Κείμενο – Φωτογραφία: Νικόλαος Φουκαράκης
Από το 1514 που ανακλήθηκε από τους Ενετούς κατακτητές τής Κρήτης το απαγορευτικό διάταγμα που ίσχυε για την μη κατοίκηση και καλλιέργεια του Λασιθίου και μετά ο κάμπος στο Λασίθι μετατράπηκε μέσα στα επόμενα χρόνια ο βασικός σιτοβολώνας της Κρήτης.
Την επεξεργασία – άλεση των σιτηρών τους οι Λασιθιώτες για χρόνια την έκαναν πατροπαράδοτα όπως παντού στην Κρήτη με τους πέτρινους μονόκαιρους αλευρόμυλους που υπήρχαν στην τοποθεσία Ζάρωμα και μετέπειτα μετά την καταστροφή αυτών από τους Τούρκους στο μυλοτόπι που δημιουργήθηκε στην Άμπελο.
Εκτός αυτών γινόταν άλεση και στους νερόμυλους της Κεράς αλλά και στους λιγοστούς νερόμυλους του Λασιθίου που υπήρχαν κοντά στα χωριά Καμινάκι, Μάγουλά, Ψυχρό και στον Άγιο Χαράλαμπο.
Ήδη όμως είχε ξεκινήσει σε πολλές χώρες του κόσμου από τις αρχές του 19ου αιώνα να αναπτύσσεται ο κλάδος της αλευροβιομηχανίας με τους πρώτους ατμοκίνητους αλευρόμυλους.
Ένας Λασιθιώτης στα 1920 πρωτοπόρος για την εποχή του με πολυσχιδές μυαλό ο Μαρκοστεφανής (Μακράκης Στέφανος) βλέποντας τις αλλαγές που συντελούνταν από τεχνικής άποψης στον τομέα της άλεσης των σιτηρών σε άλλα μέρη αποφασίζει να ιδρύσει και τον δικό του σύγχρονο αλευρόμυλο στο Τζερμιάδο .
Το εγχείρημα δύσκολο από πολλές απόψεις αλλά όχι όμως ακατόρθωτο όπως αποδείχτηκε για τον Μαρκοστεφανή.
Τα έξοδα της αγοράς των μηχανημάτων και των μεταφορικών εξόδων ήταν αρκετά μεγάλα .
Το κύριο πρόβλημα όμως γιαυτόν ήταν η ανάβαση των τμημάτων του αλευρόμυλου από τον όρμο της Σταλίδας που ξεφορτώθηκαν με το καράβι να φτάσουν ως το Λασίθι.
Δρόμος αμαξωτός τότε δεν υπήρχε και η μεταφορά των τμημάτων του αλευρόμυλου έπρεπε να γίνει με τα ανθρώπινα χέρια με τους ώμους με σχοινιά και ξύλινα δοκάρια μέσα από ένα κακοτράχυλο μονοπάτι που οδηγούσε για το Λασίθι.
Μπροστά σε αυτή την δυσκολία βρέθηκαν δίπλα του για συνδρομή πολλοί κάτοικοι των χωριών Τζερμιάδω, Μαρμακέτου, Λαγού και Πινακιανού.
Βοήθεια δε στο εγχείρημα της ανάβασης προσφέρθηκαν σύσσωμοι και οι κάτοικοι των χωριών των Μαλίων, Κράσι και Μοχού.
Ολοι μαζί τελικά αλληλέγγυοι άνδρες, γυναίκες και μικρά παιδιά, αγόρια ακόμα και μικρά κορίτσια τέσσερις φεγγαρόλουστες νύκτες στις πρώτες μέρες του Αυγούστου του 1920 και μέσα στην ζοφερή ζέστη εκείνων των ημερών αγωνίστηκαν για την μεταφορά του.
Το αποτέλεσμα δικαίωσε τελικά τον Μαρκοστεφανή και ο ατμοκίνητος αλευρόμυλος του στήθηκε στο Τζερμιάδο. Το λεγόμενο τότε εργοστάσιο ήταν γεγονός.
Στα 1926 αντικαθιστά την ατμοκίνητη με εξωτερικής καύσης μηχανή του με μηχανή εσωτερικής καύσεως .
Στα χρόνια της Γερμανικής κατοχής ο αλευρόμυλος επιτάχθηκε από τους Ιταλούς και Γερμανούς για την ηλεκτροδότηση των γραφείων τους και μέρος του χωριού Τζερμιάδου
Μετά τον θάνατο του Μαρκοστεφανή το 1953 ο γιος του ο Μανώλης αργότερα θα μεταφέρει και θα συνεχίσει την λειτουργία του αλευρόμυλου από το Τζερμιάδο στο χωριό του Αϊ Γιώργη.
Σε ένα δημόσιο ευχαριστήριο σε όλους όσους συνέδραμαν στην μεταφορά των τμημάτων του αλευρόμυλου στο Τζερμιάδο το 1920 ο Μαρκοστεφανής εκφράζει παράλληλα με τα ευχαριστήρια του και τα παράπονα προς την πολιτεία και τους πολιτευτές του τόπου. .
Συγκεκριμένα έγραφε τότε “… Έπρεπε να είναι θεαταί οι πολιτευόμενοι του λαού διά να εννοήσουν πόσο εγκληματούν ως εντολοδόχοι της λαϊκής κυριαρχίας και της προόδου εις τον πολιτισμό κρατούντες τον λαόν μακράν του πρωτίστου μέσου της προόδου. Πρέπει να αντιληφθεί ο λαός και άρχισε να αντιλαμβάνεται κατά πόσο υστερεί εις την πρόοδο και να αναζητήσει τους υπαιτίους ”
Ο Μαρκοστεφανής δεν έφερε μόνο τον πρώτο βιομηχανικό αλευρόμυλο στο Λασίθι, ήταν ο Άνθρωπος πνοή για τον τόπο αυτός που μετέτρεψε τους ξύλινους ανεμόμυλους του κάμπου σε ελαφρότερους και ανθεκτικότερους σιδερένιους ανεμόμυλους αντιγράφοντας και προσαρμόζοντας στις συνθήκες του Λασιθίου τους ξενικούς ανεμόμυλους που δεν ήταν ιδανικοί και οικονομικοί για τον τόπο.
Ήταν αυτός που προσάρμοσε σε αυτούς τους μυλους τους άδειους χάλκινους πολεμικούς κάλυκες και τις έκανε αντλίες τους , ήταν αυτός που εφεύρεσε την μεταδοτική αντλία για την άντληση του νερού από. μεγαλύτερα βάθη πηγάδια.
Αυτές ήταν λίγες από τις καινοτόμες εφευρέσεις αυτού του προοδευτικού ανθρώπου του Μαρκοστεφανή , αυτού που έδωσε πνοή και ζωή τότε στο Λασίθι στον τόπο του μετατρέποντας τον κάμπο του στο μεγαλύτερο αιολικό πάρκο στον κόσμο.
Το Λασίθι και οι Λασιθιώτες οφείλουν πολλά στην προσφορά του μια προσφορά που δεν τιμήθηκε όπως έπρεπε ως σήμερα.
