Γράφει ο Μύρων Τζαρδής
… το Φραντσέζικο κατέβασε μια μπενζίνα στο νερό κ’ έβγαλε στη στεριά το Ναύαρχο Ποτιέ και τον Πρίγκιπα Γεώργιο. Οι άλλοι ναύαρχοι ακολούθησαν από πίσω. Τι γίνηκε στο γιαλό κείνη τη στιγμή, σας αφήνω να το φανταστείτε. Τα φράγκικα κανόνια βροντούσαν μονόφορα απ’ τη θάλασσα, οι Κρητικοί άδειαζαν τις κουμπούρες και φώναζαν τα ζήτω…Πήρε μερικές βαθιές ανάσες, ξεκούφωσε το στήθος του. Έσκυψε στο μνήμα:
— Μάνα! Της φώναξε. Λευτερώθηκε η Κρήτη…
Π. Πρεβελάκης «Η ΠΡΩΤΗ ΛΕΥΤΕΡΙΑ»
Την 1η Δεκεμβρίου 2013, έγινε πανηγυρικός εορτασμός στα Χανιά για την επέτειο των 100 χρόνων από την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Η περιφέρεια Κρήτης διοργάνωσε σε συνεργασία με τους δήμους του νησιού εκδηλώσεις, γιορτές και επιστημονικά συνέδρια για να αναδείξει το μεγάλο και ιστορικό γεγονός. Η κυβέρνηση Σαμαρά ανεξήγητα υποβάθμισε τον εορτασμό με την ηχηρή απουσία των υψηλών προσκεκλημένων από τους εορτασμούς των Χανίων.
Η Κρητική Πολιτεία, αμέσως με την ανακήρυξη της αυτονομίας, θέλησε να τιμήσει αυτούς που αγωνίσθηκαν για την ελευθερία και την ένωση. Σε κάθε ένα από τους πέντε νομούς συγκροτήθηκαν επιτροπές για να αποτιμήσουν την προσφορά των αγωνιστών και να καταγράψουν τους τραυματίες, τις χήρες και τα ορφανά των πεσόντων μαχητών. Καταρτίστηκαν προσωρινοί πίνακες το 1902, που δημοσιεύθηκαν στην Επίσημο Εφημερίδα της Κρητικής Πολιτείας, τεύχος Γ’ και αριθμό φύλλου 73. Υπήρχαν όμως αντεγκλήσεις για την εγκυρότητα τους, από βουλευτές και το Συμβούλιο του Ηγεμόνα τους απέρριψε. Τελικά το 1909, με βάση οριστικές κρίσεις από αρμόδιες επιτροπές δημοσιεύθηκαν στην Παράρτημα της Εφημερίδας της Κυβέρνησης στην Κρήτη τεύχος Γ’, φύλλο 16 της 21 Απριλίου 1909, οι οριστικοί πίνακες των αγωνιστών που ζούσαν ακόμη όλης της Κρήτης κατά νομό, δήμο και χωριό. Καταχωρήθηκαν σε τρεις τάξεις, ανάλογα με την αποτίμηση της αγωνιστικής δράσης κάθε αγωνιστή.
Για τους δήμους της Μεσαράς (Πλατάνου, Ζαρού, Γόρτυνας και Τυμπακίου) ο πίνακας είναι ο παρακάτω:
Εκτός από τους αγωνιστές των Κρητικών επαναστάσεων, η Κρητική Πολιτεία τίμησε και τα θύματα του αγώνα. Στην κατάσταση φαίνονται οι τραυματίες, οι χήρες και τα ορφανά των επαναστατών που έδωσαν την ζωή τους στις πολλές επαναστάσεις του τέλους του 19ου αιώνα. Και εδώ υπάρχει η αποτίμηση της προσφοράς κατά τάξη:
Αυτό που είναι σημαντικό, ιδιαίτερα στις επαναστάσεις είναι η εθελοντική συμμετοχή. Αυτή η συμμετοχή, η οποία αποτελεί ελεύθερη επιλογή μπρος στις μεγάλες δυσκολίες και κινδύνους, έχει την αξία της και όχι οι όποιες εκ των υστερών τιμές και διακρίσεις. Για αυτό η αγωνιστική συμμετοχή είναι από μονή της τιμή για τους αγωνιστές.
Τα στοιχεία έχουν αντληθεί από την Επίσημη Εφημερίδα της Κρητικής Πολιτείας (τεύχος Γ’ και αριθμό φύλλου 73, 19 Σεπτεμβρίου 1902) και από το Παράρτημα της Εφημερίδας της Κυβέρνησης της Ελλάδας στην Κρήτη (τεύχος Γ’, φύλλο 16 της 21 Απριλίου 1909).
Πηγή: idaios.blogspot.gr
