Αρκετό ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαδικασία ίδρυσης του Δημοτικού Σχολείου Σίβα. Η απόφαση για την δημιουργία όχι μόνο σχολείου, αλλά και κτιρίου στο χωριό, φαίνεται ότι έχει παρθεί από το 1863 και μάλιστα από κοινού με τα γειτονικά χωριά Πετροκεφάλι, Κουσέ, Λίσταρο και Άγιο – Ιωάννη.
Στις 13 Νοεμβρίου 1863 γίνεται σύσκεψη στο Σίβα με τη συμμετοχή των κατοίκων και των προεστών των παραπάνω χωριών οι οποίοι και υπογράφουν το παρακάτω κείμενο:
«Ομόφωνος αποφασίζομε σήμερον οι κάτοικοι των χωρίων Σίβα και λοιπών και διορίζομεν εφόρους περί του κοινού σχολείου όπου θέλομεν κινήσει κατά την απόφασιν των ανωτέρων μας…
Ονόματα εφόρων:
Χωρίον Σίβα: Πρωτόπαπας Ιωάννης
Μιχαήλ Κορνάρος
Χαράλαμπος Πρατικός
Εμμανουήλ Μαρκάκης
Χωρίον Κουσέ: Ιωάννης Καψαλάκης
Χωρίον Πετροκεφάλι: Αναγνώστης Μιχελινάκης
Χωρίον Άγιος Ιωάννης: Αδάμ Δαμιανάκης
Χωρίον Λίσταρος: Αναγνώστης Παπαδάκης
Το θεμέλιο λίθο για την ανέγερση του κτιρίου, σύμφωνα με την παράδοση, έβαλε ο Μητροπολίτης Κρήτης και μετέπειτα οικουμενικός Πατριάρχης Διονύσιος ο Ανδριανουπόλεως. Η οικοδομή πρέπει να τελείωσε μέσα στο 1864. Μάλιστα και σήμερα βλέπουμε στο πελέκι που είναι πάνω από την δυτική πόρτα του σχολείου επιγραφή με ημερομηνία 1 Μαρτίου 1864.
Η παράδοση λέει πως στο χωριό πήραν έγκριση για να φτιάξουν σχολείο αλλά και να μεγαλώσουν την εκκλησία του ΄Αι – Γιάννη. Το χωριό διχάστηκε. Οι μισοί έλεγαν να μεγαλώσουν την εκκλησία και οι άλλοι μισοί να φτιάξουν το σχολείο. Τελικά πρυτανεύει η λογική και έγιναν και τα δυο έργα.
Ένα εντυπωσιακό στοιχείο, που σχετίζεται με το χτίσιμο του σχολείου, ευρέθη στο Α.Δ.Η. στο έτος 1875 και στο οποίο υπάρχουν στοιχεία τόσο για τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν, προκειμένου να χτισθεί το σχολείο, όσο και αυτά που απαιτήθηκαν για τις εργασίες.
Ίσως το πιο συγκλονιστικό στοιχείο του παραπάνω αναφερομένου εγγράφου είναι το ότι ανάμεσα στους δωρητές χρημάτων για την ανέγερση του Σχολείου του Σίβα είναι και έξι Τούρκοι, καθώς και άτομα ξένα με το χωριό, ως και τα δυο μοναστήρια της περιοχής Οδηγήτρια και Απεζανές. Σημάδι της σπουδαιότητας που είχε ο Σίβας εκείνα τα χρόνια.
Η ίδρυση και η λειτουργία όμως του σχολείου καθυστερούσε. Έτσι τον Ιούλιο του 1864 οι προεστοί των χωριών στέλνουν στη Δημογεροντία τον Λεωνίδα Κουρμούλη, δημογέροντα των επαρχιών Καινουργίου και Πυργίωτισσας, προκειμένου να προωθήσει τη λύση του προβλήματος. Αποφασιστική φαίνεται να είναι και η παρέμβαση του καπετάν Στεφανάκη, ο οποίος με επιστολή στην δημογεροντία του καταγγέλλει «… διαδιουργίες με τις οποίες προσπαθούν τινές ανόητοι και μισάνθρωποι να πιστοδρομίσουν το σχολείον μας…».
Ο πρώτος δάσκαλος του Σχολείου ονομάζεται Νικόλαος Μεϊμαράκης και είχε διδάξει στο σχολείο του Σίβα τα Σχολικά έτη 1864-1865 και 1865 -1866. Συνολικά 18 μήνες με μηνιαίο μισθό 300 γρόσια.
Εδώ θα μου επιτρέψετε να παρουσιάσω ένα θέμα από την ιστορία του Σχολείου του Σίβα. Μια ιστορία που δείχνει πως εκείνα τα χρόνια οι άνθρωποι έβλεπαν την παιδεία των παιδιών τους και τι προσπάθειες έκαναν για να τα καταφέρουν να τη δουν να ορθοστατεί.
Το θέμα μας το δίνει μια επιστολή των εφόρων του Σχολείου, που εστάλη στις 12 Ιανουαρίου 1870 στη Δημογεροντία και που φέρει τις υπογραφές των Πρωτόπαπα Ιωάννη, Αναγνώστη Μιχελινάκη, Ιωάννη Καψαλάκη και Κωσταντή Πρατικού. Αναφέρει δε μεταξύ των άλλων:
« Προ τινών ετών, αφού προσπαθήσαμεν δια πολλών και βαρέων εξόδων και οικοδομήσαμεν την ήδη υπάρχουσαν εν τω χωρίω Σίβα Δημοτικήν Σχολή.
Εζητήσαμεν παρά της Αυτού Σεβασμιώτητος του πρώην Κρήτης και της τότε Σεβαστής Δημογεροντίας να μας εσταλή Διδάσκαλος δια να διδάξει την Σχολήν ταύτην. Μας έστειλαν λοιπόν Διδάσκαλον κάποιον Νικόλαον Μεϊμαράκην επί της υπόσχεση ότι οι μισθοί του θέλουν πληρώνονται μέρος μεν από τας Ιεράς Μονάς Οδηγητρίας και Απεζανών και τα ελλείποντα από την κοινότητα Ηρακλείου. ΄Ηλθεν λοιπόν ο Διδάσκαλος, εδίδαξεν 18 μήνας, ήκανεν να λάβει γρόσια 5.380 γρόσια, επειδή τον είχεν συμφωνήσει η Αυτού Σεβασμιώτης μετά της ειρημένης Δημογεροντίας, 300 γρόσια κατά μήνα. Του είχαμεν δώσει λοιπόν 1912 γρόσια τα οποία είχαμεν λάβει μέρος μεν από τας Ιεράς Μονάς, τα δε λοιπά ελάβαμεν επί τόκου.
Σήμερον δε ο δάσκαλος αυτός, μας ένεξεν εις το Δικαστήριον και το Δικαστήριον μας υποχρέωσεν με φυλάκησιν και εκάμαμεν ομόλογον να τον πληρώσομεν εις τοσιν προθεσμίαν. Επειδή λοιπόν και η ρηθείσα προθεσμία φθάνει πλέον, αναγκαζόμεθα σήμερον να αναφερθόμεν προς την Υμετέραν Σεβασμιώτητα και την Σεβαστήν Δημογεροντίαν και να ζητήσομεν να πληρωθεί το ποσόν αυτόν εις τον ρηθέντα Διδάσκαλον συμφώνως με την υπόσχεσιν του πρώην Κρήτης και της Σ. Δημογεροντίας, άλλως θα αδικηθώσιν οι υπογράφοντες το ομόλογον τούτο…».
Δυστυχώς η απάντηση της Δημογεροντίας ήταν αρνητική και έτσι οι παραπάνω είτε πλήρωσαν το ποσό είτε πήγαν φυλακή.
Στις 27 Αυγούστου 1891, ο Χαράλαμπος Καπελλάκης από το Σίβα, απόφοιτος του Κρητικού Γυμνασίου, υποβάλει αίτηση για διορισμό «μή δυνάμενος ἓνεκα πτωχείας, νά ἐξακολουθήσω ἀνώτερᾳ μαθήματα ζητῶ, ἐάν εὐαρεστῆται ἡ ἒντιμος Ἐφορεία, ἳνα μέ διορίσῃ δημοδιδάσκαλον ἒν τίνι ἐπαρχιακῇ Σχολῇ». Ο Καπελάκης διορίζεται στο Σίβα και ήταν ο τρίτος Σιβιανός δάσκαλος που εργάστηκε στο Δημοτικό Σχολείο του χωριού, μάλιστα για πολλά πολλά χρόνια.
Ο Σίβας όμως έβγαλε και άλλους δασκάλους εκείνα τα χρόνια. Το Γεώργιο Στεφανίδη που δίδαξε στο Σίβα τις αρχές της δεκαετίας του 1870, το Μίνω Στεφανάκη, τον Ελληνοδιδάσκαλο της Ελληνικής Σχολής Καινουργίου – Πυργιωτίσσης και γραμματέα του Κόρακα, τον Βωριανό Γεώργιο Στεφανίδη του Αλεξάνδρου που όμως είχε Σιβιανή ρίζα…
