Της Χρυσούλας Κατσούγκρη Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Η τσικουδιά ή αλλιώς ρακή αποτελεί το σημαντικότερο ποτό της Κρήτης και σημείο αναφοράς στη καθημερινότητα των Κρητικών.
Η ονομασία της προέρχεται από τα τσίκουδα, δηλαδή τα υπολείμματα που προκύπτουν από τη μουστοποίηση των σταφυλιών. Η αλήθεια είναι ότι η κρητική τσικουδιά ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα τσίπουρα καθώς είναι απόσταγμα το οποίο προέρχεται μόνο από τα τσίκουδα και δεν προστίθεται κάποιο άλλο αρωματικό φυτό. Πρόκειται για ένα δυνατό αλκοολούχο ποτό αφού η περιεκτικότητα του σε αλκοόλ ανέρχεται σε 37%.
Η διαδικασία της απόσταξης και παραγωγής της είναι γνωστή από την αρχαιότητα, αλλά στην Κρήτη το έθιμο του ρακοκάζανου θεσμοθετήθηκε το 1920. Ειδικές άδειες δόθηκαν σε αγρότες με σκοπό την οικονομική τους ενίσχυση μέσω της παραγωγής αυτού του μοναδικού κρυστάλλινου ποτού. Έτσι από τις αρχές του Οκτώβρη μέχρι και τα τέλη του Νοέμβρη οι παραγωγοί ανάβουν τα ρακοκάζανα τους και ξεκινούν την διαδικασία παρασκευής. Μάλιστα, γνωστά είναι τα γλέντια που πραγματοποιούνται γύρω από τις κρητικές καζανιές κατά την απόσταξη της ρακής.
Η παραγωγή της γίνεται από καλά στραγγισμένα στράφυλλα τα οποία παραμένουν για 40 μέρες σε βαρέλια μετά την παραλαβή του μούστου για κρασί. Εφόσον ολοκληρωθεί η ζύμωση, τα στράφυλλα μπαίνουν με νερό στο καζάνι και από κάτω ανάβει φωτιά με ξύλα. Η ένταση της φωτιάς πρέπει να είναι μέτρια ώστε να μην καπνιστεί η ρακή και αποκτήσει άσχημη μυρωδιά. Το οινόπνευμα λόγω των υψηλών σακχάρων που υπάρχουν στα στράφυλλα εξατμίζεται και ο ατμός κυκλοφορεί σε σωλήνα που διαθέτει το καζάνι. Στο τελικό στάδιο ο ατμός ψύχεται και τελικά υγροποιείται από κρύο νερό που υπάρχει εξωτερικά του σωλήνα. Σε μία ώρα περίπου αρχίζει η ροή του πρώτου αποστάγματος γνωστό και ως πρωτοράκι. Η απόσταξη συνεχίζεται μέχρι ωσότου η ρακή να πάρει τις σωστές αναλογίες και βαθμούς και ολοκληρώνεται μόλις φτάσει τους 18 βαθμούς.
Καλή και αρωματική τσικουδιά μπορούν να δώσουν όλες οι ποικιλίες του κρητικού αμπελώνα. Η καλή ποιότητα της ρακής εξαρτάται από την ποιότητα των στράφυλλων γι’ αυτό θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ώριμα σταφύλια. Σημαντικό ρόλο παίζει και ο ρυθμός της διαδικασίας ο οποίος πρέπει να είναι πολύ αργός, περίπου στις τρεις ώρες ώστε να υπάρχει το βέλτιστο αποτέλεσμα.
Η ρακή είναι ένα ποτό που καταναλώνεται αρκετά συχνά και δεν υπάρχει σπιτικό που να μη διαθέτει έστω και ένα μπουκάλι για άμεση κατανάλωση. Συνοδεύεται πάντα με παραδοσιακούς και γευστικούς κρητικούς μεζέδες, όπως είναι ντολμαδάκια, χοχλιοί, οφτή πατάτα, ελιές, ντάκο αλλά και ξηρούς καρπούς, μυζηθροπιτάκια. Το συγκεκριμένο απόσταγμα σε μικρές δόσεις (1-2 ποτηράκια) προσφέρει οφέλη στην υγεία αφού είναι αγνό χωρίς προσθήκη χρωστικών ουσιών και βιομηχανικών αλκοολών. Έχει αγχολυτική δράση και ευφραίνει τη καρδιά και το πνεύμα με αποτέλεσμα να μας χαλαρώνει. Άλλες ιδιότητες είναι η συμβολή της στη διαδικασία της πέψης και κατ’ επέκτασιν στην ευκολότερη χώνεψη, ενώ λόγω της αλκοόλης που περιέχει προκαλεί αγγειοδιαστολή και μείωση της αρτηριακής πίεσης. Θεωρείται κατάλληλο ποτό και για όσα άτομα ακολουθούν κάποιο διατροφικό πρόγραμμα καθώς αλλάζει την ισορροπία των λιπών στο αίμα αυξάνοντας την καλή χοληστερόλη στο αίμα (HDL) η οποία έχει καρδιοπροστατευτική δράση και αντίστοιχα μειώνει την κακή (LDL). Διαθέτει αντιμικροβιακές ιδιότητες γι΄αυτό χρησιμοποιείται ως καταπραϋντικό σε κρυολογήματα, πονοκεφάλους και πυρετό. Ο συνδυασμός της τσικουδιάς με το μέλι δίνει το γνωστό ρακόμελο που για τους Κρητικούς είναι επίσης το κλασσικό γιατροσόφι για το κοινό κρυολόγημα και τη γρήγορη ανάρρωση. Αυτό οφείλεται στον ευεργετικό συνδυασμό του μελιού μαζί με το αλκοόλ.
Η κρητική τσικουδιά δεν είναι απλά ένα τοπικό προϊόν, αλλά το απόσταγμα εκείνο που συμβολίζει τη γνήσια κρητική παράδοση και φιλοξενία με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Πηγή: ekthesikritis.gr
