Της Όλγας Μπελιβάνη – Τσιτσάκη*
Τα έθιμα της Κρήτης δεν έχουν να κάνουν με όπλα και μαχαίρια ούτε βεντέτες οι οποίες είναι μετρημένες στα δακτυλια του ενός χεριού.. Ούτε η παλικαριά μετριέται με πόσες κούπες θα πιείς ούτε πόσους καβγάδες θα κάμεις.
Τα όπλα, τα μαχαίρια τα χρησιμοποίησαν οι πρόγονοι μας για να κατακτήσουν την λευτεριά που μας αφηκαν.
Έθιμα της Κρήτης είναι ο τρόπος ζωής, ο αγνός και αγωνιστικός ταυτόχρονα χωρίς βαρυγκώμηση, μα με λάβαρο το θεό όργωναν οι Κρητικοί από τη μία πάντα την άλλη την λεβεντογέννα Κρήτη. Τα έθιμα κρύβονται στα γανοτσουκαλα που μαγείρευαν να θρέψουν ολάκερη φαμίλια, στον τρόπο μου δούλευαν και μαζεύαν τους σπόρους να τόν κάνουν ψωμί, στο τρόπο που μάζευαν τα σταφύλια να τα κάνουν κρασί και τσικουδιά.. Στον τρόπο που εξέφραζαν τον πόνο ντος, την χαρά ντος.. στον τρόπο που μιλούσαν στο θεό ντος . Και που έφτανε στα χείλη πάντοτε με μια μαντινιάδα.. Στην αγωνιστικότητα και οι απαντοχές των κρητικών καθώς πάλευαν την άγονη γη δίχως μέσα να στήσουν ολάκερα χωριά και αν πάμε και πιο πίσω ολάκερο μινωικό πολιτισμό..Η Λεβεντιά δεν είναι στα όπλα αλλά στα αυλακωμένα μάγουλα των παππούδων, στα ροζιασμένα χέρια τους, οι προσευχές στα χείλια των μαντιλοδεμένων γυναικών, στο λαμπερό βλέμμα ντων, στα ζαλα των χορευτών, στα λόγια των μαντιναδολογων, στα τέλια και στο δοξάρι των μουσικών οργάνων. Στις καρδιές των κανταδόρων, στις Σητειακές κοντυλιές .Στα ασβεστωμένα ξωκλήσια των αψηλών βουνοκορφών. Στα δαντελωτά ηλιόλουστα ακρογιαλια, στην ζυγια των οργάνων, στα προικιά των νυφάδων…
Η λεβεντιά και η παλικαριά είναι γένους θηλυκού κι αυτό δεν είναι τυχαίο γιατί δεν χρειάζεται πόδια ούτε παντελόνια ούτε κοιτάζει ηλικία, ουτε να είσαι αποκλειστικά άντρας γιατί η λεβεντιά κατοικεί στην ψυχή.. Εγώ έχω δει ανθρώπους γέρους ,νέους, κοπελακια, κοπελιές, ανάπηρους να στέκουν στο μετερίζι της τιμής και της αρχοντιάς το χρέος καλύτερα από άντρες.. υπηρετώντας τα έθιμα της Κρήτης..
Τα όπλα είναι για εκείνους που δεν έχουν όλα τα παραπάνω. .Στη φωτό είναι η Μαρία Κουτουλάκη πρώτη ξαδελφή μου από τις Τάπες Μεραμβελου
* Η κ. Όλγα Μπελιβάνη – Τσιτσάκη είναι συγγραφέας
