Ο Ιωάννης Ζαχαριάδης ή Σφακιανάκης γεννήθηκε το 1834 (ή κατ’ άλλους το 1838) στον εγκαταλελειμμένο σήμερα οικισμό των Αστερουσίων Άγιο Νικόλαο (κοινότητα Στερνών) και έζησε στον Χάρακα της Επαρχίας Μονοφατσίου. Άη-Νικόλας, ο οικισμός ονομαζόταν από τον Ιερό Ναό του Αγ.Νικολάου που δέσποζε σε αυτό το χωριό του Μονοφατσίου πριν το 1850. Ήταν Σφακιανής καταγωγής και η οικογένεια του ήρθε εκεί από τα Σφακιά λόγω βεντέτας σύμφωνα με ιστορικές πηγές, γι’ αυτό και τους ονόμασαν Σφακιανάκηδες. Το Ζαχαριάδης δεν γνωρίζουμε από που προκύπτει. Του άρεσε να υπογράφει ως Ι. Νικολιωτάκης από την καταγωγή του και έτσι πήρε το προσωνύμιο Ιωάννης Αϊνικολιώτης και με αυτό έδρασε κι έγινε γνωστός στις επαναστάσεις.
Σε ηλικία μόλις 16 ετών κατετάγη επαναστάτης στο τάγμα του Καπετάν Μιχάλη Κόρακα και από τότε αρχίζει η επαναστατική του δράση. Ήταν ένας άνδρας ψηλός επιβλητικός και εύσωμος σαν σφακιανός, με υπερβολική τόλμη και ανδρεία που τον κατέστησε Θρύλο της περιοχής της οροσειράς των Αστερουσίων. Η φήμη του απλώνεται μέχρι και σήμερα και πολλές ιστορίες και θρύλοι έχουν περάσει από γενιά σε γενιά. Πολέμησε στις επαναστάσεις 1858, 1866-69 ως οπλαρχηγός, αργότερα ως χιλίαρχος και το 1868 διορίζεται Αρχηγός Μονοφατσίου και μετέπειτα στην επανάσταση του 1878 Γενικός Αρχηγός Ρίζου και Μονοφατσίου. Ο Μιχ.Κόρακας εκτίμησε πολύ την αποφασιστικότητα και το θάρρος του στις μάχες γι’ αυτό και τον τίμησε με πολλά αξιώματα.
Το 1870 ο Ιωάννης Νικολιωτάκης δεν περιορίζεται στην Κρήτη, αλλά κατατάχθηκε στον Γαλλικό στρατό να πολεμήσει σαν υπαξιωματικός στον Γαλλογερμανικό πόλεμο του 1870-71 εναντίον της Πρωσίας. Με εκατό περίπου ωραιόκορμους Κρητικούς πολεμιστές τίθεται μπροστάρης της ελληνικής Λεγεώνας, για να ξεπληρώσει όπως λέγει χαρακτηριστικά ο ίδιος, την υποχρέωση, σαν ένα αντιδώρημα για την συμμετοχή των Γάλλων φιλελλήνων στην ελληνική επανάσταση του 1821. Λίγο αργότερα, μεγάλος πια, στα 1904, ο ίδιος αγωνιστής εμφανίζεται και πάλι με ενεργό συμμετοχή, ως εθελοντής, πλέον, και στον Μακεδονικό Αγώνα για τον ίδιο ακριβώς λόγο. Πολέμησε και σε διάφορες άλλες μάχες στις ανατολικές επαρχίες της Κρήτης.
Τραυματίζεται πολλές φορές σε όλη αυτήν την πολυκύμαντη πολεμική του δράση αλλά δεν πτοείται. Γιαίνει τις πληγές του και συνεχίζει να ανεβαίνει τα σκαλοπάτια της τιμής και της δόξας. Πολεμά στις επαναστάσεις του 1897 με γενικό Αρχηγό του πια τον Αριστοτέλη Μιχ.Κόρακα, γιο του αείμνηστου αρχηγού του Μ.Κόρακα και εκλέγεται παμψηφεί από όλους τους φορείς και επιτροπές Γενικός Αρχηγός Μονοφατσίου /Ρίζου. Συνεχίζει ως εθελοντής με δικό του σώμα στους Μακεδονικούς αγώνες -όπως προείπαμε- για να βοηθήσει τους πονεμένους Βορειοελλαδίτες μας από τις σφαγές και το ξεκλήρισμα από τους Βουλγάρους και Τούρκους ομόθρησκους. Και σε αρκετά μεγάλη ηλικία πια, έχει αντοχές δεν σταματά, αλλά εκλέγεται από τους συμπατριώτες του Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Χάρακα να συμβάλει στην κατανομή των μοναστηριακών περουσιών τα γνωστά βακούφια όπως γνωρίζουμε που κατανεμήθηκαν σε ακτήμονες χωρικούς του νησιού με πλειοδοσία και κριτήρια.
Ο ίδιος στα τεκμήρια που θα παρουσιάσουμε στη συνέχεια μας εξιστορεί τις πληγές που φέρει στο κορμί του από σφαίρες Οθωμανών κατά τις μάχες. Τον Ιούνιο του 1867 στη μάχη της Γέργερης επαρχίας Καινούργιου τραυματίζεται στο χέρι, στον αριστερό βραχίονα με διαμπερές τραύμα, στην προσπάθεια του να σώσει τη ζωή του Αρχηγού του Ιππικού Απόστολου Κατεχάκη. Η ηρωική αυτή πράξη του Αϊνικολιώτη τον ανέβασε πολύ στα μάτια των συναγωνιστών του κι έκαμε θερμότερο το ζήλο των δικών του παλικαριών. Από κείνη τη στιγμή μάλιστα τον ακολουθούσαν πιο πρόθυμα και πιο πειθαρχημένα.
Την άλλη μέρα έγινε πάλι πεισματώδης μάχη μεταξύ Χριστιανών και Τούρκων. Οι Τούρκοι ήθελαν να περάσουν τον Ζαρό, Βορίζα, Καμάρες, πράγμα που το κατόρθωσαν μετά από λυσσαλέο αγώνα κι άφησαν στο διάβα τους μεγάλο αριθμό νεκρών. Μετά από αυτό οι χριστιανοί τραβήχτηκαν προς τα πάνω, παίρνοντας τον Αϊνικολιώτη τραυματισμένο, στο δάσος του Ρούβα για να τον νοσηλεύσει ο ακούραστος και πάντα πρόθυμος γιατρός I. Πολιουδάκης. Πραγματικά κατόρθωσε σε οχτώ μέρες να τον θεραπεύσει γιατί όπως έλεγε «ήταν καλόσαρκος» και οι πληγές του επουλώνονταν γρήγορα.
«Την κεφαλή σου θα να μου βλέπεις, του έλεγε ο γιατρός, μα στο άλλο ντο κορμί σου, όπου κι ανε μπει η μπάλα θα τηνέ βγάλω… Και σε οχτώ μέρες ετσά καλόσαρκος απού ‘σαι θα ξαναγλακάς πάλι, μπουνταλά…»
Το 1868 στη μάχη στο Χουμέρι Ρίζου τραυματίζεται στον αριστερό μηρό, και την Πρωτομαγιά του 1878 μεταξύ των χωριών Λιγόρτυνος και Πραιτωρίων Μονοφατσίου τραυματίζεται σοβαρότατα όταν σφαίρα διαπερνά το στήθος και βγαίνει από την ράχη του τη στιγμή που προσπαθούσε πάλι να σώσει το συναγωνιστή του Γιώργη Καταχανά.
Η Κρητική μούσα τραγούδησε:
«Αϊνικολιώτης επληγώθηκε του Κόρακα μηνούνε.
Μα οι γενναίοι αρχηγοί οπίσω σταματούνε.
Αδάμης εσκοτώθηκε κι’ ο Καταχανογιάννης
Κι από το σκόπελο έπεσε ετότες ο Ασάνης…»
Αυτός ήταν ο Αϊνικολίωτης! Ένας γίγαντας που αψηφούσε τον χάρο για τους συντρόφους του, τον κοιτούσε κατάματα στη μάχη και τον τρόμαζε με τη θωριά και την ατρόμητη ματιά του. Γι’ αυτό και επιβίωσε… Ήταν τεράστιος, αλλά είχε και μια καρδιά τεράστια, μια καρδιά μικρού παιδιού!
Μια από τις ηρωικότερες πράξεις του ήταν η σωτηρία της ζωής του εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου. Κατά τη Γενική Συνέλευση των εκπροσώπων των Ανατολικών Επαρχιών της Κρήτης το 1897 στο κτίριο του παλαιού σχολείου στις Αρχάνες, σημερινό Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχανών, ο καπετάν Γιάννης Νικολιωτάκης την τελευταία στιγμή κατάφερε να αφοπλίσει τον επίδοξο δολοφόνο του Ελευθερίου Βενιζέλου και έσωσε τη ζωή του Εθνάρχη.
Σεμνός και ανιδιοτελής ο Αϊνικολιώτης μακροημέρευσε κι ευτύχησε να δει τις θυσίες των αγώνων του να δικαιώνονται σε όλα. Εκλέχτηκε βουλευτής στην Κρητική Βουλή και αντιπρόσωπος της Κρήτης στο Ελληνικό Κοινοβούλιο και χάρηκε να δει την Κρήτη ελεύθερη και ενσωματωμένη στον ελληνικό εθνικό κορμό. Έκανε οικογένεια και 7 παιδιά κορίτσια κι αγόρια. Ευτύχησε να παραβρεθεί στα αποκαλυπτήρια του Ηρώου «Το Πάνθεον των Κρητών Αγωνιστών» που έγιναν στο Ηράκλειο στις 5 Οκτωβρίου 1930, για τον Πανελλήνιο εορτασμό της συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη σύσταση του Ελληνικού Κράτους σαν επίσημος προσκεκλημένος και παρέστη μέσα σε βαθιά συγκίνηση με την συνοδεία του γιου και του γαμβρού του. Σχετικό άρθρο δημοσίευσε η εφημερίδα ‘’Ελευθέρα Σκέψις’’ του Ιω.Μουρέλου στις 30/10/1930.
Δυο μήνες μετά απεβίωσε πλήρης ημερών. Τον Δεκέμβριο του 1930.
Από την Επιτροπή Αγωνιστών της Κρήτης, η οποία απαρτίζονταν από μεγάλες μορφές παλαίμαχων του αγώνα, έλαβε την υπέρτατη τιμή να λάβει τον βαθμό της Α’ Τάξεως αγωνιστού.
Για τη ζωή του έγραψαν βιβλίο με τίτλο: “Ο Καπετάν Ιωάννης Αϊνικολιώτης, συμβολή στη νεότερη ιστορία της Κρήτης” ο Ζαχαρίας Δημ. Καλοχριστιανάκης και Ειρήνη Ταχατάκη.
Ο τάφος του βρίσκεται στο Σίβα Μαλεβιζίου όπου είχε παντρευτεί. Η προτομή του βρίσκεται στην αυλή του σπιτιού του στο ίδιο χωριό. Άλλη μια προτομή του υπάρχει και στην Παναγιά Μονοφατσίου. Στο ίδρυμα Βενιζέλου υπάρχει καρτ-ποστάλ με την φωτογραφία του σε έκδοση του Ν. Αλικιώτη / Ηράκλειο εις ένδειξη ευγνωμοσύνης στον ήρωα.
Πηγή: ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ – Joanna Dimitriadou
