Κείμενο: Δουλγεράκης Γεώργιος (Σελίδα Ντάγα)
Το ιστορικό προσκύνημα της Παναγίας της Αλμυρής γιορτάζεται, σαράντα μέρες μετά το Πάσχα στης Αναλήψεως του Σωτήρας και στην γέννηση της Θεοτόκου 8 Σεπτεμβρίου. Όπως κάθε χρόνο εδώ και εκατοντάδες χρόνια αποτελεί τόπο συνάντησης και λατρείας για ολόκληρη τη Μεσαρά και την ενδοχώρα το πιο γνωστό πανηγύρι της Νότιας Κρήτης. Έτσι τη παραμονή της Αναλήψεως ( δηλαδή φέτος 9 του Ιούνη) από νωρίς πιστοί συρρέουν είτε με οχήματα είτε με τα ποδιά για να εκπληρώσουν κάποιο τάμα ή να προσκυνήσουν στη χάρη της Παναγίας.
* Η Παναγία η Αλμυρή συνδέεται με τις άτεκνες γυναίκες οι οποίες ζητούν τη βοήθεια της να συλλάβουν παιδί
* Σένα χώρο που είναι ιστορικά συνδεδεμένος με τη πίστη μας αφού αποτελεί ένα από τα πρώτα βαπτιστήρια των πρώτων κρυπτο-χριστιανών της Κρήτης αλλά και της Ελλάδας.
* Είναι ένα από τα πρώτα κτήρια του Απόστολου Τίτου πρώτου επισκόπου Κρήτης που έζησε το 108μ.χ.
* Τα χρόνια εκείνα η Κρήτη ήταν υπό τη διεύθυνση της Ρώμης. Οι προσπάθειες για τη διάδοση του χριστιανισμού είχαν ξεκινήσει για τα καλά και έτσι ξεκίνησαν οι διωγμοί κατά των χριστιανών. Γι’αυτό το λόγο οι χριστιανοί έψαχναν να βρουν σημεία κρυφά που θα ήταν φυσικά οχυρά γιαυτους. Το πιο κατάλληλο σημείο ήταν το φαράγγι της Παναγίας της Αλμυρής που εκείνα κιόλας τα χρόνια υπήρχε ένα πυκνό δάσος.
* Σύμφωνα πάντα με τη παράδοση όταν ένας γιος Ρωμαίου αυτοκράτορα κυνήγησε και έπιασε τους κρυπτοχριστιανους στο χώρο λατρεία τους. Θέλοντας να προκαλέσει τον Απόστολο Τίτο για τη πίστη του και απειλώντας τη ζωή του, του ζήτησε να βγάλει αλμυρό νερό από εκείνο το σημείο!! Μετά από προσευχή ο Απόστολος Τίτος χτύπησε το ραβδί του και άρχισε να αναβλύζει αλμυρό νερό. Στο σημείο αυτό αργότερα πριν δημιουργηθεί καν ναός κτίστηκε το πηγαδάκι που υπάρχει μέχρι και σήμερα στο εσωτερικό του ναού τής Παναγίας της Αλμυρής όπου μετά από παρακλήσεις αναβλύζει ακόμη αγίασμα, μετέπειτα γύρω από το πηγαδάκι κτίστηκε και ο πρώτος λατρευτικός ναός. Τέλος ο γιος του αυτοκράτορα με όσα βίωσε και είδε έγινε ασκητής στο ίδιο φαράγγι σε μια σπηλιά.
* Ο ναός ο πρώτος σύμφωνα με την αρχαιολογία ήταν μεγαλύτερος με ξύλινη οροφή και υπήρχαν τρία κλιτή όπως μαρτυρούν και τα θεμέλια που είχαν ανασκαφή παλαιότερα. Ο υπάρχων ναός είναι κτίσμα της εποχής του Ανδρέα επισκόπου Κρήτης Ιεροσολυμίτη και είναι δικλιτος θολοσκέπαστος ναός βασιλικός του 9ου αιώνα με ελάχιστες σωζόμενες αγιογραφίες και με αρκετές κατά καιρούς αναστηλώσεις με βασικότερη του 11ου αιώνα!! Μπορεί κανείς να διακρίνει τα σωζόμενα τόξα από τη βορινή πλευρά όπου ένωναν το μεσαίο κλίτος με το βορινό.
* Ενορία Μεγάλης Βρύσης : ο χώρος της Αλμυρής και το εκκλησάκι έχει παραχωρηθεί στην ενορία Μεγάλης Βρύσης επειδή κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας πολλοί Μεγαλόβρυσανοι είχαν μετόχια και περιούσια στα Κάτω Μούλια μέχρι την Αλμυρή. Ήταν ένας τόπος όπου συνυπήρχαν κάτοικοι από το χωριό Μούλια Μεγάλη Βρύση και Αγία Βαρβάρα όμως ευρέθη Τούρκος νεκρός στη περιοχή γύρω από την εκκλησία και το έγκλημα αυτό απεδόθη αδίκως στο χωριό της Μεγάλης Βρύσης, στην οποία οι Τούρκοι επέβαλλαν βαρύ χαράτσι, το οποίο και πλήρωσε το χωριό. Στη συνέχεια με τουρκικό φιρμάνι καταχωρήθηκε η εν λόγω εκκλησία στην ενορία Μεγάλης Βρύσης.
