Του Δρ Ζαχαρία Καψαλάκη
ΑΛΗΘΙΝΗ, η
Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Φαιστού. Βρίσκεται σε υψόμετρο 150μ., στους πρόποδες των Αστερουσίων!
Το πρώτο όνομα του χωριού, σύμφωνα με την παράδοση, ήταν Μυρσίνη… Στην Τουρκοκρατία όμως μια διαταγή του πασά για να χαλαστεί η εκκλησία του χωριού, προκάλεσε ένα μεγάλο θαύμα της Παναγίας! Όλοι οι Τούρκοι που ρίχτηκαν στην εκκλησία για να τη χαλάσουν, έχασαν το φως του… Η αναταραχή που έγινε στο χωριό ήταν μεγάλη. Οι Τούρκοι έντρομοι κάλεσαν τον ιερέα του χωριού να διαβάσει συγχωρητική ευχή στους ομοεθνείς τους, όπως και έγινε. Έτσι οι τυφλοί ξαναβρήκαν το φως τους και έτρεξαν και προσκύνησαν την εικόνα της Παναγίας, ομολογούντες ότι είναι «αληθινή Παναγία»! Και από τότε το χωριό λεγόταν και από τους Τούρκούς και από τους Χριστιανούς Αληθινή και το παλιό του όνομα ξεχάστηκε…
Το όνομα «Αληθινή» το συναντούμε σε έγγραφα πολύ πριν έλθουν οι Τούρκοι στην Κρήτη και συγκεκριμένα το 1577 από τον Fr. Barozzi ως Alithini. Ίσως αυτοί που δοκίμασαν να χαλάσουν την εκκλησία της Παναγίας να μην ήταν Τούρκοι, αλλά άλλοι αλλόθρησκοι και ο θρύλος έμεινε με αναφορά στους Τούρκους!
Επίσης αναφέρεται από τον Καστροφύλακα το 1583 με 161 κατ., αλλά και από το Βασιλικάτα με την ίδια ονομασία.
Στην πρώτη τούρκικη απογραφή το 1671 αναγράφεται Alitini με 35 χαράτσια ( 13 πλουσίων, 6 μεσαίας τάξεως και 10 πτωχών οικογενειών).
Στην απογραφή του ο Χουρμούζης αναφέρει ότι Αληθινή πριν την επανάσταση του 1821 είχε 20 οικογένειες χριστιανικές και 16 μουσουλμανικές, 3 εκκλησίες και 1 ελαιοτριβείο. Το 1832 το χωριό είχε 9 χριστιανικές οικογένειες, 2 μουσουλμανικές, ενώ δεν έχει πλέον εκκλησίες και το ελαιοτριβείο.
Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 (Pashley) γράφεται Alithini και έχει συνολικά 15 οικογένειες (3 χριστιανικές και 12 μουσουλμανικές).
Στην απογραφή του 1875 που διενήργησε ο υποπρόξενος της Ρωσίας Ι. Μητσοτάκης, η Αληθινή κατοικείται από 75 κατοίκους (15 οικογένειες). Οι 60 είναι χριστιανοί και οι 15 μουσουλμάνοι. (Αλ. Ανδρικάκης, Στατιστική 1875 έτους, ένθετο εφ. ΠΑΤΡΙΣ, (Φεβρουάριος 2008).
Στην απογραφή Σταυράκη (1881) το χωριό ανήκει στο Δήμο Πλατάνου, και έχει 126 κατοίκους (64 άρρενες και 64 θήλεις). Οι χριστιανοί αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων (108, άρρενες 53 και θήλεις 55), ενώ υπάρχουν και λιγοστοί μουσουλμάνοι (18, άρρενες 8 και θήλεις 8). Σε αριθμό οικογενειών το χωριό αριθμεί 31, εκ των οποίων οι 25 είναι χριστιανικές και οι 6 μουσουλμανικές).
Το 1894 ο οικισμός κατοικείται από 30 Ελληνικές οικογένειες (Νικόστρατου Θ. Καλομενόπουλου, Κρητικά, Εν Αθήναις 1894 και ένθετο εφ. ΠΑΤΡΙΣ, (Φεβρουάριος 2008).
Το 1900 στην πρώτη απογραφή της Κρητικής Πολιτείας, η Αληθινή συνεχίζει να ανήκει στον ίδιο Δήμο και έχει συνολικά 180 χριστιανούς κατοίκους (93 άνδρες και 87 γυναίκες).
Η Αληθινή αναφέρεται στις απογραφές από το 1900 και μετά με τον παρακάτω αριθμό κατοίκων.
| ΑΠΟΓΡΑΦΕΣ | |
| ΕΤΟΣ | ΠΛΗΘ. |
| 1900 | 180 |
| 1928 | 208 |
| 1940 | 241 |
| 1951 | 295 |
| 1961 | 247 |
| 1971 | 192 |
| 1981 | 174 |
| 1991 | 150 |
| 2001 | 147 |
| 2011 | 145 |
Το 1900 ανήκει ακόμα στο Δήμο Πλατάνου. Το 1920 είναι κοινότητα, ενώ το 1940 ανήκει στην κοινότητα Πόμπιας. Το 1951 είναι ξανά έδρα κοινότητας. Το 2001 ανήκει στο Δήμο Μοιρών και σήμερα στο Δήμο Φαιστού…
Ο Στέφανος Ξανθουδίδης επισκέφτηκε την Αληθινή το 1915 με 1916 και αναφέρει ότι στο χωριό αφθονούν τα μυκηναϊκά όστρακα. Στο κωδωνοστάσιο της εκκλησίας της Παναγιάς αναφέρεται η χρονολογία MDXXXV (=1625). (Βλ. Κρητικά Χρονικά τ. Β σ.526). Σε σπήλαιο κοντά στο χωρίο βρέθηκαν αγγεία ελληνιστικών χρόνων (Βλ. Κρητικά Χρονικά τ. ΙΖ σ.387).
Το Δημοτικό Σχολείο της Αληθινής ιδρύθηκε το 1922 (αρ. απ.: 16/3-2-1922) ως 1/τάξιο με 37 μαθητές. Λειτούργησε ως τις αρχές του 2000!
