Η Αγία Βρυαίνη ή αλλιώς Βρυώνη είναι μια Κύπρια Αγία η οποία τιμάται στο χωριό Μανδριά της Πάφου. Στα Μανδριά υπάρχει εκκλησία αφιερωμένη στην Αγία Βρυαίνη η οποία είναι και η μία και μοναδική στον κόσμο που είναι αφιερωμένη στην Αγία αυτή.
Μέχρι το 1963-64 το χωριό Μανδριά της Πάφου ήταν ένα μικτό χωριό στο οποίο κατοικούσαν και Έλληνες και Τούρκοι. Το 1960 το χωριό είχε 404 κατοίκους. Οι Τουρκοκύπριοι ήταν 329 και οι Ελληνοκύπριοι 79. Όταν έγιναν οι δικοινοτικές συγκρούσεις μεταξύ των Ελλήνων και Τούρκων της Κύπρου το 1963-64, οι Έλληνες κάτοικοι εγκατέλειψαν το χωριό τους και το χωριό έγινε τουρκικός θύλακας και δεν μπορούσε κανένας Έλληνας να πάει εκεί. Το 1974 οι Τουρκοκύπριοι έφυγαν και πήγαν στις κατεχόμενες περιοχές. Στο χωριό εγκαταστάθηκαν Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες από τον βορρά. Το χωριό βρίσκεται δίπλα από τη θάλασσα και είναι πολύ κοντά στη πόλη της Πάφου. Είναι επίσης ένα από τα πιο έφορα χωριά της Κύπρου. Στο χωριό υπήρχε εκκλησία αφιερομένη στον Άγιο Ανδρόνικο και Αθανασία (η οποία έχει τώρα ξανακτιστεί), και πέντε ξωκλήσια αφιερομένα στον Άγιο Ηλιόδωρο, στην Αγία Εύρεση, στον Άγιο Ευλόγιο, στην Αγία Αυγώνα (Αρκώνα), και στην Αγία Βρυαίνη ή Βρυώνη.
Μετά το 1963 που έφυγαν οι Ελληνοκύπριοι και παρέμειναν οι Τουρκοκύπριοι, όλα καταστράφηκαν. Κανένα από όλα αυτά τα εκκλησάκια δεν υπάρχει πλέον εκτός από το εκκλησάκι της Αγίας Βρυώνης που το έχει ξανακτίσει μια οικογένεια προσφύγων από το χωριό Άσσια, αφού πρώτα τους οραμάτισε η Αγία και τους έδειξε που βρίσκονταν τα χαλάσματα του ξωκλησιού της.
Το εκκλησάκι της Αγίας Βρυαίνης κτυπήθηκε τρεις φορές από τους Τουρκοκυπρίους κατοίκους του χωριού. Το 1975, μαζί με τους πρόσφυγες που ήρθαν στα Μανδριά κυνηγημένοι από τον Τούρκο εισβολέα, ήταν και μια γυναίκα από την Άσσια, η κυρία Σταυρούλα. Τίποτα εκείνο τον καιρό δεν θύμιζε το εκκλησάκι, που τα χαλάσματά του είχαν κρυφτεί κάτω από τα χώματα. Μια νύχτα όμως παρουσιάστηκε στον ύπνο της κυρίας Σταυρούλας μια μαυροντυμένη γυναίκα που της υπέδειξε ένα σημείο κοντά στη θάλασσα. Δείχνοντας της είπε: «Τους βλέπεις αυτούς τους θεμελιούς; Εκεί βρίσκεται ένα ξωκλήσι. Να πας και να το βρεις». Την άλλη μέρα η γυναίκα πήγε στο τόπο που είδε στο όνειρό της. Κάτω από τα χώματα βρήκε τα θεμέλια της παλιάς εκκλησιάς της Αγίας Βρυαίνης.
Το 1986 έγιναν τα εγκαίνια του νέου ξωκλησιού. Κτίστηκε ψηλά σε ένα λοφίσκο, πάνω από μια σπηλιά, στα νότια του χωριού.
Ένας από τους πιο γνωστούς θρύλους γύρω από την εκκλησάκι της Αγίας Βρυαίνης εξιστορεί πως ενώ ένα καράβι βρισκόταν ανοιχτά της Κύπρου, ξαφνικά ξέσπασε μεγάλη θαλασσοταραχή. Ο καπετάνιος ψάχνοντας καταφύγιο για να σώσει το καράβι του, πλησίασε τις ακτές. Μα η τρικυμία τον οδήγησε στα Μαντριά. Ο καπετάνιος και οι ναύτες του καραβιού βλέποντας τότε τον κίνδυνο να τσακιστούν στα βράχια, παρακάλεσαν την εικόνα της Αγίας Βρυαίνης, που υπήρχε στο πλοίο, να τους γλυτώσει. Έκαναν μάλιστα τάμα πως αν σώζονταν θα της έχτιζαν μια εκκλησία προς τιμή της. Η Αγία Βρυαίνη άκουσε τις προσευχές των ναυτικών και η τρικυμία κόπασε. Ο καπετάνιος για να δείξει την ευγνωμοσύνη του που σώθηκε αυτός και οι άντρες του, τήρησε το τάμα που έκανε και έφτιαξε ένα μικρό εκκλησάκι στο όνομα της Αγίας Βρυαίνης κοντά στη θάλασσα.
Η Αγία Βρυαίνη φαίνεται να είναι πολύ θαυματουργή, αφού με τα διάφορα θαύματά της, χρόνο με χρόνο αυξάνει σε σημαντικό αριθμό τους προσκυνητές της. Στη κοινότητα Μανδριών η Αγία Βρυαίνη τιμάται πάρα πολύ, αφού έσωσε τη ζωή μέχρι και σε καρκινοπαθείς ανθρώπους.
Η μνήμη της Αγίας Βρυαίνης εορτάζεται στις 30 Αυγούστου, όπου γίνεται και πανήγυρις και πολλοί είναι οι πιστοί που έρχονται την μέρα αυτή, όχι μόνο από την κοινότητα, αλλά και από τις γύρω περιοχές, για να προσκυνήσουν στην χάρη της. Επίσης καθημερινά έρχονται πιστοί για ν’ ανάψουν ένα κερί και να προσευχηθούν.
Πηγή: Παναγία Παραμυθία Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου
