Γράφει ο Μάνος Καρπετάκης*
Τοποθεσία Μικρή Λαβύρινθος (Λαβυρινθάκι κατά τους ντόπιους) που βρίσκεται μεταξύ Πλουτής και Μορονίου στη Μεσαρά.
Πρόκειται για τεχνητό σπήλαιο που υπήρξε λατομείο της αρχαίας Γόρτυνας για την εξόρυξη των λίθων που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του Μινωικού Ανακτόρου της Φαιστού, της Μινωικής έπαυλης της Αγίας Τριάδας και της ρωμαϊκής πόλης Γόρτυνας.
Όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν την Κρήτη κατά τον β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1941, η Λαβύρινθος χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη για πολεμοφόδια, νερό και τρόφιμα.
Όταν οι Γερμανοί εγκατέλειψαν το νησί το 1944, ανατίναξαν όλα τα πυρομαχικά, με αποτέλεσμα να καταστραφεί εντελώς το σπήλαιο.
Το σπήλαιο έχει δύο εισόδους, η μια είναι από την πλευρά του χωριού Μορόνι (Λαβυρινθάκι) και η άλλη είσοδος βρίσκεται από την πλευρά του χωριού Καστέλι (Λαβύρινθος) στη Μεσαρά.
Το 1961 συνέβη ένα τραγικό δυστύχημα στο σπήλαιο που βρίσκεται από την πλευρά του Καστελίου.
Βρήκαν τραγικό θάνατο τέσσερις νέοι από τα γύρω χωριά μετά από έκρηξη χειροβομβίδας που υπήρχαν εκεί από την γερμανική κατοχή.
Οι νεαροί είχαν πάει στο σπήλαιο για να βρουν μπαρούτι και να φτιάξουν δυναμιτάκια, όπως όλοι οι νέοι που έσπευδαν στο σπήλαιο για να βρουν μπαρούτι και να φτιάξουν δυναμιτάκια για το Πάσχα του 1961.
Σε πολλές αίθουσες, στη Λαβύρινθο, διακρίνονται ίχνη και αναφορές παρουσίας περιηγητών και επισκεπτών από τον 15ο αιώνα μ.Χ.
Τα διάσπαρτα ίχνη κεραμικής και λύχνων ρωμαϊκής περιόδου βεβαιώνουν με σιγουριά τη χρήση του σπηλαίου από την αρχαιότητα.
* Ο Μάνος Καρπετάκης είναι Δάσκαλος
Πηγή: ΠΑΡΑΓΚΑΜΙΑΝ, Κ. & Α. ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ, 2002. Η Λαβύρινθος της Μεσαράς. Ηράκλειο
Πηγή: www.incrediblecrete.gr
