Η Αγία Γαλήνη ήταν το ιστορικό λιμάνι της πόλης Σύβριτος, μιας Μινωικής πόλης που άκμασε κατά τους ύστερους Μινωικούς χρόνους στους πρόποδες του Ψηλορείτη, στη θέση που βρίσκονται σήμερα τα χωριά Θρόνος και Αγία Φωτεινή.
ι’ αυτό και κατά το ενδιάμεσο διάστημα το χωριό δεν αναφέρεται σε καμιά απογραφή βενετσιάνικη, ούτε όμως και στην απογραφή τού 1881. Ως πρώτοι οικιστές της νέας Αγίας Γαλήνης φέρονται οι αδελφοί «Μαμαλάκηδες» (Ματθαίος, Εμμανουήλ, Κωνσταντίνος, Ηλίας και Γεώργιος). Το πρώτο ρυμοτομικό σχέδιο του οικισμού με δρόμους παράλληλους, εκπονήθηκε από τον Ιωάννη Μαμαλάκη, πού ήταν μηχανικός στη Σμύρνη της Μ. Ασίας. Το 1890 κτίζονται στην Αγία Γαλήνη ελαιοτριβείο, σαπωνοποιείο, αλευρόμυλος και πυρηνελαιουργείο. Επειδή, όμως, δεν υπήρχαν δρόμοι, όλα τα υλικά μεταφέρονταν με καΐκια και βάρκες.
Το όνομα της η Αγία Γαλήνη, σύμφωνα με την παράδοση, το οφείλει στην αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Ευδοκία (ή Αθηναϊς κόρη του αθηναίου φιλόσοφου Λεοντίου) η οποία στο ταξίδι της εξορίας της για την Αφρική αντιμετώπισε με το πλοίο της μεγάλη καταιγίδα, ενώ βρισκόταν όχι μακριά από την αρχαία πόλη ΣΟΥΛΙΑ.
Ζητώντας την βοήθεια της Παναγίας, υπέδειξε στο πλήρωμα να πλησιάσει στη στεριά, και έκανε τάμα αν γαληνέψει η θάλασσα να χτίσει μια εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία Αγία Γαλήνη.
Πράγματι το πλοίο άραξε σώο στην απάνεμη παραλία του χωριού, που ποτέ δεν σηκώνονται κύματα, και η αυτοκράτειρα άρχισε να οικοδομεί τον ναό, που ονόμασε ΠΑΝΑΓΙΑ ΑΓΙΑ ΓΑΛΗΝΗ και μετά από χρόνια έγινε ΑΓΙΑ ΓΑΛΗΝΗ. Σε αυτό το Βυζαντινό ναό της Παναγίας, που είναι σπάνιας αρχιτεκτονικής, είναι το σημερινό νεκροταφείο του χωριού.
Όλες τις ιστορικές περιόδους η Αγία Γαλήνη είχε ζωή…
Η φωτογραφία του κ. Νικολάου Φουκαράκη, είναι του 1942 και ανήκει στον πολεμικό ανταποκριτή Έσιχ της Γερμανικής προπαγάνδας.
(Στοιχεία από: explorecrete.com)
