Η «χρυσή» εποχή για τη Μεσαρά μπορεί να έχει περάσει ανεπιστρεπτί στο παρελθόν αλλά πολλοί θυμούνται ακόμη την περίοδο που τα θερμοκήπια άνθιζαν, οι οικογένειες διέθεταν μεγάλες περιουσίες και ο νότος της Κρήτης γνώριζε πρωτοφανή άνθιση. Ενδεικτικό είναι αυτό που λίγοι γνωρίζουν: ότι το Τυμπάκι το 1978 είχε το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν εισόδημα σε όλη τη χώρα και σύμφωνα με αναφορές αποτέλεσε την πιο πλούσια περιοχή της Ευρώπης!
Μια ιστορική αναδρομή καταγράφοντας, από τους απελευθερωτικούς αγώνες και τη ναζιστική ισοπέδωση των χωριών, μέχρι τα κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά του τόπου, πραγματοποιεί στο βιβλίο «Τυμπάκι» ο Μάνος Γ. Χαλκιαδάκης. Ακόμη κι ο ίδιος εξεπλάγην με τις αλήθειες που αποκαλύφθηκαν μπροστά στα μάτια του καθώς η χρυσή εποχή της Μεσαράς ξεπερνά κάθε λογική και έρχεται σε απόλυτη αντίθεση με το φτωχό εισόδημα και την παρακμή που βιώνει κατά πολλούς η χώρα σήμερα.
Υπάρχουν αναφορές ότι το 1979 ήταν η “κορυφή” για τη Μεσαρά, αφού η αξία των επενδύσεων άγγιξε 190 εκατ. δραχμές στο νομό Ηρακλείου, ποσό που είχε υπερδιπλασιαστεί μέσα σε ένα χρόνο από το 1978.
Πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Ελεύθερη Κρήτη της 7ης Μαΐου 1947
Τυμπάκι: Είχε το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν εισόδημα
Σε μια εμπεριστατωμένη έρευνα που διήρκησε ενάμισι χρόνο αναζητώντας στοιχεία σε γερμανικά, αμερικανικά αρχεία αλλά και του δήμου Φαιστού και φυσικά καταγράφοντας δεκάδες μαρτυρίες βρέθηκε μπροστά σε μία απρόσμενη αποκάλυψη: το Τυμπάκι ήταν σαν να είχε δεχτεί στο παρελθόν το «άγγιγμα του Μίδα». Όπως σημειώνει με έκδηλο θαυμασμό για τα όσα κατάφεραν οι κάτοικοι της περιοχής ο κ.Χαλκιαδάκης μιλώντας στο neakriti.gr «ήταν ένα ουσιαστικό success story. Όταν έψαξα στη βιβλιογραφία και κατέγραψα τις μαρτυρίες ανθρώπων εποχής διαπίστωσα ότι το Τυμπάκι είχε το υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα στη χώρα το 1978. Όλα δείχνουν ότι σε αυτό οδήγησε η παραγωγή πρώιμων κηπευτικών στα θερμοκήπια και η παραγωγή τομάτας βοήθησε πολύ.
«Με δύο στρέμματα θερμοκηπίων αγόραζες διαμέρισμα!»
Ένας από τους κατοίκους που είχαν μιλήσει στο συγγραφέα τα «είπε όλα» με λίγα λόγια. Ο κ. Κατσαράκης ήταν από τους πρώτους που έκανε θερμοκήπια στο Τυμπάκι. Ήρθε από την Ιεράπετρα και έστησε τη δική του παραγωγή . Ενδεικτικό είναι αυτό που εξομολογήθηκε ο παραγωγός: ότι εάν εκείνη την εποχή είχες δύο στρέμματα θερμοκηπίων, αγόραζες διαμέρισμα! Πολλοί κάτοικοι του Τυμπακίου μετέβαιναν μάλιστα στην Ιεράπετρα για να μάθουν την τεχνογνωσία και να την εφαρμόσουν στα δικά τους θερμοκήπια που έστησαν στη Μεσαρά. Στις σελίδες του βιβλίου υπάρχουν πολλές μαρτυρίες ανθρώπων της εποχής που έκαναν λόγο για πλούσιες καλλιέργειες τις οποίες παρομοίαζαν με αυτές της Ολλανδίας.
Ακόμη και ο Ελύτης εντυπωσιάστηκε
Ο διδάκτωρ ιστορίας και διδάσκων στην Πατριαρχική Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Κρήτης κ. Χαλκιαδάκης αναφέρει στο βιβλίο του τα όσα αναφέρονται σε επιστολή του πρώην κοινοτάρχη Σταυριανάκη το 1989 προς τον Ταβερναράκη αποκαλώντας το Τυμπάκι πλουσιότερο μέρος του κράτους. Όπως τονίζει «με βοήθησε πολύ η μαρτυρία του Αριστόδημου Παπαδάκη γνωστού ζωγράφου. Σε ένα τραπέζι στην Αίγινα το 1978 στο οποίο βρέθηκαν ο Πεσμαζόγλου γνωστός οικονομολόγος και πρωτοπόρος στην διαδικασία ένταξη της χώρας μας στην ΕΟΚ και ο Ελύτης . Όταν ο Παπαδάκης ρωτήθηκε από πού κατάγεται και αναφέρθηκε στους Βώρους, ο Πεσμαζόγλου σχολίασε ότι η περιοχή έχει το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ευρώπη! Μάλιστα λέγεται ότι από το στοιχείο αυτό εντυπωσιάστηκε και ο Ελύτης».
Αναγεννήθηκε από τις στάχτες
Όλα δείχνουν να ξεκίνησαν μεταπολεμικά όταν το Τυμπάκι αναγεννιέται από τις στάχτες. Πολλοί επιστρέφουν στις εστίες τους και αρχίζουν να ξαναφτιάχνουν από το μηδέν τα σπίτια τους. Οι Γερμανοί αποχωρώντας προκάλεσαν εκρήξεις στο αεροδρόμιο Τυμπακίου για να το καταστρέψουν και να μην περάσει στα χέρια των συμμάχων. Οι Τυμπακιανοί έσκαψαν την πίστα του αεροδρομίου – η οποία κατασκευάστηκε με οικοδομικά υλικά από σπίτια Τυμπακιανών που κατέστρεψαν οι Γερμανοί- και πήραν πίσω τις πρώτες ύλες για να φτιάξουν τα σπίτια τους. Κάποιοι ζήτησαν αποζημιώσεις από το κράτος για τις καταστροφές που υπέστησαν στα σπίτια και τα χωράφια τους και έγιναν επεισόδια. Δραστήριοι κοινοτάρχες όπως ο Αλκιβιάδης Σταυριανάκης έφτιαξαν δρόμους, πλατείες και σταδιακά φρόντισαν για την ύδρευση και την άρδευση. Mάλιστα το κράτος σύμφωνα με τα όσα περιγράφονται στην έρευνα του κ. Χαλκιαδάκη προσέφερε μικρά σπίτια στους κατοίκους της περιοχής τα οποία δεν κατοικήθηκαν αφού ήταν, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, πολύ μικρά.
Ξερίζωσαν 6.000 δέντρα για το αεροδρόμιο Τυμπακίου
Πάντως και το Τυμπάκι έζησε πολύ δύσκολες εποχές πριν φτάσει στην οικονομική άνθιση και από εκεί και πάλι βρεθεί στο χείλος του γκρεμού σήμερα, όπως περιγράφουν πολλοί την οικονομική κατάσταση. Το 1946 ακολούθησε μια δύσκολη εποχή ,αν και το Τυμπάκι δεν βίωσε τον εμφύλιο όπως στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας. Ο οικισμός ισοπεδώθηκε στο… βωμό του αεροδρομίου και σύμφωνα με τα στοιχεία 6.000 ελαιόδεντρα ξεριζώθηκαν για να φτιαχτεί το αεροδρόμιο Τυμακίου! Όπως σχολιάζει ο κ. Χαλκιαδάκης «στα γερμανικά αρχεία γίνεται αναφορά σε πλούσιους ελαιώνες με χιλιάδες ελαιόδεντρα που καταστράφηκαν για το αεροδρόμιο. Ήταν ίσως η αρχή της οικονομικής καταστροφής της περιοχής. Πολλοί κάτοικοι έμειναν χωρίς σπίτι και περιουσία. Το μεγαλύτερο μέρος των σπιτιών καταστράφηκε προκειμένου να χρησιμοποιηθούν οι πέτρες ως οικοδομικά υλικά προκειμένου να κατασκευαστεί η πίστα του αεροδρομίου. Έμειναν μόνο λίγα σπίτια τα οποία οι μηχανικοί χρησιμοποίησαν ως κατοικίες».
Το Τυμπάκι “πλήρωσε” ακριβά το αεροδρόμιο
Το Τυμπάκι πλήρωσε ακριβά την κατασκευή του αεροδρομίου αφού εξάλλου έχει χαρακτηριστεί το μεγαλύτερο κέντρο καταναγκαστικής εργασίας στην Κρήτη στο οποίο εργάστηκαν 7.500 άνθρωποι από Ηράκλειο και Ρέθυμνο. Υπήρξε όμως και πεδίο παθητικής αντίστασης αφού πολλοί καθυστερούσαν εσκεμμένα το έργο και τιμωρήθηκαν σκληρά για αυτό.
Όλη η διαδρομή του τόπου σε βιβλίο
Κάπως έτσι η Μεσαρά πέρασε από τη φτώχεια σε περίοδο δόξας και πάλι σήμερα σε περίοδο οικονομικής δυσχέρειας, αφού τα θερμοκήπια που άλλοτε απέδιδαν έναν θησαυρό ,τώρα δεν αποδίδουν ούτε τα προς το ζην. Εάν όμως η ιστορία επαναλαμβάνεται τότε υπάρχει ελπίδα και για το Νότο. Εξαλλου μαγευτική είναι η διαδρομή στην ιστορία του τόπου που γίνεται μέσα από τις σελίδες του βιβλίου ‘Τυμπάκι” το οποίο έγραψε ο Μάνος Γ.Χαλκιαδάκης χωρίς αμοιβή και τυπώθηκε σε αντίτυπα με την οικονομική χορηγία του Αντώνη Μανιαδάκη. Υπάρχει ακόμα ελπίδα για το δρόμο προς την ανάπτυξη, αν και είναι σκληρός και ανηφορικός…
Πηγή: neakriti.gr – Ρεπορτάζ: Φιλία Σαριδάκη – Βιβλίο «Τυμπάκι» Εμμανουήλ Γ.Χαλκιαδάκη 2015 – Φωτογραφία κορυφής: Χρίστος Κωνσταντινίδης
