Του Δρ Ζαχαρία Καψαλάκης
ΚΑΜΗΛΑΡΙ, το
Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Φαιστού.
Είναι κτισμένο στην κορυφή των τριών λόφων, Εύγορα, Γουλάς και Αλευρωτά και σε υψόμετρο 110μ.
Το όνομα του χωριού είναι Βυζαντινής προέλευσης και προέρχεται από την λέξη καμηλαρης, αυτός δηλαδή που οδηγεί την καμήλα. Το παλιό χωριό ήταν κτισμένο στον λόφο Εύγορα, σε θέση από όπου οι κάτοικοι μπορούσαν να ελέγχουν, τόσο τούς Τούρκους που πιθανά να ερχόταν από την μεριά της πεδιάδας της Μεσαράς, όσο και τους πειρατές από το νότιο Κρητικό Πέλαγος.
Σύμφωνα με την παράδοση στο Μετόχι, γειτονιά του Καμηλαρίου, γεννήθηκε ο Επιμενίδης, ένας από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας.
Πολλά αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν την πορεία της ευρύτερης περιοχής στα μινωική εποχή και παλαιότερα. Συγκεκριμένα:
* Στη θέση Αλισαντράκι βρέθηκε το 1958 πρωτογεωμετρικός τάφος.
* Στη θέση Κορανιά μινωικός τοίχος πλάτους 4 μ. και μήκους 7,5 μ.
* Στη θέση Γλήγορη Κορυφή βρέθηκε κτιστός αποθέτης με ειδώλια. Μέσα στο τάφο βρέθηκε αγγείο με τέσσερις φιγούρες, που βρίσκεται στο Μουσείο Ηρακλείου και ονομάζεται «ο χορός του Καμηλάρι».
http://www.hellinon.net/NeesSelides/Tafoi.htm
Η αρχαιότερη μνεία του οικισμού αναφέρεται το 1370 ως Camilari και ως φέουδο του Adrea Buffo.
Ο οικισμός αναφέρεται στην καστελανία της Πυργιώτισσας από τον Francesco Barozzi το 1577 ως Camilari , το 1583 από τον Pietro Castrofilaca με την ίδια ονομασία και με 77 κατοίκους και από τον Francesco Basilicata το 1630.
Στην τούρκικη απογραφή του 1671 αναφέρεται Kamilari με 21 χαράτσια (12 πλούσιοι, 3 μεσαίας τάξεως και 6 πτωχοί).
Στην Αιγυπτιακή απογραφή (1834, Pashley), Khamelari με 30 χριστιανικές οικογένειες.
Στην έκθεση ωμοτήτων (επανάσταση 1866), που δημοσίευσε στα Κρητικά Χρονικά η Κατίνα Τσατσαρωνάκη αναφέρει για τον Καμηλάρι «Δεκαέξ οικίας έκαυσαν, την δε εκκλησίαν «Μεταμόρφωσις» επυρπόλησαν. Εις την μάχην της 28ης Σεπτεμβρίου 1866 εις Γέργερην εφονεύθη ο Ι. Νικολουδάκης ετ. 20» (σ. 28)
Στην απογραφή του 1875 που διενήργησε ο υποπρόξενος της Ρωσίας Ι. Μητσοτάκης, το Καμηλάρι ή Καμηλάρης κατοικείται από 250 χριστιανούς κατοίκους (50 οικογένειες) (Αλ. Ανδρικάκης, Στατιστική 1875 έτους, ένθετο εφ. ΠΑΤΡΙΣ, Σ. 124 (Φεβρουάριος 2008)
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η απογραφή του 1881. Το Καμηλάρι ανήκει στο Δήμο Τυμπακίου, και 313 χριστιανούς κατοίκους (141 άρρενες και 172 θήλεις). Καταγράφονται συνολικά 83 χριστιανικές οικογένειες.
Το 1894 το Καμηλάρι κατοικείται από 85 Ελληνικές οικογένειες (Νικόστρατου Θ. Καλομενόπουλου, Κρητικά, Εν Αθήναις 1894 και ένθετο εφ. ΠΑΤΡΙΣ, Σ. 124 (Φεβρουάριος 2008) σ. 146).
Το 1900 στην πρώτη απογραφή της Κρητικής Πολιτείας, το Καμηλάρι ανήκει στο Δήμο Τυμπακίου και έχει 386 κατοίκους (191 άρρενες και 195 θήλεις).
Το Καμηλάρι στις απογραφές από το 1900 και μετά αναφέρεται με τον παρακάτω αριθμό κατοίκων.
| ΑΠΟΓΡΑΦΕΣ | |
| ΕΤΟΣ | ΠΛΗΘ. |
| 1900 | 386 |
| 1920 | 400 |
| 1928 | 398 |
| 1940 | 489 |
| 1951 | 515 |
| 1961 | 475 |
| 1971 | 320 |
| 1981 | 338 |
| 1991 | 339 |
| 2001 | 375 |
| 2011 | 481 |
Από το 1920 είναι έδρα Αγροτικού Δήμου και το 1928 έδρα κοινότητας. Το 1998 ο Καμηλάρι εντάχθηκε στο δήμο Τυμπακίου και από το 2011 ανήκει στον καλλικρατικό Δήμο Φαιστού.
Στο Καμηλάρι ανήκουν διοικητικά οι οικισμοί Καλαμάκι και Άγιος Ιωάννης, καθώς και ο αρχαιολογικός χώρος της Φαιστού.
Τέλος έχει δραστήριο Πολιτιστικό Σύλλογο που διοργανώνει σημαντικές εκδηλώσεις .
Φωτογραφία κορυφής: Πολιτιστικός Σύλλογος Καμηλαρίου
