Κείμενο – Φωτογραφίες: Μανώλης Αφραθιανάκης*
Το 1700 ο Γάλλος βοτανoλόγος και γιατρός Πιτόν ντε Τουρνεφόρ (Joseph Pitton de Tournefort) αναλαμβάνει κατ’ εντολή του Γαλλικού Στέμματος ερευνητική αποστολή στην Εγγύς Ανατολή, με σκοπό τη συλλογή φυτών αλλά και πληροφοριών για τον κόσμο της περιοχής.
Επισκέφτεται αρκετά νησιά του Αιγαίου, ανάμεσά τους και η Κρήτη.
Την άνοιξη βρίσκεται στα Χανιά, κοντά στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδας, απ’ όπου περιγράφει ένα φυτό.
Παρακάτω τα λόγια του:
«Στις 12 Μαΐου διανυκτερεύσαμε στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδας, που απέχει μισή μέρα από τα Χανιά, πολύ κοντά στο ακρωτήριο Μαλέκα. Παρατηρήσαμε γύρω από το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας πολλά σπάνια φυτά, μεταξύ των οποίων υπάρχει ένα είδος Όρχεως, του οποίου το άνθος έχει εκπληκτική ωραιότητα».
Στη συνέχεια ο Τουρνεφόρ περιγράφει εκτενώς το φυτό και ο σκιτσογράφος του το σχεδιάζει (φώτο 3). Σημειώνει λίγο πιο κάτω:
«…Το υπόλοιπο του φυλλαρίου είναι σαν ένα είδος κάπας επισκόπου… Η κάπα είναι καστανόχρωμη, βελουδένια, με αποχρώσεις πορφυροειδείς και γυαλιστερή σαν την πλάτη των μελισσών».
Προς τιμή του Τουρνεφόρ, ο Poiret (Πουαρέ), τo 1816, δίνει στην ορχιδέα την επιστημονική ονομασία της Ophrys episcopalis.
Αρχικά ο Τουρεφόρ την είχε ονομάσει Orchis cretica, maxima, flore palliepiscopalis forma (Όρχις ο κρητικός, μείζων, με άνθος εν είδει επισκοπικού ιματίου).
Η επισκοπική ορχιδέα έχει ευρεία διασπορά στην Ανατολική Μεσόγειο.
Φωτογραφίες 1 και 2: Η Ophrys episcopalis σε περιοχή κοντά στην πόλη του Ηρακλείου, 26 Μαρτίου 2021.
Πηγές πληροφοριών και σκίτσου φωτογραφίας 3: ”ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΝΗΣΟΥΣ ΤΟΥ ΑΧΙΠΕΛΑΓΟΥΣ” – Joseph Pitton de Tournefort (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).
* Ο κ. Μανώλης Αφραθιανάκης είναι Εκπαιδευτικός, λάτρης της φύσης και άριστος φωτογράφος
