Του Μανώλη Μακράκη*
Η γνώση της Ιστορία της Κρήτης μέσα από το βίωμα της θεατρικής πράξης , με τους μαθητές του Ε2 τμήματος του Δημοτικού Σχολείου Ελούντας
Με αφορμή την 202η επέτειο της εθνικής εξεγερσίας η οποία οδήγησε στην παλιγεννεσία του γένους των Ελλήνων, θεωρήσαμε χρήσιμο για τους μαθητές μας το ανέβασμα ενός θεατρικού έργου για την ιστορία της Κρήτης τα πέτρινα χρόνια του γενιτσαρισμού, πριν από την επανάσταση του 1821. Θέμα του η ζωή και η δράση του Δημητρίου Βαρούχα ή Λογίου. Ο Δ. Βαρούχας ή Λόγιος, ο « υψώσας τον κλεφτισμόν εις την Κρήτην», ένας άγνωστος και ξεχασμένος Κρητικός ήρωας όπως ο Δασκαλογιάννης και χιλιάδες άλλοι, δυστυχώς δεν αναφέρεται στα βιβλία της Ιστορίας. Εξ’ άλλου το σχολικό εγχειρίδιο της Στ τάξης αφιερώνει μία μόνο σειρά για την επανάσταση του 1821 στην Κρήτη. Τίτλος του έργου μας « Στα χρόνια του πόνου και της θυσίας ». Το θεατρικό έργο είναι βασισμένο στο βιβλίο του Βασίλη Χαρωνίτη, « Όλα για τη Λευτεριά », σε θεατρική διασκευή του δασκάλου Εμμ. Χετζογιαννάκη.
Το έργο διαπραγματεύεται τη ζωή του Δημήτρη Βαρούχα ή Λόγιου από τον Άγιο Θωμά Ηρακλείου και λαμβάνει χώρα από το 1770 έως το θάνατο του Λόγιου το 1814. Το 1770 έτος επανάστασης του Δασκαλογιάννη γεννιέται στον Άγ. Θωμά Ηρακλείου ο Δημήτρης Βαρούχας ή Λόγιος. Οι Τούρκοι σκοτώνουν τον πατέρα του το 1779 και ο μικρός Δημήτρης με τη βοήθεια του θείου του Ιερόθεου φυγαδεύεται στην Πάντοβα της Βενετίας. Σπουδάζει ιατρική και αποκτά το προσωνύμιο « Λόγιος ». Τα κηρύγματα του Ρήγα Βελεστινλή και οι αγώνες του Λ. Κατσώνη, αγγίζουν την ευαίσθητη ψυχή του. Επιστρέφει στην Κρήτη, στο χωριό του και γιατρεύει αδιάκριτα χριστιανούς και μουσουλμάνους. Οι Τούρκοι ξανακτυπούν την οικογένειά του για δεύτερη φορά σκοτώνοντας τον άντρα της αδελφής του. Ο Λόγιος καταφεύγει χαΐνης στα βουνά της Κρήτης και γίνεται ο τιμωρός, το αντίπαλον δέος, κάθε αυθαιρεσίας των Τουρκοκρητών, περιορίζοντας σημαντικά τη δράση τους. Οραματίζεται την ελευθερία των συμπατριωτών του αλλά δεν θα προλάβει ούτε την επανάσταση του 1821. Λίγα χρόνια πριν, το 1814 σκοτώνεται στη Μεσαρά σε μια ενέδρα των Τούρκων. Το έργο του και το όραμά του για μια ελεύθερη πατρίδα, συνεχίζουν τα παλληκάρια του κατά την επανάσταση του 1821.
Να σημειωθεί ότι συμμετείχαν όλοι οι μαθητές του Ε2 τμήματος οι οποίοι έπαιξαν με πάθος τους ρόλους τους, είχαν όλοι την εμπειρία της επιτυχίας, χάρηκαν τη συμμετοχή τους και έμαθαν μέσα από το θέατρο πολλά για τη ζωή των χριστιανών στην τουρκοκρατούμενη Κρήτη αλλά και τους αγώνες των προγόνων τους για ελευθερία. Ενσάρκωσαν με μεγάλη επιτυχία τους ήρωες ποιώντας ήθος, ως φτασμένοι ηθοποιοί. Έπαιξαν οι μαθητές : Δημήτρης Βαρούχας ή Λόγιος (σε μεγάλη ηλικία, ο Χαριστάκης Γιάννης) σε μικρή ηλικία ο Σφυράκης Άρης. Πατέρας Λόγιου, Ρηνακάκης Γιώργος.Μάνα Δ. Βαρούχα (Μπιντιρίνη Σοφία).Μαρία, αδελφή Λόγιου (σε μικρή ηλικία) Χριστίνα Σιδέρη σε μεγάλη ηλικία Ιωάννα Πλευριτάκη. Αχμέτ Τουρκοκρητικός Αγ. Θωμά ( Γκάμπριελ Ράμος ).Ισμαήλ, γιος Αχμέτ (Μιχάλης ……). Μαχμούτ Τουρκοκρητικός (Δαβράδος Μιχάλης), Ιερόθεος θείος Λόγιου (Πουλής Γιώργος). Βοσκοπούλα (Εμμ. Υγειονομάκη ), Χουσεΐν μπέης (Μιχ. Δαβράδος), γυναίκες (Ελιάνα Τζέλα, Ελένη Ταμπουρατζή & Ιωάννα Πλευριτάκη). Μαρία (μεγάλη) (Ιωάννα Πλευριτάκη). Κοσμάς (γαμπρός Λόγιου) Μπίτσα Νικόλας. Ερωφίλη (Ελιάνα Τζέλα).Τσινιαλή Αγάς (Κωνσταντίνοβ Νίκος). Λευτέρης Σήφης Μανούσος σύντροφοι Λόγιου: (Γ. Πουλής, Γ. Ρηνακάκης, Άρης Σφυράκης). Τούρκος κυνηγός Χασάν (Ράφαελ Σκιάου). Αφηγήτριες: Μαρία Σινάνι και Άννα – Μαρία Καρδουλάκη.
Ήταν μια ξεχωριστή παράσταση που χάρηκαν τα παιδιά που « έπαιξαν » αλλά και οι θεατές που τους καταχειροκρότησαν.
* Ο Μανώλης Μακράκης είναι Δρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, πρώην Δ/ντης Εκπ/σης Ν. Λασιθίου και Δάσκαλος στο Δημοτικό Σχολείο Ελούντας
