Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη
Oνομάζεται παπά Mανόλης, η παπα Tζιρίτης κατ’ ονοματοποίηση της εκτάκτου ιδιότητας αυτού του τρέχειν ήτοι τζιριτάν, κατά την Kρητικήν φρασεολογίαν, θαυμασίως.
Kατοικεί εις το χωρίον Kασάνους της Πεδιάδος, η δε αντοχή του αμιλλάται προς την τατύχητα αυτού, αυξανόμενη κατά λόγον ευθύν και κατά αριθμητικήν πρόοδον, προς την διάρκειαν του δρόμου τον οποίον διανύει.» έγραφαν οι εφημερίδες της εποχής…
Ποιος ήταν όμως ο Παπατζιρίτης;
Το πραγματικό του όνομα ήταν Ευάρεστος Ταμιωλάκης. Το Τζιρίτης προέρχεται από την λέξη τζιριτώ της Κρητικής διαλέκτου που σημαίνει τρέχω με όλη μου την ταχύτητα. Μαρτυρίες λένε ότι είχε διανύσει την απόσταση περίπου 200 χιλιομέτρων από τις Μέλαμπες έως τη Σητεία από νωρίς το πρωί μέχρι αργά το βράδυ. Και αυτό με τα ράσα του που δεν ήταν dry-fit με Κρητικές μπότες που δεν είχαν αερόσολα ή gel και με νερό που έβρισκε σε πηγές στην διαδρομή και όχι με powerade .
Η παρακάτω περιγραφή βασίζεται στις μαρτυρίες των κατοίκων της περιοχής που είτε τον έζησαν σαν μικρά παιδιά ή άκουγαν ιστορίες από του πατεράδες και τους παππούδες τους
«Επρόκειτο για μια συνηθισμένη μορφή ανθρώπου, που το παρουσιαστικό της δεν πρόδιδε τίποτα από τις εκπληκτικές δυνάμεις που έκρυβε μέσα της. Ανάστημα κανονικό, λίγο πιο πάνω από το μέτριο, λεπτόσωμος, ύφος αγέρωχο, βλέμμα σπινθηροβόλο, ευρύ θώρακα, γένια και κόμη πλούσια. Αεικίνητος, τολμηρός, αποφασιστικός, ριψοκίνδυνος, ομιλητικός φιλελεύθερων ιδεών και πατριωτικών συναισθημάτων. Η επίσημη φορεσιά του ήταν τα τσόχινα σαλβάρια και η μεταξωτή ζώνη με το αναγκαίο συμπλήρωμα τα αστραφτερά μαύρα υποδήματα. Όποτε πήγαινε σε μακρινό μέρος , έφερε στη μέση του το Κρητικό μαχαίρι.
Αυτή ήταν η μορφή του Παπα-Τζιρίτη. Ένας τύπος απλός, χωρίς ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Ακούγοντας κανένας τα όσα μεγάλα και σπουδαία, έπραξε στο αγώνισμα δρόμου, πιθανόν η φαντασία του να έπλαθε ένα διαφορετικό τύπο ανθρώπου. Ένα ανθρώπινο πλάσμα γιγαντόσωμο, με τεράστια πόδια και χέρια.Πολλά είναι τα αθλήματα που πραγματοποίησε ο Παπα-Τζιρίτης. Είναι πρώτα τα μεγάλα , αυτά που παρακολούθησε το φίλαθλο κοινό και για τα οποία έγραψε ο ημερήσιος και περιοδικός τύπος της εποχής εκείνης. Αυτοί οι αγώνες βέβαια δεν ήταν επίσημοι και οργανωμένοι από την Πολιτεία. Ήταν αγώνες ανεπίσημοι και έγιναν με πρωτοβουλία του ίδιου του ιερέα.
Στο σημείο αυτό βρίσκεται και η αδικία με τον Παπα-Τζιρίτη. Δεν αξιώθηκε να αποδείξει σε επίσημους αγώνες αυτό που ήταν. Επίσης, ήταν και τα καθημερινά του αθλήματα, αυτά που έκανε όταν πήγαινε στις διάφορες ενορίες για να λειτουργήσει ή για τελέσει εσπερινό.
Η ιδιαιτερότητα στο τρέξιμο του Παπα-Τζιρίτη ήταν ότι συνδύαζε τα δύο προσόντα που έπρεπε να έχει ένας δρομέας μεγάλων αποστάσεων: την αντοχή και την ταχύτητα.
Ο Παπα-Τζιρίτης εκτός των δύο αυτών προσόντων είχε και άλλη μια ιδιαιτερότητα: αντοχή ακατάβλητη και απεριόριστη και απίθανη ταχύτητα. Ξεκινούσε με αργό ρυθμό και όσο μεγάλωνε η απόσταση και ζεσταινόταν τόσο το τρέξιμο του γινόταν ταχύτερο. Το τρέξιμο του δηλαδή ήταν μια κίνηση «ομαλώς επιταχυνόμενη». Δηλαδή ξεκινούσε για παράδειγμα και διένυε απόσταση 5 χιλιομέτρων σε χρόνο χ, στη συνέχεια στον ίδιο χρόνο διένυε 8 χιλιόμετρα και μετά στον ίδιο χρόνο διένυε 10 χιλιόμετρα.
Όταν πλέον βρισκόταν στο μέγιστο της προσπάθειας του κυριολεκτικά πετούσε. Αυτή η ιδιομορφία του τρεξίματος του Παπα-Τζιρίτη επιβεβαιώνεται και από τους ζώντες αυτόπτες μάρτυρες, όσο και από τα δημοσιεύματα των εφημερίδων της εποχής.»
Με μεγάλες οικονομικές δυσκολίες, κατάφερε να φτάσει στον Άγιο Λουδοβίκο στην Αμερική, το 1904 προκειμένου να λάβει μέρος στους ολυμπιακούς αγώνες. Η φήμη του όμως φόβισε τους Αμερικάνους.
Δωροδόκησαν τον Έλληνα πρόξενο και με διάφορα προσχήματα ο παπά Τζιρίτης αντί να λάβει μέρος στους αγώνες βρέθηκε στην φυλακή για 2.5 μήνες μέχρι να τελειώσουν οι Ολυμπιακοί αγώνες!
Και αφού το Παπατζιρίτης είναι Κρητικός δεν θα μπορούσαν να μην έχουν γραφτεί για αυτόν εκατοντάδες μαντινάδες.
Προσόντα του δωκε ο Θεός, χαρίσματα να δείξει το πηδηχτό περπάτημα, την αντοχή, την πίστη.
Το πρόβλημα για τον παπά ήταν τα χρόνια εκείνα που του λειπαν οι επαφές και το παντέρημο χρήμα
Εφημερίδες της εποχής περιγράφουν με πολύ παραστατικό τρόπο τα κατορθώματα του:
“Xθες O Kρης παπα-Tζηρίτης διέτρεξε την από Mαραθώνος απόστασιν εντός ωρών 2 και 5’, φθας δ’ εις το Στάδιον περιέτρεξεν ακμαίος έτι επί 10 λεπτά της ώρας! H αντοχή του υπήρξεν αξιοθαύμαστος λαμβανομένου υπ’ όψει ότι ο δρόμος είνε εν τελεία ακαταστασία”.
«Tα 42 χιλιόμετρα του μαραθωνίου δρόμου κατά την αναλογίαν ταύτην θα διατρέξη εις χρόνον κατά τι μικρότερον των δυο ωρών και η ταχύτης αύτη καταρρίπτει με τεραστίαν ελάττωσιν το ρεκόρ του Λούη, διατρέξαντος εις τρεις ώρας τον Mαραθώνιον δρόμον, και όλων των άλλων δρομέων των νικησάντων εις παγκοσμίους αγώνας κατά τα τελευταία έτη.
Tα σφριγώντα ουγγρικά άλογα του κ. Mάνου παρακολουθήσαντος τον Παπα Tζιρήτην επνευστίων και απέκαμον, το θαυμασιώτερον δ’ είνε ότι και το τελευταίον βήμα του ωκύποδος ιερέως, ήτο εξ ίσου σταθερόν, εξ ίσου πτερωτόν, εξ ίσου ακούραστον με το πρώτον! Λυπηρόν ότι το θαύμα τούτο εξ ανάγκης δεν θα επιδειχθή εις ευρωπαϊκόν τινα συναγωνισμόν ή καν αθηναϊκόν, ελλείψει των απαραιτήτου ανάγκης υλικών μέσων»
Ο παπα Τζιρίτης πέθανε στους Κασσάνους Hρακλείου το 1937 σε ηλικία 85 χρονών, όπου ζούσε και είχε κάνει οικογένεια…
Πηγή: cretablog.gr
