Το Παράρτημα Κρήτης του ΓΕΩΤΕΕ συζητά και καταθέτει απόψεις ήδη από τη δεκαετία του 1990 για τη διαχείριση του νερού στην Κρήτη. Με αφορμή την ημερίδα που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στις Αρχάνες, (ημερίδα την 26η /7/2024), και την εξαγγελία του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Τσιάρα, θέλουμε ως ΓΕΩΤΕΕ ΠΚ κατ΄ αρχήν να εκφράσουμε ξεκάθαρα την αντίθεσή μας στο να ανατεθεί στην Ολλανδική Εταιρεία HVA η μελέτη διαχείρισης των Υδάτων της Κρήτης και μάλιστα με χορηγία μιας Ανώνυμης Εταιρείας που έχει μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και στη διαχείριση των υδάτων στην Κρήτη.
Βασική μας θέση είναι ότι η βιώσιμη και δίκαιη διαχείριση του νερού επιτυγχάνεται μόνο υπό το πρόσταγμα ότι το νερό είναι δημόσιο και κοινωνικό αγαθό, η διαχείρισή του θα πρέπει να ικανοποιεί τόσο τις ανθρώπινες ανάγκες όσο και τις ανάγκες των φυσικών οικοσυστημάτων και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να τίθεται η διαχείρισή του υπό χρηματοοικονομικούς όρους όπως προτάσσουν οι Ανώνυμες Εταιρείες.
Φυσικά και η διαχείριση του νερού δεν αφορά μόνο στην χρήση του αλλά και στη διαχείριση των προβλημάτων που μπορούν να δημιουργηθούν από πλημμύρες ή ανομβρία. Άλλωστε για αυτά τα φαινόμενα έχουν καταρτιστεί ειδικά Σχέδια Διαχείρισης που χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος.
Για ποιο λόγο οι χρηματοδοτούμενες από τα Υπουργεία Μελέτες και τα αντίστοιχα Σχέδια Διαχείρισης δεν προσανατολίζονται και δεν αξιοποιούνται ώστε να υπάρξει μία ολιστική, βιώσιμη και δίκαιη διαχείριση των Υδατικών πόρων και των Υδατικών Συστημάτων;
Για ποιο λόγο οι μέχρι τώρα μελέτες και οι προτάσεις που έχουν γίνει για τη διαχείριση των Υδάτων στην Κρήτη, δεν έχουν αξιοποιηθεί; Για ποιο λόγο τα ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα της Κρήτης (Πολυτεχνείο, Πανεπιστήμιο Κρήτης, ΕΑΓΜΕ, ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, ΕΛΜΕΠΑ) απαξιώνονται και ανατίθεται σε μία εταιρεία η μελέτη διαχείρισης;
Για ποιο λόγο οι Υπηρεσίες τόσο του στενού όσο και του ευρύτερου δημόσιου τομέα είναι τραγικά υποστελεχωμένες (Υπηρεσίες των Υπουργείων, της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, της Περιφέρειας, των Δήμων των ΔΕΥΑ των ΤΟΕΒ); Αναγνωρίζουμε ότι η υφιστάμενη δομή των Υπηρεσιών έχει αδυναμίες που όμως οφείλονται στο ότι ο Δημόσιος Τομέας έχει εγκαταλειφθεί χωρίς πόρους και ανθρώπους για τη λειτουργία του.
Άρα μήπως πρέπει να αναδιαρθρώσουμε και να ενισχύσουμε την δημόσια δομή αντί να πάμε σε νέο μοντέλο; Η απάντησή μας είναι ότι εφόσον θεωρούμε το νερό δημόσιο αγαθό, η εποπτεία, η προστασία και η διαχείρισή του θα πρέπει να είναι Δημόσια.
Η διαχείριση των Υδάτων στην Κρήτη αφορά το μέλλον μας ως οικονομία, ως κοινωνία, ως φυσικό περιβάλλον. Θα έπρεπε πρώτα οι φορείς και οι κάτοικοι της Κρήτης να θέσουν τους στόχους και την πολιτική για τη διαχείριση του νερού στο νησί την επόμενη τριακονταετία, και στη συνέχεια να εκπονηθεί μια μελέτη με το αντικείμενο που θα προκύψει από τη διαβούλευση αυτή και όχι από το ΥΠΑΑΤ, το οποίο παρεμπιπτόντως δεν είναι και το μόνο αρμόδιο υπουργείο.
Η Κρήτη δεν είναι ίδια με τη Θεσσαλία, καθότι είναι και παραμένει, όσο και εάν θέλουν να το ξεχνούν κάποιοι, νησί. Κάθε περιφέρεια έχει ιδιαιτερότητες και πρέπει να εξετάζεται ξεχωριστά.
Στην Κρήτη ο πρωτογενής τομέας και ο τουρισμός ασκούν πιέσεις στη χρήση των υδάτων. Υδρολογικά, ακόμα και σε μια ξηρή περίοδο, η Κρήτη μπορεί να καλύψει τις υφιστάμενες ανάγκες καθώς έχει ένα ευρύ δίκτυο υποδομών.
Όμως συναντάμε: φράγματα άδεια, φράγμα τρύπιο, φράγματα που δεν αδειάζουν γιατί δεν χρησιμοποιούνται, χωριά χωρίς νερό και αυξημένες ανάγκες για τις καλλιέργειες, χωριά με νερό αλλά χωρίς καλλιέργειες, ξενοδοχεία και τουριστικά καταλύματα που χρησιμοποιούν νερό άρδευσης και ύδρευσης για τις πισίνες τους, περιοχές που ερημοποιούνται με ταχύ ρυθμό.
Ένα άλλο σημαντικό σημείο που πρέπει να επισημανθεί είναι η ανισότητα στη δυνατότητα πληρωμής αυξημένων τιμών νερού, δεδομένου ότι στον τουρισμό αυξημένη τιμή πιθανά να ενσωματωθεί στο κόστος ενώ στον πρωτογενή τομέα αυξημένη τιμή νερού καθιστά τις εκμεταλλεύσεις μη βιώσιμες.
Η απουσία συζήτησης – διαμόρφωσης κοινής άποψης και η διαδικασία που επιβάλλεται χωρίς τους τοπικούς φορείς μας βρίσκει αντίθετους. Υπηρετώντας το ρόλο μας ως επιστημονικός φορέας – σύμβουλος της πολιτείας προτείνουμε μια άλλη διαδικασία με τη συμμετοχή των τοπικών φορέων και όλων των συναρμόδιων υπουργείων.
Ο σχεδιασμός και ο καθορισμός των στόχων της μελέτης της διαχείρισης των υδατικών πόρων του νησιού και άρα της διευθέτησης των προβλημάτων, επιβάλλεται να γίνει από τους φορείς του νησιού. Η ανάθεσή που αποφασίστηκε, σε μια εταιρεία με χρηματοδότηση από μία άλλη εταιρεία (που έχει και άμεσα συμφέροντα στη διαχείριση των Υδάτων) μας βρίσκει αντίθετους.
Υπηρετώντας το ρόλο μας ως επιστημονικός φορέας – σύμβουλος της πολιτείας προτείνουμε μια άλλη διαδικασία με τη συμμετοχή των τοπικών φορέων και όλων των συναρμόδιων υπουργείων υπό την αιγίδα των αρμόδιων Δημοσίων Υπηρεσιών. Εμείς πρέπει να θέσουμε τα ερωτήματα και να αποφασίσουμε με ποιους στόχους και ποιο δίκαιο και βιώσιμο σχεδιασμό θα διαχειριστούμε τους υδάτινους πόρους. Αυτό να ξεκινήσει με όλους τους φορείς (ΥΠΕΝ, ΥΠΑΑΤ, Περιφέρεια Κρήτης, Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης, Δήμοι, ΓΕΩΤΕΕ, ΤΕΕ, ΠΕΔ, ΟΦΥΠΕΚΑ, ΜΦΙ, Περιοχές UNESCO Κρήτης, Εμπορικά Επιμελητήρια, Οικονομικό Επιμελητήριο, ΔΕΥΑ ΤΟΕΒ, και βέβαια ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα κα).
Το Τοπικό μας πρόβλημα πρέπει να σχεδιαστεί κατ’ αρχήν τοπικά και να ταιριάζει με τους στόχους για την Περιφέρεια Κρήτης μακροπρόθεσμα, σε ένα σχεδιασμό τουλάχιστον τριακονταετίας, και να προστατεύεται ο δημόσιος χαρακτήρας του νερού.
Καλούμε την Περιφέρεια να αναλάβει πρωτοβουλία για τη μεγάλη αυτή συζήτηση πριν αποδεχτούμε «λύσεις» που θα αποδειχτούν πειράματα στον κοινωνικό ιστό, στην αγροτική παραγωγή, την αγροδιατροφή, την οικονομία και το περιβάλλον της Κρήτης, ενώ θα οδηγήσουν στην ιδιωτικοποίηση του νερού.
