Κισσοί : Πορεία στο χρόνο και στην ιστορία

Του Δρ Ζαχαρία Καψαλάκη

ΚΙΣΣΟΙ (ΟΙ)

Οικισμός του Δημοτικού Διαμερίσματος Μαγαρικαρίου του Δήμου Φαιστού, στις υπώρειες του Ψηλορείτη και  σε υψόμετρο 390 μ.

Αναφέρεται σε έγγραφο του Δουκικού Αρχείου του Χάνδακα του 1373 ως Chissi, όπου είχε κτήματα ο Ioh. Baroci. Στην επαρχία Πυργιώτισσας αναφέρεται από το 1577 από τον Fr. Barozzi  ως Chissus και από τον Καστροφύλακα το 1583 με την ίδια ονομασία και 157 κατ.. Επίσης και το Βασιλικάτα το 1630 αναφέρει τους Κισσούς με την ίδια ονομασία.

Στην πρώτη τούρκικη απογραφή τους 1671 αναγράφεται Kisus με 4 χαράτσια ( 0 πλουσίων, 2 μεσαίας τάξεως και 2 πτωχών οικογενειών).

Τον Ιούνιο του 1694 δεσμεύεται η περιουσία του επαναστάτη Νικολάου Λιγνού. Μάλιστα σύμφωνα με το έγγραφο (Ν. Σταυρινίδης, Μεταφράσεις … τ. Β, σ. 445) μεταφέρονται στο Χάνδακα όλη η κινητή του περιούσια, καθώς και τα γυναικόπαιδά του, καθώς έλαβε μέρος στον πόλεμο υπέρ του εχθρού.

Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 (Pashley) αναφέρεται ως  Kissus και κατοικείται από 14 μουσουλμανικές οικογένειες.

Στην απογραφή του 1875 που διενήργησε ο υποπρόξενος της Ρωσίας  Ι. Μητσοτάκης, οι Κισσοί κατοικούνται από 125 μουσουλμάνους κατοίκους (25 οικογένειες) (Αλ. Ανδρικάκης, Στατιστική 1875 έτους, ένθετο εφ. ΠΑΤΡΙΣ, Σ. 124 (Φεβρουάριος 2008)

Στην απογραφή Σταυράκη (1881) το χωριό  είναι έδρα ομωνύμου Δήμου. Έχει 124 μουσουλμάνους κατοίκους (65 άρρενες και 59 θήλεις). Οι οικογένειες του χωριού ανέρχονται σε 36.

Το 1894 οι Κισσοί κατοικούνται από 36 Τουρκικές οικογένειες. Αποτελούνται από τις παρακάτω συνοικίες:  Πυρήνες, Σουλακιανά, Χαλιλιανά, Καταρθιανά, Τουρτουθιανά, Χαλατσανά και Μέση(Νικόστρατου Θ. Καλομενόπουλου, Κρητικά, Εν Αθήναις 1894 και ένθετο εφ. ΠΑΤΡΙΣ, Σ. 124 (Φεβρουάριος 2008) σ. 146).

Το 1900 στην πρώτη απογραφή της Κρητικής Πολιτείας, οι Κισσοί ανήκουν τώρα στο Δήμο Βώρων και έχουν  15 κατοίκους (7 άρρενες και 3 θήλεις χριστιανούς και 5 άρρενες μουσουλμάνους κατοίκους.

Το 1903 ο Ιωάννης Νουχάκης (Κρητική Χωρογραφία) αναφέρει ότι το χωριό αποτελείται από τις συνοικίες «Πυρηνών, Σουλακιανών, Χαληλιανών, Καταρθιανών,  Τουρτουθιανών, Χαλατσανών και Μεσών».

Οι Κισσοί  παρουσιάζει την παρακάτω πληθυσμιακή εξέλιξη στις απογραφές από το 1900 και μετά.

Το 1920 ανήκει στον αγροτικό δήμο Μαγαρικαρίου (Κισσός) ενώ το 1928 στην κοινότητα του ίδιου χωριού.  Το 1940 το όνομα του χωριού γράφεται πάλι Κισσοί. Το 2001 ανήκει στον καποδιστριακό Δήμο Τυμπακίου και το 2011 στον καλλικρατικό Δήμο Φαιστού.