Γράφει ο Δρ Ζαχαρίας Καψαλάκης
Πλώρα (η)
Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Γόρτυνας, σε υψόμετρο 180μ., στους βόρειους πρόποδες των Αστερουσίων!
Αναφέρεται από τον Fr. Barozzi το 1577 ως Plora και το 1583 από τον Καστροφύλακα με το ίδιο όνομα και με πληθυσμό 167 κατ.! Ως Plora αναφέρει το χωριό και το Βασιλικάτα το 1630.
Στην πρώτη τούρκικη απογραφή τους 1671 αναγράφεται ως Plora ma Metoh Vlaskana με 114 χαράτσια, από τα μεγαλύτερα της Μεσαράς ( 62 πλουσίων, 38 μεσαίας τάξεως και 14 πτωχών οικογενειών).
Στην απογραφή του ο Χουρμούζης αναφέρει ότι η Παναγιά πριν την επανάσταση του 1821 είχε 56 χριστιανικές και 3 μουσουλμανικές οικογένειες, 4 εκκλησίες και 3 ελαιοτριβεία. Το 1832 το χωριό είχε 12 χριστιανικές και 2 μουσουλμανικές οικογένειες, 1 εκκλησία και 2 ελαιοτριβεία.
Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 (Pashley) αναφέρεται ως Plora με 18 χριστιανικές και 3 μουσουλμανικές οικογένειες (σύνολο 21).
Στην επανάσταση του 1866 το χωριό υπέστη σοβαρές καταστροφές από τους Τούρκους: «Τας 30 οικίας και τας εκκλησίας Άγιος Παντελεήμων, Άγιος Γεώργιος και Μεταμόρωσις εβεβήλωσαν και κατέκαυσαν δε και τον Ιωάννην Κωνσταντάκην μεθ΄ αυτών και αγνοείται αν ζη». (Κατ. Τσατσαρωνάκη, Μια έκθεση ωμοτήτων του 1866).
Στην απογραφή του 1875 που διενήργησε ο υποπρόξενος της Ρωσίας Ι. Μητσοτάκης, το χωριό φέρεται να κατοικείται από 175 κατοίκους. 140 χριστιανούς και 20 μουσουλμάνους κατοίκους (35 οικογένειες). Υπάρχει λάθος στους αριθμούς από τον απογρεφεά, καθώς το σύνολο χριστιανών και μουσουλμάνων κατοίκων δεν είναι 175, όπως αναφέρει (Αλ. Ανδρικάκης, Στατιστική 1875 έτους, ένθετο εφ. ΠΑΤΡΙΣ, (Φεβρουάριος 2008).
Στην απογραφή Σταυράκη (1881) το χωριό ανήκει στο Δήμο Πλατάνου. Έχει 230 κατοίκους (118 άρρενες και 112 θήλεις). Οι χριστιανοί κάτοικοι είναι 219 (111 άρρενες και 219 θήλεις) και οι μουσουλμάνοι 11 (7 άρρενες και 4 θήλεις). Οι οικογένειες του χωριού ανέρχονται σε 53 (50 χριστιανικές και 3 μουσουλμανικές).
Το 1894 η Παναγιά κατοικείται από 50 Ελληνικές και 3 Τουρκικές οικογένειες (Νικόστρατου Θ. Καλομενόπουλου, Κρητικά, Εν Αθήναις 1894 και ένθετο εφ. ΠΑΤΡΙΣ, (Φεβρουάριος 2008).
Το 1900 στην πρώτη απογραφή της Κρητικής Πολιτείας, η Πλώσρα ανήκει στο Δήμο Πλατάνου και έχει 311 Έλληνες κατοίκους (163 άρρενες και 148 θήλεις).
Το 1903 ο Ιωάννης Νουχάκης (Κρητική Χωρογραφία) αναφέρει ότι το χωριό «Πλώρα είναι μεγάλη κόμις επί των ερειπίων της αρχαίας πόλης Πυλώρης. Εκ της θέσεως αυτής «Διχάλη» κειμένης επί λόφου, εκόπτοντο στύλοι εκ γρανίταυ δια την αρχαίαν Γόρτυναν, σώζονται δε και λατομεία».
Η Πλώρα παρουσιάζει την παρακάτω πληθυσμιακή εξέλιξη στις απογραφές από το 1900 και μετά.
ΑΠΟΓΡΑΦΕΣ | |
ΕΤΟΣ | ΠΛΗΘ. |
1900 | 311 |
1920 | 342 |
1928 | 369 |
1940 | 415 |
1951 | 411 |
1961 | 424 |
1971 | 382 |
1981 | 341 |
1991 | 278 |
2001 | 275 |
2011 | 220 |
Το 1920 είναι έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου. Το 1928 έδρα κοινότητα. Το 2001 η Πλώρα ανήκει στον καποδιστιακό Δήμο Γόρτυνας και το 2011 στον καλλικρατικό Δήμο Γόρτυνας.
Στην Πλώρη βρίσκονται οι ναοί του Δεσπότη Χριστού και του Ευαγγελισμού. Υπάρχουν επίσης τα εξωκλήσια του Αγίου Αντωνίου, ο Άγιος Γεώργιος ο Καλαμιώτης, παλαιά τοιχογραφημένα και ο Άγιος Παντελεήμων.
Την 1η Ιουνίου 1942 οι Γερμανοί εκτέλεσαν 5 κατοίκους του χωριού. Γράφουν τα μέλη της Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων Κρήτης (εκ των κ. Ι. Καλιτσουνάκη, καθηγητού Πανεπιστημίου, Ι. Κακριδή, καθηγητού Πανεπιστημίου, Ν. Καζαντζάκη, λογοτέχνου, και Κ. Κουτουλάκη ως βοηθητικού μέλους):