο ΕΑΠ και το ΕΛΜΕΠΑ: “Τι μας λέει η πορεία ζωής του Σφακιανού; Ότι οι άνθρωποι πολλές φορές μπλέκονται στα ματωμένα ποτάμια της ιστορίας αλλά κάποιοι επιμένουν να διατηρούν μέχρι τέλους τις απόψεις τους, ακόμη και όταν το φάσμα της τελικής και ολοκληρωτικής εξόντωσης είναι κοντά τους. Ο Γιώργης Αρετάκης είναι μια τέτοια μορφή με τα θετικά του και τα αρνητικά του και νομίζω ότι αναδεικνύονται όλα αυτά στο βιβλίο του Μανόλη Παντινάκη. Βιβλία σαν αυτό συντείνουν και στην ενδυνάμωση της ιστορικής συλλογικής μνήμης και δίνουν σε εμάς τους μελετητές τα εργαλεία για να αξιολογήσουμε καλύτερα τη δράση ανθρώπων που μένοντας πιστοί στα πιστεύω και τα οράματα και τις αξίες τους, έφτασαν μέχρι τέλους αντιμετωπίζοντας με υπερηφάνεια το φάσμα του θανάτου”.
Μια “αθόρυβη” επανάσταση
Ο αντιπρόεδρος της ΕΣΗΕΠΗΝ Αντώνης Παπουτσάκης συνεχάρη εγκαρδίως τον συγγραφέα Μανόλη Παντινάκη, χαρακτηρίζοντάς τον “αθόρυβο επαναστάτη”, που “ μοναχός και με όπλο τη δημοσιογραφική οξυδέρκεια και την πένα του καλπάζει στα ομιχλώδη τοπία της μνήμης ανασύροντας χαμένους θησαυρούς τεράστιας ιστορικής αξίας χάνοντας πολλές φορές την αίσθηση του χρόνου”.
“Άγγιξε” ιδιαίτερα τους παρευρισκόμενους η δια ζώσης κατάθεση ψυχής της πρωτανιψιάς του “Καπετάν Σφακιανού” Λίτσας Βοζίκη – Ρουμπάνη. “Ήταν τόσο δεμένοι η μητέρα μου με τον αδερφό της που το πρώτο της παιδί, αντί να πάρει το όνομα του πεθερού της πήρε το όνομα του αδερφού της: Γιώργος” εξομολογήθηκε, προβαίνοντας και σε άλλες αποκαλύψεις για τις περιπέτειες του θείου της Γιώργη Αρετάκη στον Σαγγάριο, με το θαύμα που βίωσε εκεί, και το εκπληρωμένο του τάμα με την ανέγερση της εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων.
Χειρόγραφη μαρτυρία με την οποία εξιστορούσε την γνωριμία του με τον “Καπετάν Σφακιανό”, απέστειλε ο 100ετής Γιώργης Κάβουρας, από τη Μεγαλόπολη Αρκαδίας. Η μαρτυρία του διαβάστηκε από την Νέλλη Κατσαμά: “Ο Σφακιανός ήταν κοντακιανός με μάτια έξυπνα και ευκίνητος. Κούτσαινε από το ένα πόδι. Ήταν άριστος συνομιλητής. Μιλάγαμε πολλές φορές, μου έλεγε ότι ήταν Βενιζελικός και εγώ το ίδιο, του έλεγα ότι δεν ήμουν κομμουνιστής αλλά ανήκα σε αριστερή οικογένεια”.
Δυο κουβέντες από καρδιάς θέλησε να πει, έστω και εξ αποστάσεως ο Θοδωρής Βλαχάκης, μουσικός και ιδρυτικό μέλος του ροκ συγκροτήματος Magic De Spell. Η επιστολή του αναγνώστηκε από τη συντονίστρια της εκδήλωσης: “Είχα την τιμή να γράψω ένα μικρό εισαγωγικό σημείωμα για το βιβλίο. Τα βιβλία του Μανώλη Παντινάκη, είναι εγχειρίδια γνώσης και αφύπνισης. Διασώζουν μαρτυρίες που σε διαφορετική περίπτωση θα είχαν χαθεί για πάντα. Αποτελούν ένα αντίδοτο, απέναντι στη γοητεία του «Θαυμαστού Καινούργιου Κόσμου» του Άλντους Χάξλεϋ. Ο Γιώργης Αρετάκης, ο καπετάν Σφακιανός, ο δικός μας Άρης Βελουχιώτης, επιστρέφει στον τόπο του. Ζωντανεύουν οι μνήμες όσων αγωνίστηκαν για την ελευθερία και φέρνουν στο μυαλό μου στίχους ενός αγαπημένου μουσικού συγκροτήματος, των Κοινών Θνητών: «Σ’ αυτή τη μηχανή, του κόσμου οι λαοί, αντί για λάδι καίνε ανθρώπου αίμα».
Εκείνο το απόγευμα στον Ταΰγετο…
Εξίσου συγκινητικά ήταν και τα λόγια της Νεκταρίας Βρυλλάκη, Προέδρου του Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Σπηλίου, που ευχαρίστησε θερμά τον Μανόλη Παντινάκη επειδή “κρατά τις θύμησες ζωντανές”.
Σε βίντεο που προβλήθηκε, η Αθηνά Κοττή – Λάτση, η οποία ζει στην Αθήνα, περιέγραψε γλαφυρά την πρώτη γνωριμία της με τον Γιώργη Αρετάκη, το 1943: “Εκεί στον Ταΰγετο, το απόγευμα μιας Κυριακής ο “Σφακιανός” μαζί με τον πολιτικό του επίτροπο κάνανε μια επίσκεψη στο ορεινό χωριό Καστάνια. Εμείς τα παιδιά καθόμασταν στην πλατεία (…) Όλοι τον κοιτάξαμε με θαυμασμό και περιέργεια. Ήταν οπλισμένος, σαν αστακός. (…) Έστειλε τον υπασπιστή του στα πράγματά του και του ζήτησε να πάρει κάτι από το σακίδιό του. Έφερε ένα σακουλάκι άσπρο που ήταν γεμάτο σταφίδες και λούπινα. Μας τα μοίρασε όλα στα παιδιά τα οποία εμείς πήραμε με μεγάλη ευχαρίστηση”.
Η βραδιά εμπλουτίστηκε από την ηχογραφημένη παρέμβαση του Γιάννη Ράπτη από το Σιμόπουλο Ηλείας: “Ο Σφακιανός ήταν ένας άνθρωπος ο οποίος πίστευε σε κάποιες ιδέες, ήταν πατριώτης και κυρίως είχε ιδανικά τα οποία δεν διαπραγματευόταν. Πρόσφερε και στον ΕΛΑΣ στην εθνική αντίσταση και στον Δημοκρατικό Στρατό επειδή πίστευε στα ιδανικά του”.
