Κείμενο – φωτογραφίες: Γεώργιος Χουστουλάκης
Ανατολικά του χωριού Γαλιά στη Μεσαρά, και συγκεκριμένα πολύ κοντά στο Μονόχωρο, και δυτικά του γηπέδου «Δόξα Γαλιάς», υπάρχει μια πολυσυζητημένη σπηλιά, η οποία είναι παράλληλα και ναός του Αγίου Γερασίμου.
Ο σπηλαιώδης αυτός ναός, δεν έχει διευκρινιστεί βέβαια πλήρως αν πρόκειται για τον γνωστό Άγιο Γεράσιμο Κεφαλληνίας, ή αν ανήκει σε τοπικό άγιο. Πάντως , από προφορική παράδοση, λέγεται, ότι πράγματι ο Άγιος Γεράσιμος Κεφαλληνίας, είχε κατέβει στη Κρήτη για να δει τον απόστολο Τίτο, και όλο αυτό το διάστημα ασκήτευε σε αυτή τη συγκεκριμένη σπηλιά, πριν τον ανακηρύξουν σε άγιο.
Η σπηλιά φαίνεται πως είναι τεχνητή, και έχει σκαλιστεί από χέρι το εσωτερικό του βράχου, ο οποίος είναι συμπαγής, και μάλιστα από «αμυγδαλόπετρα», και αυτό συμπεραίνεται εύκολα από το τετράγωνο του σχήματος. Είναι δηλαδή η σπηλιά σαν ένα μικρό δωμάτιο, το οποίο έχει ύψος 1,70 και 2,5 μέτρα πλάτος και μήκος.
Η τοπική παράδοση λέει, πως υπήρχε από πάνω τη σπηλιά ναός του Αγίου Γερασίμου, τον οποίο κατέστρεψαν οι Τούρκοι, πιθανόν κι αυτός του Αγίου Γερασίμου, και οι χριστιανοί πήραν τις εικόνες και τα καντήλια και τα τοποθέτησαν τότε σε αυτήν τη σπηλιά, που βρίσκεται αμέσως από κάτω. Υπάρχει δηλαδή και αυτή η εκδοχή, να πήρε το όνομα η σπηλιά από τον άγιο της εκκλησίας που γκρεμίστηκε. Μάλιστα κάποιοι υποστηρίζουν ότι ακόμα και σήμερα σώζονται τα θεμέλια του ναού αυτού, χωμένα στο έδαφος. Αρχικά η σπηλιά είχε στενή όρθια είσοδο, και ο επισκέπτης έμπαινε από μπροστά, με το πλάι του κορμιού του. Έπεσε όμως ένας βράχος, και έκλεισε την είσοδο η οποία πλέον γίνεται από πάνω. Η περιοχή περιλαμβάνει ελαιώνες, και έχει ίσιωμα γεμάτο με νόστιμους χοχλιούς χοντρούς.
Μια προφορική μαρτυρία άλλη, μας αναφέρει ότι παλιά υπήρχε μέσα στη σπηλιά ένα μικρό πεζουλάκι, και εκεί, και όπως ξεμπαζώνανε, ανάμεσα στα χώματα, ξέθαψαν κάποιες εικόνες και καντήλια, που πιθανολογείται να προέρχονταν από την γκρεμισμένη προηγούμενη εκκλησία που ήταν λίγα μέτρα πιο πάνω!
Η σπηλιά σαν κρυψώνας ανταρτών
Από τα χρόνια ακόμα της τουρκοκρατίας, η σπηλιά λόγω της θέσης της, ήταν σπουδαίος κρυψώνας των «Χαίνηδων», που ήταν πέρασμα ανταρτών της περιοχής, οι οποίοι δρούσαν σε όλη τη Μεσαρά, κάνοντας επιδρομές στους Τούρκους.
Ήταν επίσης κρυψώνας Άγγλων και ανταρτών της ομάδας του Πετρακογιώργη. Οι αντάρτες σαν κατέβαιναν στη Μεσαρά και τους έπιανε νύχτα, χρησιμοποιούσαν τη σπηλιά, είτε για κρυψώνα, είτε και για διανυκτέρευση. Εκεί στη σπηλιά έκρυβαν επίσης και τους Άγγλους τραυματίες, που είχαν περιθάλψει οι Γαλιανοί, τους οποίους στη συνέχεια τους φυγάδευαν στη Μέση Ανατολή. Περίμεναν δηλαδή μέχρι να έρθει να τους παραλάβει ο Σκουτελογιώργης, ως συνήθως, και να τους πάει στα νότια παράλια για να διαφύγουν με το καράβι.
Ο σπηλαιώδης ναός του Αγίου Γερασίμου και ο θρησκευτικός τουρισμός
Σήμερα η σπηλιά του Αγίου Γερασίμου, έχει ανάγκη από πολλά πράγματα! Και ένα από αυτά είναι να πάρει την αξία και θέση που της αρμόζει! Επειγόντως χρήζει επιδιόρθωσης από φθορές του χρόνου, και προπάντων δρόμο εύκολα προσπελάσιμο από οποιονδήποτε, μέχρι την ίδια τη σπηλιά! Να σκεφτεί μονάχα κανείς, πως στη μορφή που είναι σήμερα η σπηλιά, δεν έχει εύκολη πρόσβαση από τον οποιονδήποτε. Θα πρέπει να είναι νέος ο επισκέπτης, για να μπορεί να κάνει μεγάλα άλματα από βράχο σε βράχο, μέχρι να καταφέρει να βρεθεί στη σπηλιά!
Η θέση της σπηλαιώδους αυτής εκκλησίας, μπορεί κάλλιστα να συνδυαστεί με τη διαδρομή Γαλιά – Κουτσουνάρα, και από εκεί να συνεχίσει μέχρι το σπήλαιο. Η Κουτσουνάρα όμως που ήταν από τα σπουδαιότερα μνημεία της Γαλιάς, πηγή με έντεκα γούρνες, με τσιμεντένιο κουτσουνάρι που έπεφτε το νερό, έπεσε θύμα βανδαλισμού, μάλιστα από Γαλιανούς νέους, και καταστράφηκε ολοσχερώς! Όμως μπορεί η Κουτσουνάρα να επισκευαστεί εύκολα στην μορφή που ήταν πριν, και ίσως ακόμα καλύτερη! Πρέπει να γίνει μια όαση, μια και ρέουν ακόμα στο σημείο άφθονα δροσερά νερά, ανάμεσα σε πανύψηλα πλατάνια, που βρίσκονται στη ρεματιά! Υποσχέσεις πολλές υπήρξαν για ένα φωταγωγημένο δρόμο περιπάτου μέχρι την Κουτσουνάρα, και στη συνέχεια δρόμο περιπάτου μέχρι το σπήλαιο. Αυτό δεν είναι δυνατόν να συμβαίνει την σήμερον ημέρα, να μην γίνεται απολύτως τίποτα! Ένα δρομάκι περιπάτου λοιπόν χρειάζεται άμεσα, και θα πρέπει να ενδιαφερθούν όλοι οι «προοδευτικοί» σύλλογοι του χωριού, το κοινοτικό συμβούλιο, ο πρόεδρος, το εκκλησιαστικό συμβούλιο κλπ. Στη καλύτερη περίπτωση, θα έπρεπε η σπηλιά να έχει ήδη καταταχθεί στα ενδιαφέροντα του Θρησκευτικού τουρισμού, και για αυτό θα έπρεπε να υπάρχει και ανάλογος δρόμος που να οδηγεί σε αυτήν!
Δεν είναι πολλές εξάλλου οι σπηλιές στην Κρήτη, που να έχουν μονάσει άγιοι!
Η σπηλιά, η αναψυχή, η βοτανολογία, και οι αρχαιότητες!
Και δεν είναι μονάχα οι δύο πόλοι έλξης τουρισμού μέχρι τη σπηλιά, δηλαδή ο θρησκευτικός τουρισμός, και η φυσιολατρία του επισκέπτη μέχρι την Κουτσουνάρα, για πικ – νικ, για ξεφάντωμαι σε ένα υπαίθριο πάρτι, και να πιεί καθαρό κρυστάλλινο νερό! Ακόμα ένας σπουδαίος λόγος που θα μπορούσε να τραβήξει έναν επισκέπτη η περιοχή, είναι τα σπάνια φυτά άνθη κλπ, που έχουν διασωθεί στην περιοχή «Γαλιανή Παπούρα»! Πράγματι στην μεγάλης έκτασης περιοχή, στον πλαγιόλοφο της «Γαλιανής Παπούρας», έχει τη δικιά της ιστορία!
Η ίδια η λέξη «παπούρα» είναι τούρκικη, και θα πει «ελαφρύ αλέτρι»! Είναι δηλαδή περιοχή με ελάχιστο χώμα, το οποίο είναι αμμώδες και καλά στραγγισμένο, «φτενό χώμα», το έλεγαν οι παππούδες μας. Αυτός είναι ο λόγος, που για χρόνια ο λόφος αυτός έμεινε ανεκμετάλλευτος από τους αγρότες, και για αυτό δεν έχουν μπει εκεί ακόμα τα φυτοφάρμακα! Αρχίζει η «παπούρα» βόρεια του γηπέδου της «Δόξας Γαλιάς», και έχει να αναδείξει καταπληκτική, αλλά και σπάνια χλωρίδα και πανίδα, διότι σαν μη καλλιεργήσιμη γη, έχουν διασωθεί ευτυχώς, πολλά είδη φυτών και είδη βοτάνων, τα οποία έχουν προ πολλού εξαφανιστεί. Σον λόφο αυτό μάλιστα, ο φακός μου τράβηξε φωτογραφία από την κίτρινη παπαρούνα, που έχει χρόνια τώρα σβήσει από τις κρητικές πλαγιές, το ίδιο και η κόκκινη, τείνει να σβήσει και αυτή, και τώρα κινδυνεύει και η άσπρη.
Έτσι με λίγα λόγια, η περιοχή εκεί μπορούσε να προσελκύσει πολλούς ενδιαφερόμενους! Λάτρεις θρησκευτικής ιστορίας, λάτρεις της χριστιανοσύνης, Βοτανολόγους, φωτογράφους, εραστές σπάνιων φυτών, λουλουδιών και βοτάνων, (που αλλού θα βρουν πλέον το παλιό γνωστό χαμοκάρυδο?) Εκεί όλοι θα είχαν βρεθεί στο στοιχείο τους!
Να μην πω και τους αρχαιολόγους, μια και οι παλιοί, από παράδοση, πάντα μας έλεγαν, πως στη Γαλιανή Παπούρα, υπήρχε ένα πολύ παλιό χωριό, πιθανόν Σαρακηνών, που έφυγαν κυνηγημένοι από τη περιοχή της Αγίας Κυριακής, στο σημείο της τοποθεσίας: «Της Σαρακίνας το Πηγάδι», και εγκαταστάθηκαν κάπου εκεί!
