Ο Άγιος Κύριλλος, Επίσκοπος Γορτύνης, εμαρτύρησε στην Κρήτη κατά το διωγμό του Μαξιμιανού (285-305 μ.Χ.) και επί ηγεμόνος της νήσου Αγριανού. Ο διωγμός άρχισε το 303 μ.Χ. Ο Διοκλητιανός (+284-305 μ.Χ.), ενδίδοντας στις πιέσεις του συνάρχοντος Μαξιμιανού, εξέδωσε το πρώτο διάταγμα στη Νικομήδεια. Ακολούθησαν τα διωκτικά διατάγματα του Δεκίου και προσετέθησαν και άλλου, που αφορούσαν στην καταστροφή των ιερών βιβλίων και ιδιαίτερα στη δίωξη ιερέων και επισκόπων.
Ο Άγιος χειροτονήθηκε Επίσκοπος σε ηλικία 68 ετών και ποίμανε την Εκκλησία Γορτύνης επί είκοσι πέντε χρόνια. Με πολλή παρρησία, σε προχωρημένη ηλικία, αντιμετώπισε τον ηγεμόνα και αρνήθηκε να θυσιάσει στα είδωλα και να μιαροφαγήσει. Οι ιαμβικοί τρίμετροι, που υπάρχουν στα Μηναία, είναι χαρακτηριστικοί: «Ει και γέρων ην ο Κύριλλος Γορτύνης, Ηβώσαν είχε προς το ξίφος την καρδίαν».
Έτσι καταδικάσθηκε στο διά ξίφους θάνατο. Οδηγήθηκε σε τόπο οχυρό και τραχύτατο που λεγόταν Ράξον, όπου μαρτύρησε και ενταφιάσθηκε.
Ο Άγιος, κατά τη διάρκεια του μαρτυρίου του, προείδε το θάνατό του δι’ οράματος. Είδε ότι οδηγήθηκε στον τόπο του μαρτυρίου επάνω σε άμαξα που έσυραν ζεύγος βοών. Τα νεώτερα Συναξάρια αναφέρουν πέραν των γνωστών στοιχείων και ένα ακόμη, το οποίο ελήφθη από τη λατινική παράδοση. Πρόκειται περί της πληροφορίας κατά την οποία ο Άγιος Κύριλλος παραδόθηκε πρώτα στο πυρ, αλλά τα δεσμά με τα οποία είχαν δέσει τον Άγιο εκάηκαν και εκείνος έμεινε άφλεκτος.
Η είδηση αυτή είναι ξένη προς την ελληνική παράδοση και εισήλθε από τη Δυτική Εκκλησία.
Σε άλλα Συναξάρια και Μηνολόγια η μνήμη του Αγίου αναφέρεται στις 9 Ιουλίου.
(Επισκόπου Φαναρίου Αγαθαγγέλου, Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Ιούνιος, σ. 252-253)
Πηγή: pemptousia.gr
