Καλή Συκιά – 6 Οκτωβρίου 1943: Η βαρβαρότητα των κατοχικών δυνάμεων και του σώματος κυνηγών Σούμπερτ – Ανέκδοτες αρχειακές πηγές

Γεώργιος Α. Καλογεράκης

Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Θραψανού   Δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Α. Η κατάληψη της Κρήτης

Η επιχείρηση Ερμής, ήταν η εφαρμογή του σχεδίου των Γερμανών για την κατάληψη της Κρήτης. Από τις 6 ως τις 30 Απριλίου 1941, οι Γερμανοί είχαν καταλάβει την Ελλάδα. Το μόνο κομμάτι ελληνικής γης που απέμενε ελεύθερο, ήταν η Κρήτη. Εξυπηρετούσε τα πολεμικά τους σχέδια στη Μεσόγειο, (Κύπρο Μάλτα Γιβραλτάρ) και στη Ρωσία, (επιχείρηση Μπαρμπαρόσα που ακολούθησε). Στις 25 Απριλίου 1941, ο Αδόλφος Χίτλερ εξέδωσε την 74^η Πολεμική Ντιρεκτίβα, με την οποία ανακοίνωνε στους επιτελείς του το σχέδιο ΕΡΜΗΣ (κατάληψης της Κρήτης).

«74^η Ντιρεκτίβα – 25 Απριλίου 1941

1. Ως βάση για τον αεροπορικό πόλεμο εναντίον της Μεγάλης Βρετανίας στην Ανατολική Μεσόγειο, πρέπει να προετοιμασθούμε να καταλάβουμε το νησί της Κρήτης. Για να καταρτίσουμε τα σχέδιά μας θα υποτεθεί, ότι ολόκληρη η Ελληνική χερσόνησος, περιλαμβανομένης και της Πελοποννήσου, βρίσκεται στα χέρια των δυνάμεων του Άξονος.
2. Η διοίκηση αυτής της επιχειρήσεως ανατίθεται στον Αρχηγό της Αεροπορίας, που θα χρησιμοποιήσει για το σκοπό, πρωταρχικά τις αερομεταφερόμενες δυνάμεις και τις αεροπορικές δυνάμεις, που σταθμεύουν στην περιοχή της Μεσογείου. Ο στρατός, σε συνεργασία με τον Αρχηγό της Αεροπορίας, θα προετοιμάσει στην Ελλάδα τις αναγκαίες δυνάμεις ενισχύσεως για τις αερομεταφερόμενες δυνάμεις, στις οποίες θα περιλαμβάνεται μια μικτή, θωρακισμένη μονάδα, που θα μπορεί να μετακινηθεί από την Ελλάδα δια θαλάσσης. Το Ναυτικό θα λάβει τα μέτρα του να εξασφαλίσει τις θαλάσσιες επικοινωνίες, πράγμα που πρέπει να γίνει, μόλις αρχίσει η κατάληψη του νησιού. Για την προστασία των επικοινωνιών αυτών και όσο είναι αναγκαίο, για την προμήθεια σκαφών για τη μεταφορά στρατευμάτων, ο Αρχηγός του Ναυτικού θα προβεί στις αναγκαίες συνεννοήσεις με το Ιταλικό Ναυτικό.
3. Όλα τα μέσα θα χρησιμοποιηθούν για την μεταφορά των αερομεταφερόμενων μονάδων και της 22ας Μεραρχίας, που βρίσκεται κάτω από τις διαταγές του Αρχηγού της Αεροπορίας, στην περιοχή συγκεντρώσεως, την οποία θα αποφασίσει. Ο αναγκαίος χώρος και φορτηγά θα τεθεί στη διάθεση του Μεταγωγικού του Στρατού από την Ανωτάτη Διοίκηση του Στρατού και της Αεροπορίας. Οι κινήσεις αυτές των μεταγωγικών δεν πρέπει να προκαλέσουν καμιά καθυστέρηση στην οργάνωση της επιχειρήσεως Μπαρμπαρόσα (εισβολή στη Ρωσία).
4. Για αντιαεροπορική προστασία στην Ελλάδα και στην Κρήτη, ο Αρχηγός της Αεροπορίας μπορεί να μετακινήσει αντιαεροπορικές μονάδες της 12^ης Στρατιάς. Ο Αρχηγός της Αεροπορίας και ο Αρχηγός του Στρατού θα κάνουν τις αναγκαίες συνεννοήσεις για την μετακίνηση και την αντικατάστασή τους.
5. Έπειτα από την κατάληψη του νησιού, όλα τα τμήματα των αερομεταφερόμενων δυνάμεών μας πρέπει να ετοιμασθούν για νέα καθήκοντα. Θα γίνουν συνεννοήσεις, για το λόγο αυτό, να αντικατασταθούν με μονάδες Στρατού. Προετοιμάζοντας την παράκτιο άμυνα, ο Αρχηγός του Ναυτικού μπορεί να υπολογίσει, αν είναι αναγκαίο, σε πυροβόλα, που θα πέσουν στα χέρια του Στρατού.
6. Παρακαλώ τους Αρχηγούς να με πληροφορούν για τα σχέδιά τους και τον Αρχηγό της Αεροπορίας να με κατατοπίσει, όταν οι προετοιμασίες του θα έχουν ολοκληρωθεί. Η διαταγή για την εκτέλεση της Επιχειρήσεως θα δοθεί από μένα και μόνο.

ΑΔΟΛΦΟΣ ΧΙΤΛΕΡ

Ανώτατος Αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων».

Οι Γερμανοί σχεδίασαν τους τομείς της επίθεσής τους στην Κρήτη. Στα Χανιά, το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο. Τον νομό Λασιθίου ανέλαβαν να καταλάβουν τα στρατεύματα του Μουσολίνι, τον οποίο κατέκτησαν χωρίς μάχη. Πριν την επιχείρηση, ξεκίνησαν σφοδροί βομβαρδισμοί των αεροδρομίων Μάλεμε, Πηγής Ρεθύμνου και Ηρακλείου, καθώς και των λιμανιών της Σούδας και του Ηρακλείου.

Από τα μέσα Μαΐου ξεκίνησαν οι βομβαρδισμοί και στην ενδοχώρα της Κρήτης. Η επιχείρηση ΕΡΜΗΣ ξεκίνησε στις 20 Μαΐου 1941, στου τομείς των Χανίων (Μάλεμε-Σούδας) ακριβώς στις 6 η ώρα το πρωί.

Αμέσως μετά την κατάληψη της Κρήτης, που ολοκληρώνεται την 1^η Ιουνίου 1941, ο Στρατάρχης της αεροπορίας Χέρμαν Γκαίριγκ διορίζει Στρατιωτικό Διοικητή Κρήτης τον Αντιπτέραρχο Κουρτ Στούντεντ.

Στις 9 Ιουλίου 1941, ο Γκαίριγκ διορίζει νέο Στρατιωτικό Διοικητή Κρήτης το Στρατηγό Αντρέ. Η Κρήτη ονομάζεται «Φρούριο Κρήτη» ή «Οχυρά Θέση Κρήτης» και ξεκινούν σοβαρά οχυρωματικά έργα, με την καταναγκαστική εργασία χιλιάδων Κρητών.

Το πρώτο δεκαήμερο του 1943, ο Γκαίρινγκ αντικαθιστά το Στρατηγό Αντρέ και ορίζει νέο Στρατιωτικό Διοικητή Κρήτης το Στρατηγό Μπρούνο Όσβαλτ Μπρώυερ. Επί των ημερών του, ως Διοικητής του «Φρουρίου Κρήτης», ένδεκα γυναίκες και ένας άντρας, του χωριού Καλή Συκιά Ρεθύμνου, ρίχνονται στις φλόγες τεσσάρων (4) πυρπολημένων σπιτιών του χωριού, βρίσκοντας τραγικό θάνατο. Μια ακόμη γυναίκα και ένας άντρας εκτελούνται στα σοκάκια του χωριού. Οι γερμανοί με τους συνεργάτες τους πυρπολούν κι άλλα έξι (6) σπίτια χωρίς θύματα. Ο Μπρούνο Όσβαλντ Μπρώυερ  είναι ο ένας από τους δύο υπευθύνους της βαρβαρότητας που συντελέστηκε στις 6 Οκτωβρίου 1943 στην Καλή Συκιά.[1]  Ο άλλος  είναι ο επιλοχίας Φριτς Σούμπερτ, επικεφαλής του καταδιωκτικού αποσπάσματος Jacte Commando ή Ε.Κ.Α.Κ. (Ελληνικό Καταδιωκτικό Απόσπασμα Κρήτης – Σώμα Σουμπεριτών).

Στις 26 Ιουνίου 1944, τη θέση του Μπρώυερ καταλαμβάνει ο Στρατηγός Μίλερ τον οποίο ορίζει και πάλι ο Γκαίριγκ. Στις 15 Οκτωβρίου 1944, τελευταίος Διοικητής Κρήτης ορίζεται ως τις 9 Μαΐου 1945, ο Συνταγματάρχης Χανς Μπέντακ στον οποίο δίδεται ο βαθμός του Στρατηγού. 

Β. Διαδόσεις και φοβίες των κατακτητών, για επικείμενη Βρετανική απόβαση και απελευθέρωση της Κρήτης.

Οι φόβοι και ανησυχίες των Γερμανών για απόβαση και απελευθέρωση της Κρήτης, ξεκίνησαν αμέσως με την κατάληψη του νησιού. Από τα πρώτα δημοσιεύματα της εφημερίδας «Κρητικός Κήρυξ», μόλις επανακυκλοφόρησε με γερμανόφιλο εκδότη και αρχισυντάκτη, γίνεται αναφορά στους Βρετανούς και στην «επικείμενη» απόβαση. Σε πρωτοσέλιδο άρθρο της εφημερίδας αναφέρεται :

«…κατά τας τελευταίας ημέρας εξεδόθησαν φήμαι, περί επεικειμένης Αγγλικής επιθέσεως εναντίον της νήσου Κρήτης. Πολλοί επίστευσαν εις τας φήμας ταύτας και εγκατέλειψαν τα μέρη των την νύκτα και κατέφυγον εις τα βουνά. Αυτό είναι ηλίθιον και αντίθετον προς την πραγματικότητα. Ο Αγγλικός στρατός εις την Κρήτην ηττήθη οριστικώς. Ο Γερμανικός στρατός παραμένει σταθερός και ακλόνητος. Οι Άγγλοι ηττώνται και αποκρούονται παντού. Ο Γερμανός στρατιώτης κρατεί σταθερώς την Κρήτην. Πάσα ανησυχία, ως εκ τούτου είναι αδικαιολόγητος. Περίπατοι ομάδων κατά την νύκτα απηγορεύθησαν. Ο Γερμανικός στρατός κατοχής επιθυμεί να μη διαδίδωνται ψευδείς φήμαι και ανησυχητικαί ειδήσεις. Οι διαδοσίαι τοιούτων ειδήσεων θα διωχθούν και θα τιμωρηθούν. Ο καθείς λοιπόν να παύση να φλυαρή, περί δήθεν επικειμένης αφίξεως των Άγγλων. Οι Άγγλοι δεν έρχονται…».[2]

Τα προπαγανδιστικά δημοσιεύματα της εφημερίδας «Κρητικός Κήρυξ», με αναφορά στους Άγγλους, την περίθαλψη που δέχονται από τους Κρητικούς, (την ονομάζει ερωτοτροπία) και τη στάση που υποδεικνύει ο αρθογράφος να κρατήσει ο πληθυσμός, συνεχίζονται όλα τα χρόνια της κατοχής να καταγράφονται στις στήλες τις. Έτσι, σε άρθρο του Κρητικού Κήρυκα διαβάζουμε :

  «…μια ανακοίνωσις του Στρατιωτικού Διοικητού Κρήτης την οποίαν δημοσιεύομεν εις άλλην στήλην, πρέπει να προκαλέση την ιδιαιτέραν προσοχήν μας διότι εν αυτή θίγεται εν σοβαρότατα ενδιαφέρον, την γαλήνην του πληθυσμού της Κρήτης, ζήτημα.

Η ανακοίνωσις αύτη αναφέρει ότι προσφάτως ακόμη παρά τας υπαρχούσας απαγορευτικάς διαταγάς των Στρατιωτικών αρχών Κρήτης, χωρικοί τινες μιας επαρχίας του νομού μας περιέθαλψαν εξηκριβωμένως Άγγλους στρατιώτας, συνεπεία της οποίας περιθάλψεως το σύνολον του πληθυσμού της περιφερείας αυτής κατεδικάσθη εις βαρύτατον πρόστιμον. Η ανακοίνωσις του κ. Στρατιωτικού Διοικητού εφιστά εν συνεχεία την προσοχήν του πληθυσμού επί των σοβαρών συνεπειών ας συνεπάγεται το αδίκημα τούτο, ουχί μόνον επί της γαλήνης και της οικονομικής καταστάσεως των κατοίκων, αλλά και επί της ζωής αυτών, η όποια διατρέχει μέγαν κίνδυνον βάσει του εφαρμοζομένου συστήματος της ομαδικής ευθύνης.

            Επί όλων αυτών θα ηθέλαμεν να προσθέσωμεν τα εξής: Η Γερμανία κάμνει σήμερον ένα πόλεμον με την Αγγλίαν η οποία είναι ο κυριώτερος αντίπαλός της εις την περιοχήν μας. Η Αγγλία έδωσεν την μάχην της και ηττήθη εις την νήσον μας, ο δε Γερμανικός στρατός εγκατεστάθη εν αυτή και έχει όπως θα είχε κάθε στρατός το δικαίωμα να μη επιτρέπη εις τον πληθυσμόν ερωτοτροπίας και οιασδήποτε φύσεως επικοινωνίας με τους εναπομείναντας τυχόν εν τη νήσω μας Άγγλους.

  Διατί λοιπόν ωρισμένα διαμερίσματα της, της νήσου μας εννοούν να παραβαίνουν τας διαταγάς ταύτας; Διατί οι παρέχοντες την περίθαλψίν των προς τους Άγγλους πολίτας δεν εννοούν ν’ αντιληφθούν ότι με τας γελοίας αυτάς ενεργείας των, δεν αποκτούν περγαμηνάς πατριωτισμού, αλλά μόνον πρόξενοι κακού και ζημίας γίνονται εις τον πολυπαθή τόπον μας;

            Τι θέλουν επί τέλους οι ολίγοι αυτοί ταραξίαι; Θέλουν να μας δείξουν ότι αγαπούν τους Άγγλους; Αλλ’ εν τοιαύτη περιπτώσει έπρεπε να φύγουν μαζύ των εις την Αγγλίαν και να αποβάλλουν την Ελληνικήν υπηκοότητα, αφού η αγάπη των προς τους Βρετανούς είναι τόσον ισχυρά, ώστε να τους εξωθεί εις πράξεις και ενεργείας εκθετούσας εις τόσον μεγάλον κίνδυνον τας οικογενείας των και ολόκληρον τον Ελληνικόν Κρητικόν πληθυσμόν. Ας κάμουν επιτέλους μίαν δήλωσιν όσοι παρά τας στάσεις του Στρατιωτικού Διοικητού Κρήτης εννοούν να παρεμβάλλουν προσκόμματα εις την ησυχίαν του πληθυσμού της νήσου μας και ας γνωστοποιήσουν ότι είναι περισσότερον Άγγλοι και ολιγώτερον Έλληνες, δια να τους μεταχειρισθούν αναλόγως αι Γερμανικαί αρχαί. Ο Ελληνικός πληθυσμός ο γνησίως Ελληνικά και πατριωτικά σκεπτόμενος, δεν έχει ούτε την διάθεσιν ούτε την όρεξιν να πληρώνη τα σπασμένα των δήθεν υπερπατριωτών τούτων…».[3]

Μετά την απόβαση των συμμαχικών δυνάμεων στη Σικελία, τον Ιούλιο του 1943, θα ανέμενε κανείς ότι οι φόβοι των γερμανών για συμμαχική απόβαση στην Κρήτη θα καταλάγιαζαν. Αντιθέτως, οι ανησυχίες μεγάλωναν και τα δημοσιεύματα στον Κρητικό Κήρυκα διαδέχονταν το ένα το άλλο. Στις 8 Αυγούστου 1943, διαβάζουμε στην εφημερίδα :

«Από γερμανικής στρατιωτικής πλευράς ανακοινούται: Καθ’α εξάγεται εκ πληροφοριών του ραδιοφωνικού σταθμού του Καϊρου, οι Άγγλοι προσπαθούν εκ νέου να προκαλέσουν ταραχάς εις Κρήτην, δηλούντες ότι η αποκαλουμένη «κρητική οργάνωσις» εις Κρήτην δέον να θεωρηθή ως τμήμα των δυνάμεων των ηνωμένων εθνών. Αι οδηγίαι δια την δράσιν της θα εδίδοντο υπό του γενικού στρατηγείου των Συμμάχων εν Καϊρω. Σχετικώς προς τούτα διασπιστούται, ότι ο δρων, παρά την σύμβασιν της Χάγης, ως ελεύθερος πυροβολητής, με το όπλον  ανά χείρας, ή εις επιχειρήσεις σαμποτάζ, ή αποπειράται να πράξη τούτον τι, θα τυφεκίζεται.

Αναγνώρισις των εις Κρήτην τη εντολή των άγγλων δρώντων ως τακτικών στρατευμάτων ίσταται εκτός πάσης συζητήσεως. Εις το πλαίσιον τούτο εμπίπτει και μία προκήρυξις, η οποία απευθύνεται υπό το ανωτέρω πνεύμα προς τον κρητικόν πληθυσμόν και προσπαθεί, μεταξύ άλλων, να παραστήση τας σχέσεις των στατευμάτων του Άξονος μεταξύ των ως κατ’εξοχήν κακάς. Το ότι συνιστάται εις τον κρητικόν πληθυσμόν να μην επιτεθή εναντίον των Ιταλών και να μην τους ενοχλήση είναι πολύ ευχάριστον. Μία υποστήριξις των συμμάχων μας δεν δύναται ή να γίνη εκ μέρους μας ευχαρίστως δεκτή και εξυπηρετεί τα κοινά μας συμφέροντα. Κατά τα λοιπά αι σχέσεις μεταξύ Γερμανών και Ιταλών, ακριβώς λόγω της εντατικής εχθρικής προπαγάνδας κατά τον τελευταίον χρόνον, κατέστησαν λίαν εγκάρδιοι και στεναί και περί τούτου δύναται να πείθεται συνεχώς ο πληθυσμός, ιδίως εις το ανατολικόν τμήμα της νήσου. Και από της απόψεως ταύτης λοιπόν οι Άγγλοι δεν ηδύναντο να μετέρχονται καλλιτέραν προπαγάνδαν προς όφελός μας. Ως παράδειγμα της ψευδολόγου ειδησεογραφίας των άγγλων χρησιμεύει η κατωτέρω πληροφορία, η οποία μετεδόθη υπό του ραδιοφωνικού σταθμού του Λονδίνου εις διαφόρους γλώσσας εις ολόκληρον τον κόσμον:

«Εις Κρήτην διεξάγονται μεταξύ Γερμανικών και Ιταλικών στρατευμάτων σφοδραί μάχαι δια την κατοχήν ενός σημαντικού αεροδρομίου πλησίον του όρμου της Σούδας». Και εις την περίπτωσιν ταύτην η μαρτυρία του πληθυσμού απειλεί το καλλίτερον αποδεικτικόν μέσον του εναντίου. Τέλος προστίθεται ακόμη, ότι και τα στρατεύματα του Άξονος αναμένουν το «σύνθημα». Το παν είναι έτοιμον δια μίαν κατ’εξοχήν «εγκάρδιον» υποδοχήν».[4]

Σε άλλο δημοσίευμα, για τα γεγονότα της συνθηκολόγησης της Ιταλίας και τις ενέργειες των συμμαχικών δυνάμεων, (αποβάσεις στα Δωδεκάνησα), ο Κρητικός Κήρυκας αναφέρει :

«Γνωρίζεται ότι οι Άγγλοι, επωφελούμενοι της κρισίμου στιγμής, μετά την συνθηκολόγησιν της προδότιδος κυβερνήσεως του Μπαντόλιο, απεβίβασαν τα στρατεύματά των επί διαφόρων νήσων των Δωδεκανήσων και του Αιγαίου, διότι κατά την εποχήν εκείνην ήτο εύκολος η αποβίβασις εις τας εν λόγω νήσους. Απέφυγον όμως, ως προσεκτικοί άνθρωποι, να επιχειρήσουν μίαν αποβίβασιν, εις τας οχυρωμένας νήσους, ως η Κρήτη…».[5]

Το ίδιο συμβαίνει ως το τέλος της κατοχής. Οι αρθογράφοι του Κρητικού Κήρυκα, με ευρηματικούς τίτλους στα γραφτά τους, αναφέρονται συνεχώς στην Βρετανική απόβαση που την ανέμεναν από μήνα σε μήνα, από μέρα σε μέρα. Ενδεικτικό είναι το παρακάτω δημοσίευμα στις 2 Μαρτίου 1944, με τον τίτλο «Πάλι δεν ήλθαν» :

«…οι διαδοσίαι και οι παντοειδείς σπερμολόγοι των τριόδων είναι αναντίρρητον ότι εις οιανδήποτε εποχήν και περίοδον και αν δρουν, καθίστανται επικίνδυνοι και άκρως επιβλαβείς δια την γαλήνην ενός τόπου… Ήτοι λοιπόν μέσα εις την τριετίαν περίπου που διέρρευσεν από της Γερμανικής κατοχής της Κρήτης, ακούσαμε πολλάκις τους διαδοσίας αυτούς να μας φέρνουν και πάλιν τους Άγγλους εις την Κρήτην δια να μας ελευθερώσουν ! και μάλιστα να τάσσουν και χρονολογικάς προθεσμίας της ελεύσεώς των. Όπως διεδόθη και ήκουσε και ο υποφαινόμενος, μία από τας προθεσμίας αυτάς που εδόθησαν ως τώρα ων ουκ έστιν αριθμός, ήτο και η 15^η Φεβρουαρίου 1944. Παρ’ελπίδα όμως επέρασε και αυτή η ημερομηνία και οι φίλοι μας οι Άγγλοι ΠΑΛΙΝ ΔΕΝ ΗΛΘΑΝ !! Τι να λέγουν άραγε οι ευφάνταστοι αυτοί κύριοι διαδοσίαι κατόπιν και της μυριοστής αυτής διαψεύσεώς των; Αλοίμονον όμως και τρισαλλοίμονον εις εκείνους εκ των αφελών οίτινες τείνουν ευήκοον ους εις τας καταστρεπτικάς αυτάς διαδόσεις και προ παντός εις εκείνους οίτινες πιστεύουν ότι οι Άγγλοι θα έλθουν εδώ δια να μας ελευθερώσουν. Αυτοί δυστυχώς προσφέρουν την χειροτέραν υπηρεσίαν εις το σύνολον του πληθυσμού. Ποίου είδους αισθήματα τρέφουν οι Άγγλοι δι ημάς τους Έλληνας και τους Κρήτας δεν περιμένομεν  ασφαλώς να το ακούσωμεν από τους  ανοήτους διαδοσίας της προπαγάνδας. Το αποδεικνύουν οι αδιάκριτοι βομβαρδισμοί των στερουμένων παντός στόχου Ελληνικών και κρητικών πόλεων και οι καταβυθίσεις των μικρών μας ιστιοφόρων που απειρώνται ματαίως με μυρίους κινδύνους να μας φέρουν μερικά τρόφιμα από την άλλην Ελλάδα. Όταν λοιπόν  η σκληρά πραγματικότης των γεγονότων ομιλεί τόσον κατηγορηματικά, ποίαν θέσιν μπορούν να έχουν δια τους νοήμονας και εθνικώς σκεπτομένους ανθρώπους αι κακοήθεις διαδόσεις ωρισμένων αργυρωνήτων υποκειμένων που έχουν κάθε συμφέρον να κρατούν τον κρητικόν λαόν σε ανησυχία;…».[6]

Ως τον Απρίλιο του 1944, λίγους μήνες πριν την κατάρρευση του Γ΄ Ράιχ, ο αρθογράφος της εφημερίδας «Κρητικός Κήρυξ» δημοσίευε πρωτοσέλιδα άρθρα εναντίον των Άγγλων. Με τα δημοσιεύματά του, προτρέπει τους Κρητικούς να παραμείνουν Έλληνες, να αποστασιοποιηθούν από τους Βρετανούς οι οποίοι το μόνο που κάνουν είναι να παραδώσουν την Ελλάδα στους «Μπολσεβίκους». Για πληρέστερη αντίληψη του περιεχομένου του, παραθέτουμε αυτούσιο το παρακάτω άρθρο της εφημερίδας :

«…οι Άγγλοι δεν είναι φίλοι μας διότι ανέκαθεν περιεφρόνησαν τα εθνικά μας δίκαια και πάντοτε μας εξεμεταλλεύθησαν δια τα συμφέροντά των. Τώρα που δεν μπορούν πλέον να μας μεταχειρισθούν, μας παραδίδουν στους μπολσεβίκους, οι οποίοι απειλούν να εξαφανίσουν την ιστορική Ελλάδα μας και την Ευρώπη ολόκληρον. Αυτοί είνε οι δήθεν φίλοι μας που εξακολουθούν ακόμη να μας νομίζουν ως υποτακτικούς των. Φυλαχθήτε λοιπόν από την καταστρεπτική προπαγάνδα των και ΠΑΡΑΜΕΙΝΑΤΕ ΜΟΝΟΝ ΕΛΛΗΝΕΣ, πιστοί εις τας παραδόσεις και τον πολιτισμόν της ιστορικής μας Πατρίδος που είνε αποφασισμένη να μη επιτρέψη την βεβήλωσι των ιερών της από τους βαρβάρους εβραιομπολσεβίκους…».[7]

Η διασπορά των φημών για απόβαση και απελευθέρωση της Κρήτης από τις συμμαχικές μυστικές υπηρεσίες ήταν τόσο επιτυχημένη, ώστε ακόμη και οι Βρετανοί αξιωματικοί Σύνδεσμοι που υπηρετούσαν στην Κρήτη τις είχαν πιστέψει. Ο υπεύθυνος αξιωματικός του συμμαχικού σταθμού ασυρμάτου του νομού Χανίων Ζαν Φήλντιγκ, αναφέρει σε μια παράγραφο του βιβλίου του :

«…με αποθάρρυνε ακόμη περισσότερο η πολιτική της δικής μας κυβέρνησης, από την οποία έβγαζα το συμπέρασμα ότι είχαν πάψει πια να εξετάζουν την πιθανότητα μιας μεγάλης συμμαχικής απόβασης στα Βαλκάνια και το άνοιγμα ενός δεύτερου μετώπου στη Δυτική Ευρώπη. Η Κρήτη συνεπώς ήταν καταδικασμένη να παραμείνει στα χέρια του εχθρού μέχρι το τέλος του πολέμου, οπότε οι Γερμανοί που ήσαν σταθμευμένοι εκεί, απλούστατα θα παρέδιδαν τα όπλα τους. Ήταν μια πικρή απογοήτευση μετά τα όνειρα που έτρεφα για έναν μεγαλειώδη εσωτερικό ξεσηκωμό που θα υποστηριζόταν από μια βρετανική απόβαση και για τον οποίο κάθε πατριώτης στο νησί συνέχιζε να προετοιμάζεται…».[8]

Το ίδιο πίστευαν και οι Αρχηγοί της Κρητικής Αντίστασης. Ο Αρχηγός της ΕΟΡ Ρεθύμνης, Χρήστος Τζιφάκης, στέλνει δακτυλογραφημένη επιστολή στον Αρχηγό Ανωγείων Γιάννη Δραμουντάνη Στεφανογιάννη. Στην επιστολή, ο Χρήστος Τζιφάκης, δεν αφήνει καμιά αμφιβολία ότι και ο ίδιος πιστεύει σε συμμαχική απόβαση την οποία προσδιορίζει χρονικά, «εν αναμονή συντόμου ενεργείας των Συμμάχων και εις την Νήσον μας». Από την επιστολή του Χρήστου Τζιφάκη, πληροφορούμαστε :

«Αύγουστος  1943 Άκρως  Εμπιστευτική – Επείγουσα

Λόγω  της  εξελήξεως  των  γεγονότων  εν  τη  Μεσογείω,  δέον  να  τελούμεν  εν  αναμονή  συντόμου  ενεργείας  των  Συμμάχων  και  εις  την  Νήσον  μας.  Ανάγκη  επομένως  να  έχη  συντελεσθή  η  Στρατ.  Οργάνωσις  των  διαμερισμάτων  εντός  ελαχίστου  χρονικού  διαστήματος  ίνα  μη  καταληφθώμεν  υπό  των  γεγονότων  ανέτιμοι  και  προς  πρόληψιν  των  θλιβερών  παραλείψεων  του  παρελθόντος.

…………………………………………………………………

Επειδή  παρετηρήθη  αυτόβουλος  ενέργεια  συναγωνιστού  εις  διαμέρισμα  του  Νομού  προκαλέσασα  την  λήψιν  μέτρων  εκ  μέρους  των  Γερμανών  εις  βάρος  του  πληθυσμού,  συνιστάται  εις  τους  συναγωνιστάς  μας  άκρα  προσοχή  προς  αποφυγήν  φθοράς  των  δυνάμεών  μας,  πάσα  δε  ενέργεια  εναντίον  του  εχθρού  δέον  απορρέη  εκ  διαταγών  εκδιδομένων  παρά  βαθμούχων  της  Οργανώσεώς  μας  των  οποίων  δέον  να  ζητείται  προηγουμένως  η  έγκρισις».[9]

Αλλά και ο Αρχηγός των Ανωγείων Γιάννης Δραμουντάνης – Στεφανογιάννης, σε εγκύκλιο προς τον Χρήστο Τζιφάκη ένα μήνα αργότερα, στις 19 Σεπτεμβρίου 1943, ελπίζει και αναμένει συμμαχική απόβαση. Μεταξύ άλλων στην εγκύκλιο τονίζεται :

«Προς  τον  Αρχηγόν   εξ.  Επείγουσα

Εις  εκτέλεσιν  της  από  11-9  ε.ε.  διαταγής  υμών,  λαμβάνομεν  την  τιμήν  να  φέρωμεν  εις  γνώσιν  υμών  τας  κατωτέρω  σκέψεις  και  αποφάσεις  των  παραγόντων  των  τμημάτων  της  περιφερείας  και  της  Επαρχιακής  Επιτροπής,  κλειθέντων  προς  τούτο  άμα  τη  λήψει  της  υμετέρας  …

Στρατωτικά  μέτρα  εις  περίπτωσιν  Συμμαχικής  αποβάσεως

1. Δυνάμεις εχθρικαί : Εις  την  περιφέρειαν  Άνω  Μυλοποτάμου  υπάρχει  εν  Γαράζω  Τάγμα  Μηχανικού  …  δυνάμεως  100-160  ανδρών  κυμαινομένης  αναλόγως  των  εκάστοτε  μετακινήσεών  του  εις  Γενί  Γκαββέ  και  Σίσες  φυλάκια  μικτά  με  δύναμιν  25  ανδρών  έκαστον  εκ  των  οποίων  οι  Γερμανοί  είναι  13  αστυνομικοί.
2. Διακοπή Συγκοινωνειών, Γεφύρας  Δαμάστας  κ.τ.λ.  Δια  την  διακοπήν  της  Συγκοινωνείας  Ρεθύμνης  Ηρακλείου  και  τανάπαλιν  θα  διατεθούν  περί  τους  250  άνδρας.  Συνεργασία  δε  και  καθοδήγησιν  των  τμημάτων  της  Δυτ.  Επαρχίας  Μαλεβυζίου,  υπάρχει  από  πολού  υφ’ημών,  επομένως  και  σύμπραξι.
3. Αμαξητή οδός Ηρακλείου-Ανωγείων  και  εις  θέσιν  Φαράγγι  Γωνιών.  Δια  την  παρεμπόδισιν  εχθρικών  τμημάτων  να  διέλθωσιν  εκείθε  και  ευρεθώσιν  εις  τα  νώτα  του  άνω  διαμερίσματος,  θα  διατεθή  δύναμις  100  ανδρών.
4. Αμαξητή οδός Μυλοποτάμου-Ρεθύμνης  και  εις θέσιν  Αγ.  Σύλλας-Γέφυρα  το  μέρος  προσφέρεται  δύναμις  120  ανδρών,  δι’οδοφραγμάτων  αποκοπή  της  Συγκοινωνίας
5. Εκ της δυνάμεως  του  διαμερίσματος,  ανάλογος  δύναμις  130  ανδρών,  κατατοπισμένοι  προ  πολού  θα  διατεθή  δια  την  τήρησιν  της  τάξεως  εν  τη  πόλει  Ρεθύμνης  εν  περιπτώσει  ταραχών  ή  εκδηλουμένης  διαθέσεως  των  Κομουνιστών  προς  κατάληψιν  ή  κατάργησιν  των  αρχών.

Προϋποθετικοί  όροι

Εξυπακούεται  ότι  δια  την  εφαρμογήν  του  ανωτέρω  προγράμματος,  απαιτούνται :  1^ον  700  όπλα,  50  αυτόματα  όπλα,  16  πολυβόλα,  ανάλογος  αριθμός  φυσιγγίων  και  χειροβομβίδων,  16  ατομικούς  όλμους  και  ει  δυνατόν  8  βαρείς  τοιούτους,  με  ανάλογα  πυρομαχικά,  καθ’όσον  ούτε  εν  όπλον  χρησιμοποιήσιμον  υπάρχει  ούτε  φυσίγγιον,  λόγω  της  τελείας  καταστροφής  των  υπαρχόντων  τοιούτων

2^ον  Ανάλογον  επιδεσμικόν  και  υγειονομικόν  υλικόν,  μη  υπάρχοντος  τοιούτου,  δια  τέσσαρας  σταθμούς  επιδέσεως  και  εν  ορεινόν  Χειρουργείον.

…………………………………………………….

Η  Επαρχιακή  Επιτροπή,  έχουσα  συναίσθησιν  των  ευθυνών  της  απέναντι  του  Λαού  και  της  Ιστορίας,  πλήρη  επίγνωσιν  του  καθήκοντός  της  προς  την  σκλαβωμένην  Πατρίδα,  ότι  η  ανάκτησις  της  Ελευθερίας  απαιτεί  μεγάλας  θυσίας  και  ότι  άνευ  θυσιών  η  Ελευθερία  δεν  έχει  ούτε  μίαν  αξίαν,  περιβαλομένη  από  άνδρας  οίτινες  εις  πρώτην  διαταγήν  θα  θυσιασθώσιν  υπέρ  του  ευγενεστέρου  ανθρωπίνου  τούτου  ιδανικού,  έχουσα  πεποίθησιν  εις  την  ικανότητα  και  αυτοθυσίαν  των  ηγητόρων  Στρατιωτικών  της  Εθνικής  Οργανώσεως,  είναι  έτοιμη  να  προσφέρη  προθύμως  και  με  το  χαμόγελο  στα  χείλη  την  υστάτην  θυσίαν  εις  τον  βωμόν  της  μεγάλης  Πατρίδος  της  αθανάτου  μας  Ελλάδας.

Με  την πεποίθησιν  ότι  ο  αγών  μας  θα  στεφθή  υπό  πλήρους  επιτυχίας  και  ότι  μία  καλυτέρα  αύριον  αναμένει  όλους  μας,  σφίγγομεν  το  χέρι  όλων  των  καλών  εργατών  και  συναγωνιστών  και  σας  διαβιβάζομεν  τους  πλέον  θερμούς  συναδελφικούς  χαιρετισμούς

Το  Σύνθημά  μας  ας  είναι  ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ  Η  ΘΑΝΑΤΟΣ

Η  Ε.Ε.  Ανωγείων

Ι  Δραμουντάνης».[10]

Γ. Η ίδρυση του Ελληνικού Καταδιωκτικού Αποσπάσματος  Κακοποιών Ε.Κ.Α.Κ. ή Jacte Commando

Το έτος 1942, με απόφαση του Γερμανού Διοικητή Κρήτης Στρατηγού Αντρέ, ιδρύεται ένα καταδιωκτικό απόσπασμα με επικεφαλής τον υπαξιωματικό Επιλοχία Φριτς Σούμπερτ.[11] Μέλη του αποσπάσματος ήταν κατάδικοι και γερμανόφιλοι Κρητικοί. Το απόσπασμα  ονομάστηκε Ε.Κ.Α.Κ. ή Jacte Commando. Ο σκοπός της ίδρυσής του, ήταν η ανεύρεση των Κρητών ανταρτών. Ο Σούμπερτ μπορούσε να χρησιμοποιήσει όποιο τρόπο και μέσον έκρινε για την επίτευξη του σκοπού. Η διαταγή ίδρυσης του καταδιωκτικού αποσπάσματος αναφέρει :

«1. Ιδρύεται εν Κρήτη Σώμα υπό την επωνυμίαν «Κυνηγοί Σούμπερτ».

2. Την Διοίκησιν θα έχει ο Επιλοχίας Σούμπερτ
3. Τα του οπλισμού, ενδυμασίας και τροφοδοσίας του ανωτέρω Σώματος κανονίζω δι’ ετέρας διαταγής.
4. Σκοπός του Σώματος τούτου θα είναι η εμπέδωση της τάξεως και η πάταξη των κακοποιών κομμουνιστών κλπ. της υπαίθρου, δι’ων μέσων ήθελε κρίνει κατάλληλα ο Διοικητής του Σώματος Επιλοχίας Σούμπερτ έχων από τούδε όλην την δικαιοδοσίαν και ελευθερίαν ενεργείας.
5. Πάντα τα σώματα και οι μονάδες δεν θα έχουν δικαίωμα να φέρουν προσκόμματα εις την εκτέλεση της ως άνω υπηρεσίας του Σώματός του. Τουναντίον δια της παρούσης υποχρεούνται να παρέχουν πάντα τα μέσα άτινα ήθελον ζητηθή παρά του Επιλοχίου Σούμπερτ δια την επίτευξιν του σκοπού.

Ο Στρατιωτικός Διοικητής Κρήτης

ΑΝΤΡΕ».[12]

Ο Φριτς Σούμπερτ συνελήφθηκε μετά την Κατοχή. Η δίκη του άρχισε στην Αθήνα  στην αίθουσα του Ειδικού Δικαστηρίου Εγκληματιών Πολέμου στο Αρσάκειο  Μέγαρο, στις 28 Ιουλίου 1947. Ο Φριτς Σούμπερτ δικάστηκε και καταδικάστηκε σε  θάνατο. Η  απόφαση δημοσιεύτηκε στις 5 Αυγούστου 1947 και εκτελέστηκε στις 22 Οκτωβρίου 1947. Η απόφαση του Στρατοδικείου, για τα εγκλήματα του Σούμπερτ και της ομάδας του αναφέρει :

1. Την  27^ην  Αυγούστου  1941  εις  το  χωρίον  Όρος  της  Ρεθύμνης  συνέλαβε  τον  Παντελήν  Παπαδάκην  υπό  το  πρόσχημα  ότι  αποκρύπτει  ούτος  Άγγλους,  τον  εκακοποίησε  θανασίμως  και  εκ  τούτου  απεβίωσεν  ούτος  την  επομένην.
2. Τον  Ιούνιον  του 1942  εις  το  χωρίον  Δραπέτι  Μονοφατσίου  συνέλαβε  τον  Ιωάννην  Μανουσάκην,  Δημοδιδάσκαλον  Στόλων  Μονοφατσίου  και  αφού  τον  εκακοποίησε  τον  ωδήγησε  εις  Ηράκλειον  και  την  επομένην  της  συλλήψεως  τον  εφόνευσε  εν  θέσει  Ξηρόκαμπος  Ηρακλείου.
3. Την  2αν  Ιουνίου  1942  εις  την  περιφέρειαν  του  χωριού  Ασή  Γωνιά  συνέλαβε  και  εφόνευσε  τον  Μάρκον  Γύπαρην  ως  υποθάλποντα  Άγγλους
4. Την  14^ην  Ιουνίου  1942  εν  Στόλοις,  συνέλαβε  και  εφόνευσε  τον  Εμμ.  Μακράκην  ως  κατέχοντα  όπλα.
5. Την  30^ην  Ιουνίου  1942  εις  Καπετανιανά  Μονοφατσίου  συνέλαβε  τον  Μύρωνα  Μαυρουδή  και  τον  εφόνευσε  την  επομένην  επί  τη  αυτή  αιτία.
6. Την  26^ην  Ιουνίου  1942  εις  το  χωρίον  Αυγενική  εξετέλεσε  τον  εκ  Κρουσώνος  Αστρεινόν  Γ.  Τζιράκην  και  κατά  την   αυτήν  ημέραν  εις  τον  αυτόν  τόπον  τους  εκ  Κρουσώνος  Ιωάννην  Ξυλούρην,  Μιχαήλ  Λυδάκην  Ελευθέριον  Μιχ.  Λυδάκην,  λόγω  του  ότι  ήσαν  συγγενείς  ανταρτών.  Υποχρέωσε  τους  ιδίους  να  ανασκάψωσι  τον  τάφον  των,  και  προ  της  εκτελέσεως  τους  εκακοποίησε.
7. Την  16^ην  Ιουλίου  1942  εν  Αγίω  Σύλλα  συνέλαβε  τον  Ε.  Καραγιωργάκην  εκ  του  χωρίου  Μετόχι  και  τον  εβασάνισε  ως  και  άλλους  κατοίκους  του  χωρίου,  έκαυσε  οικίας  αυτών,  ζητών  να  παραδώσωσι  όπλα.  Ακολούθως  τον  συλληφθέντα,  τη  εντολή  του  εφονεύθησαν  δύο  Ιταλοί  εκ  των στρατιωτών  του  απειληθέντες  ότι  θα  εξετελούντο  και  ούτοι.  Εκ  των  πυρποληθεισών  επτά  οικιών  αναφέρονται  συγκεκριμένως  αι  οικίαι  Κωνστ.  Κτιστάκη  και  Ν.  Στρατουδάκη.
8. Την  20^ην  Αυγούστου  1943  επέδραμε  εις  το  χωρίον  Ροδάκινον  και  επυρπόλησε  12  οικίας  των :  Μανούσου  Κοτσύφη,   Αικατερίνης  χήρας  Δημητρακάκη,  Μαρίας  χήρας  Μαμαλάκη,  Γεωργίου  Σταυριανουδάκη,    Ιωσήφ  Ανδρουλιδάκη,  Μαρίας  χήρας  Σφηνιά,  Εμμ.  Γιαννά,  Ιωάννου  Χομπίτη,  Χρυσούλας  χήρας  Γαλάνη,  Ευαγγέλου  Αντωνουσάκη, Γεωργίου  Γιαννουδάκη,  Γεωργίου  Φρονιμάκη.  Μη  ευρών δε  άλλους  εκ  των  κατοίκων, πλην  των  γυναικών  και  γερόντων  εξετέλεσε  τους

1)  Χρήστον  Λουκογιάννην  ετών  70  2)  Νικόλαον  Λουκογιάννην

3)  Σταύρον  Φρόνιμον  ετών  83  και  4)  έκαυσε  ζώσα  την  Σμαράγδω  Καπετανάκη.

1. Την  25^ην  Σεπτεμβρίου  1943  εξετέλεσε  εις  την  περιφέρειαν  Κρουσώνος

τους  εν τοις  φυλακαίς  Ηρακλείου  κρατουμένους  και  εκείθεν

παραληφθέντας  1)  Κωνσταντίνον  Ν.  Γιανναδάκην  και  2)  Φίλιππον  Γ.

Μαρκαντωνάκην, κατοίκους  Κρουσώνος,  επίσης  και  τον  δικηγόρον

Ιωάννην  Βασιλάκην.

1. Την  14^ην  Αυγούστου  1943  εις  Παλαιά  Ρούματα  εφόνευσε  τους  Νικ.  και

Ηλίαν  Μπομπολάκην  επί  τω  ότι  ηκροώντο  ραδιοφώνου  κρυφίως  λειτουργούντος.

1. Την  13^ην  Σεπτεμβρίου  1943  εις  Βουκολιές, κατόπιν  βασανιστηρίων

εφόνευσε  τον  Μιχ.  Χριστοδουλάκην,  ως  αποκρύπτοντα  όπλα.

1. Την  23^ην  Αυγούστου  1943  εις  το  χωρίον  Εμπρόσνερον  εφόνευσε  τους

Γεώργιον  Θυμάκην,  Αντώνιον  Θυμάκην  και  Ψαρουδάκην  εκ  Σφακίων, ους  παρέλαβε  εκ  των  φυλακών  Χανίων,  όπερ  εκρατούντο  ούτοι  ως  υπόδικοι  δια  φόνον  Ελλήνων.

1. Την  6^ην  Οκτωβρίου  1943  επέδραμε  μετά  32  ανδρών  εις  το  χωρίον  Καλή       Συκιά  προς  ανεύρεσιν  όπλων,  συνέλαβε  12  γυναίκες  τας  Ελένην  χήραν  Εμμ.  Νικητάκην,  Μαρίαν  θυγατέρα  Εμμ. Νικητάκην,  Μαλαματένιαν  σύζυγον  Εμμ.  Πετράκη,  Ευαγγελία    συζ.  Ευστρατίου  Γριντάκη,  Φωτεινήν  συζ.  Ευθ.  Δαμουλάκη  Σταυρωτήν  χήραν  Ιωάννου  Ζουμπεράκη,  Μαρίαν  συζ.  Μάρκου  Γριντάκη,  Αργυρώ  Κωνσταν.  Κωστάκη,  Ζαμβίαν  συζ.  Γεωργίου  Γιαννουδάκη  ή  Χαϊδεμένου,  Στυλιανή  συζ.  Γεωργίου  Καλαφάτη,  Ευαγγελίαν  συζ.  Ανδρέου  Φρονιμάκη  και Ευαγγελίαν  συζ.  Ευστρατίου  Σταυγιανουδάκη,  τας  οποίας  ετυφέκισε  και  κατόπιν  έρριψε  εις  την  πυράν  των  φλεγομένων  οικιών  ας  ενέπρησεν.  Επίσης  εφόνευσε  τους  Βαρδήν  Ε.  Νικητάκην  Ευάγγελον  Δαμουλάκην  Ιωάν. Δρανδάκην,  Παναγιώτην  Κουμεντάκην  και  Σταμάτιον  Κατσιβελάκην.  Ενέπρησε  δέκα  οικίας  και  ελεηλάτησε  πολλάς  οικίας  του  χωρίου.

1.  Την  6^ην  Νοεμβρίου  1943  εν  Κρητσά  Μεραμβέλου  εφόνευσε  τον  Ε. Τζανάκην  και  Ι.  Κουτουλάκην  επί  τω  ότι  είχον  όπλα.  Εκακοποίησε  πολλούς  κατοίκους  και  ελεηλάτησε  πολλάς  οικίας.
2. Την  12^ην Οκτωβρίου  1943  μετ’άλλων  40  υπ’αυτόν  προσώπων  μετέβη  εις  Καλλικράτην  όπου  εφόνευσε  όσους  άνδρας  εύρεν  εν  τω  χωρίω,  ως  και ένδεκα  γυναίκας,  εν  συνόλω  28  άτομα,  επί  τω  ότι  είχον  διέλθει  εκ  του  χωρίου  αντάρται  και  δεν  κατηγγέλθη  τούτο  εις  την Γερμανικήν  Αρχήν,  ούτοι  είναι  οι  κάτωθι :  1)  Μανούσος  Μανουσέλης,  2)  Ευστράτιος  Μανουσέλης,  3)  Γεώργιος Μανουσέλης,  4)  Εμμ.  Γ.  Μανουσέλης,

5)  Μανούσος  Μ.  Βουγιούκαλος,  6)  Εμμ.  Γ.  Βουγιούκαλος, 

7)  Αλέξανδρος  Γ.  Βουγιούκαλος,  8)  Εμμαν.  Γ.  Βουγιούκαλος,

9)  Ευστράτιος  Μ.  Χαιρέτης,  10)  Νικόλαος  Εμμ.  Χαιρέτης,

11)  Σπυρίδων  Χρήστου  Χαιρέτης,  12)  Παύλος  Εμμ. Πολάκης,

13)  Εμμ. Κωνσταντουδάκης,  14)  Γεώργιος  Καντήρος,  15)  Μάρκος  Μαρκουτσάκης,  16)  Ρούσος  Γανταδάκης,  17)  Μανούσος  Μανουσέλης,  18)  Ευαγγελία  Τζιβολεδάκη,  19)  Αθηνά  χήρα  Νικηφόρου, 

20) Αικατερίνην χήρα Νικολ. Γιαννακάκην 21)  Μαρία  συζ.  Ιωάννου  Γανταδάκη,  22)  Ξανθίππη  Ιωάννου  Καντήρου,

23)  Φανή  χήρα  Κουργιελάκη,  24)  Ιωάννης  Σταύρου  Λυκάκης,

25)  Μαρία  χήρα  Κουργιελάκη,  26)  Ιωάννης  Ευστρατίου  Σηφοστρατουδάκης,  27)  Ελένη  χήρα  Μανούσου  Πολάκη  και

28)  Ζαμπία  συζ.  Ιωσήφ  Παπαδόσηφου.  Ενέπρησε  81  οικίας  του  χωρίου  και  ελεηλάτησε  κατά  το  πλείστον  τούτο.

1. Την  ιδίαν  ημέραν  και  κατά  συνέχειαν  επέδραμεν  εις  το  χωρίον  Καλοί  Λάκκοι,  όπερ  ευρών  έρημον  κατοίκων  ελεηλάτησε.
2. Εν  συνεχεία  δε  μετέβη  εις  το  χωρίον  Μουρί  όπου  δια  βασανιστηρίων  εφόνευσε  τους  1)  Γ.  Παπαδάκην,  2)  Σπυρ.  Ξυλλάκην,  3)  Ε.  Καβρουδάκην,  4)  Γ.  Μπρίλον  και  5)  Τσιρικάκην  εξ  ων  τον  τελευταίον  ετύφλωσε  προηγουμένως.
3. Τον  Οκτώβριον  1943  εις  Γεφυράκι  Κρουσώνος  εφόνευσε  τον  Γεώργιον  Γρηγοράκην  εις  αντίποινα  πράξεων  κατά  των  οργάνων  του.

Δια  τας  λοιπάς  πράξεις  του  εγκλητηρίου,  τας  φερομένας  ως  τελεσθείσας  εν  Κρήτη,  δεν  προέκυψαν  επαρκή  στοιχεία  ενοχής  του  κατηγορουμένου  Φριτς  Σούμπερτ. Ειδικώτερον  δεν  προέκυψαν  τοιαύτα στοιχεία  ενοχής  του  κατηγορουμένου  δια  τους  φόνους  1)  Γ.  Καλησπεράκη,  Ε.  Φεουδάκη,  Εμμανουήλ  Παπαδάκη  και  ετέρων  αγνώστων,  τελεσθέντας  τον  Σεπτέμβριον  1943,  εν  περιφερεία  Κρουσώνος  2)  Λυκάκη,  καταγομένου  εξ  Ασκύφου, τελεσθέντα  εν  Επισκοπή  τον  Οκτώβριον  1943,  3)  Δημοδιδασκάλου  Μάντακα  και  δύο  αδελφών  Μανουσάκη,  κρεοπωλών,  τελεσθέντας  εν  Χανίοις  τον  Οκτώβριον  1943,  4)  Γ. Παπαδάκη,  Μ.  Τσαμάντουρα,  Μ.  Σπανάκη  και δύο αδελφών  Πυθαρούλη  τελεσθέντας  την  5^ην  Νοεμβρίου  1943  εν  Τζερμιάδον,

5)  Γεωργίου  Γιαννακάκη  και  Αποστόλου  Θωμαδάκη  εν  Μελιδοχωρίω  την  27^ην  Οκτωβρίου  1943,  6)  Δημ.  Χανιωτάκη  την  28^η  Δεκεμβρίου  1943  εν  Δούλι,

7)  των  Φ. Μαρουπάκη,  Ν.  Γριλάκη  και  Κ.  Γριλάκη  την  3^ην  Οκτωβρίου  1943  εν  Αλικάμπω  και  6)  του Μιχάλη  Γιανναδάκη  την  16^ην  Δεκεμβρίου  1943  εν  Βούβες  Κισσάμου.[13]

Δ. Οι διαδόσεις για απόβαση στην Κρήτη και η ίδρυση του Ελληνικού Καταδιωκτικού Αποσπάσματος  Κακοποιών Ε.Κ.Α.Κ. ή Jacte Commando, ήταν οι αιτίες της καταστροφής δέκα οικιών της ΚΑΛΗΣ ΣΥΚΙΑΣ και ο θάνατος δώδεκα γυναικών και ενός άντρα.

 Δ1. Η εξουδετέρωση του γερμανικού φυλακίου της Σύμης και η  μάχη που ακολούθησε.  

Οι διαδόσεις για συμμαχική απόβαση στην Κρήτη, καθ’όλη τη διάρκεια της κατοχής, επηρέασαν τον Αρχηγό της Αντίστασης καπετάν Μανόλη Μπαντουβά, ο οποίος είχε λημέρι στην τοποθεσία των Λασιθιώτικων βουνών «Βρύση Χαμέτη». Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας το καλοκαίρι του 1943,  ορίζει έξι από τους άντρες του σε αποστολή, να αιχμαλωτίσουν τρεις Γερμανούς που βρίσκονταν στο φυλάκιο του χωριού Σύμη Βιάννου. Η επιχείρηση έγινε τη νύχτα της 9^ης Σεπτεμβρίου 1943. Τα περιστατικά των γεγονότων του φυλακίου της Σύμης, περιγράφει στην εφημερίδα «Πατρίς» του Ηρακλείου ο κ. Δημήτρης Μελάς. Μεταξύ άλλων, ο κ. Μελάς  αναφέρει :

 «…οι γενικότερες εξελίξεις που διαγράφονταν με τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας και οι διοχετευόμενες πληροφορίες – και ενίοτε διαβεβαιώσεις- ότι επίκειται απόβαση συμμαχικών στρατευμάτων στην Κρήτη,  θεωρήθηκαν από τον Αρχηγό των ανταρτών κατάλληλη ευκαιρία για ανάπτυξη δραστηριοτήτων. Πρώτος στόχος το φυλάκιο της Σύμης για τους λόγους που σημειώθηκαν. Συγκροτήθηκε ομάδα με επικεφαλής τον Ζαχαρία Γεωργ. Μπαντουβά και τους αντάρτες Νικόλαο Γιακουμάκη, Χρήστο Λιοκούκουδο, Νικόλαο Παπαμαστοράκη και Ιωάννη Γεωργ. Βουργάκη (κατά μια εκδοχή μετείχε και ο Χαραλ. Ψαλτάκης), στην οποία δόθηκε εντολή να μεταβεί στη Σύμη και να συλλάβει και αιχμαλωτίσει τους Γερμανούς του φυλακίου. Για την επιχείρηση ενημερώθηκαν αρμόδιοι αντιστασιακοί παράγοντες-στελέχη της Σύμης που βοήθησαν τους αντάρτες να πλησιάσουν το σπίτι όπου στεγαζόταν το φυλάκιο, ενώ η σπιτονοικοκυρά τους άνοιξε την πόρτα του σπιτιού και τους έδειξε τον κοιτώνα των Γερμανών. Επειδή η πόρτα του κοιτώνα δεν άνοιγε και την παραβίασαν οι αντάρτες για να εισέλθουν, προκλήθηκε θόρυβος που ξύπνησε τους Γερμανούς οι οποίοι αντέδρασαν έντονα. Ακολούθησε επικίνδυνη πάλη σώμα με σώμα μεταξύ ανταρτών και Γερμανών που κατέληξε στην εκτέλεση των τελευταίων.
Διευκρινίζεται ότι στο φυλάκιο βρίσκονταν δύο Γερμανοί, γιατί ο τρίτος είχε μεταβεί στη Βιάννο, καθώς και ότι από τους αντάρτες, λόγω στενότητας χώρου, οι τρεις αρχικά μπήκαν στον κοιτώνα των Γερμανών και πάλαιψαν μαζί τους. Προκύπτει σαφώς από τα παραπάνω ότι, η όλη επιχείρηση εξουδετέρωσης του φυλακίου Σύμης, ήταν συνειδητή πράξη δολιοφθοράς των ανταρτών κατά του κατακτητού…».[14]

Τα γεγονότα της εξουδετέρωσης του φυλακίου της Σύμης ήταν ραγδαία. Οι Γερμανοί αναζήτησαν τους στρατιώτες τους και ο Γερμανός Στρατηγός Διοικητής Ηρακλείου Μίλερ, διατάζει την καταστροφή της περιοχής          και την εκτέλεση όλων των ανδρών. Ο Καπετάν Μανόλης Μπαντουβάς αποφασίζει να εμποδίσει τους Γερμανούς να καταστρέψουν τη Σύμη. Ορίζονται ομάδες ανταρτών με επικεφαλής τον Καπετάν Χρήστο Μπαντουβά, ώστε να καλύψουν τις διαβάσεις προς τη Σύμη. Οι αντάρτες χωρίστηκαν σε τέσσερις ομάδες με επικεφαλής τους Χρήστο Μπαντουβά, Γεώργιο Νιργιανό, Γιάννη Ποδιά και Δημήτρη Παππά. Το πρωί της Κυριακής 12 Σεπτεμβρίου 1943, οι Γερμανοί επιχειρούν ανάβαση από τη Βιάννο στη Σύμη. Δίδεται μεγάλη μάχη μεταξύ ανταρτών και Γερμανών. Το μεγαλύτερο βάρος της μάχης, σήκωσαν στους ώμους τους, ο Καπετάν Χρήστος Μπαντουβάς με τους άντρες της ομάδας του. Ο απώλειες των γερμανών ήταν συντριπτικές. Η έρευνα κατέληξε ότι, πάνω από πενήντα γερμανοί σκοτώθηκαν και δέκα αιχμαλωτίστηκαν, (εκτελέστηκαν αργότερα), ενώ οι απώλειες των ανταρτών ήταν ένας νεκρός και δυο τραυματίες. Μετά τη μάχη της Σύμης και την καταστροφή των χωριών της Βιάννου που ακολούθησε, οι Βρετανοί αξιωματικοί Σύνδεσμοι αποφάσισαν τη διαφυγή του καπετάν Μανόλη Μπαντουβά και μέρους των ανταρτών του στη Μέση Ανατολή, για να καταλαγιάσουν οι αντιδράσεις του πληθυσμού.

Δ2. Η εκτέλεση του Προέδρου της Κοινότητας Κρουσώνα Μιχαήλ Τζουλιά και του γιου του Κωστή Τζουλιά. Οι συναρχηγοί της ανταρτικής Ομάδος Κρουσώνα, οι πλέον επικηρυγμένοι αντάρτες της Κρήτης.

Στις αρχές Μαΐου 1942, στον Ψηλορείτη, γίνεται μια σύσκεψη μεταξύ του  επικεφαλής της Αγγλικής αποστολής στην Κρήτη Τομ Ταμπάμπιν και των Αρχηγών  της ένοπλης κρητικής Αντίστασης Μπαντουβά, Πετρακογιώργη, Στεφανογιάννη,  Χριστομιχάλη  Ξυλούρη και  Αντώνη Γρηγοράκη ή Σατανά.

Στη  σύσκεψη,  οι  καπετάνιοι  συναποφασίζουν  μεταξύ  άλλων,  τις  εκτελέσεις  ορισμένων  Ελλήνων  προδοτών,  για  να  διευκολυνθούν  οι  ομάδες  των  σαμποτέρ  που  το  Συμμαχικό  Στρατηγείο  θα  έστελνε  στην  Κρήτη, με αποστολή τη  δολιοφθορά των αεροδρομίων Ηρακλείου, Καστελλίου και Τυμπακίου.

Έγγραφο του κλειστού αρχείου της Ανεξάρτητης Ομάδος Ανωγείων, τοποθετεί τη σύσκεψη  στην περιοχή Μίθια Ψηλορείτη.

«…μετά  τινάς  ημέρας  αναφυέντων  ετέρων  ζητημάτων  γενικής  φύσεως  προς επίλυσιν  επ’ωφελία  του  διεξαγομένου  και  συντονισμένου  τώρα  αγώνος,  επραγματοποιήθη  και  άλλη  συνάντησις  εις  Μίθια[15]  περιοχής  Ανωγείων  των  Ιωάννη  Δραμουντάνη  ή  Στεφανογιάννη,  Μιχαήλ  Ξυλούρη,  Εμμαν.  Μπαντουβά,  Γεωργίου  Πετρακογιώργη  και  Αντωνίου  Γρηγοράκη  ή  Σατανά,  ως  εκπροσώπων  της  μαχητικής  αντιστάσεως  και  συγκεκριμένως  εξητάσθη  η  κατάστασις  της  υπαίθρου  και  της  πόλεως  Ηρακλείου,  όπως  αύτη  εδημιουργήθη  μετά  τα  ληφθέντα  υπό  της  Γερμαν.  Αντικατασκοπίας  μέτρα  προς  στρατολόγων  πρακτόρων δι’εξαγοράς  συνειδήσεων,  μικροψύχων  ατόμων  φιλικώς  διακειμένων  προς  αυτούς,  ότε  ελλήφθη  απόφασις  να  εκτελεσθώσιν  οι  διασημότεροι  συνεργάται  αυτών…».[16]

Το αποτέλεσμα της συνάντησης, ήταν οι εκτελέσεις των  προδοτών  Χουστουλάκη  στην  Αγία  Βαρβάρα,  πατέρα  και  γιου  Τζουλιά από τον Κρουσώνα,    Μανόλη  Μαρκογιαννάκη στην  Πλώρα,  Δαμάσκου  στη  Μεσαρά. Η  απόπειρα  εκτέλεσης  του  αστυνομικού  Διευθυντή  Ηρακλείου  Πολιουδάκη απέτυχε.

Μετά τη σύσκεψη του Ψηλορείτη, ο Αντώνης Γρηγοράκης- Σατανάς επιστρέφει στα κρουσανιώτικα βουνά στη θέση «Βρωμονερό». Η ηγετική ομάδα συζητά τις αποφάσεις που πάρθηκαν. Συμφωνούν ότι η ώρα για να εξοντωθούν οι συγχωριανοί του Τζουλιάδες, οι οποίοι είχαν ταχθεί στο πλευρό των Γερμανών, είχε φτάσει. Αποφασίζουν ομόφωνα την εκτέλεση να αναλάβουν τέσσερα στελέχη της Ανταρτικής Ομάδας Σατανά. Ο Δημήτρης Δομαλάκης, ο Νικόλαος Βιδάκης ή Τσικαλάς, ο Χαράλαμπος Γιανναδάκης και ο Ιωάννης Ανδρεαδάκης.[17] Τα αδέρφια Δημήτρης και Αντώνης Δομαλάκης διαφώνησαν γιατί ήθελαν και οι δύο να μετάσχουν στην αποστολή. Ο Καπετάν Σατανάς δεν το επέτρεπε, λέγοντάς τους ότι μόνον ο ένας θα πάει. Κι αυτό γιατί αν η απόπειρα αποτύγχανε και σκοτώνονταν ο ένας από τα δύο αδέρφια, να μείνει ο άλλος για να προστατεύσει και τις δύο οικογένειες. Ο καυγάς των αδερφών Δομαλάκηδων ήταν μεγάλος. Τελικά με την παρέμβαση των άλλων στελεχών, ο Αντώνης Δομαλάκης δέχτηκε να υποχωρήσει και να πάει ο αδερφός του, αφού ήταν και μεγαλύτερος σε ηλικία και έπρεπε σύμφωνα με τους άγραφους νόμους της Κρήτης να έχει αυτός τον πρώτο λόγο. Τα τέσσερα παλικάρια αναχώρησαν από το βουνό, αφού ορκίστηκαν και μπήκαν βράδυ στον Κρουσώνα. Ήταν στα μέσα Μαΐου. Περίμεναν την κατάλληλη ευκαιρία να κάνουν πράξη την απόφασή τους. Προδόθηκαν όμως και την τελευταία στιγμή κατάφεραν να διαφύγουν και πάλι στο βουνό. Εκεί ειδοποιήθηκαν ότι ο Πρόεδρος της Κοινότητας Κρουσώνα Μιχάλης Τζουλιάς με τους γιους του Νικόλαο και Κωστή, θα πήγαιναν στο Ηράκλειο να αγοράσουν θειάφι για τα αμπέλια του χωριού.[18] Έστησαν την ενέδρα κοντά στο χωριό Βούτες και πράγματι αντίκρισαν τους προδότες. Ήταν η 20^η Μαΐου 1942. Μαζί με τους τρεις Τζουλιάδες ήταν και δύο άλλοι πολίτες, ο Κωστής Δρακουλάκης ή Κωσταράνος και ένας κάτοικος της Κιθαρίδας. Αυτοί δεν πειράχτηκαν καθόλου. Η ενέδρα πέτυχε ως προς τον πατέρα Μιχάλη Τζουλιά και τον γιο Κωστή. Ο άλλος γιος και ο πιο στυγερός δοσίλογος Νικόλαος Τζουλιάς, γλίτωσε μπαίνοντας σε ένα σπίτι στις Βούτες. Για τους αντάρτες ήταν εύκολο να τον εκτελέσουν μπαίνοντας στο σπίτι, αλλά σκέφτηκαν τα αντίποινα των Γερμανών στις Βούτες και αποχώρησαν στο Βρωμονερό. Θα τους δίνονταν κι  άλλη ευκαιρία. Τα χρήματα για το θειάφι που κρατούσε ο Μιχάλης Τζουλιάς, δεν τα πείραξαν. Ο Νικόλαος Τζουλιάς κατευθύνθηκε αμέσως στο Ηράκλειο, ειδοποίησε το Χάρτμαν και τον Πολιουδάκη. Οι Γερμανοί έφτασαν στο χωριό και ξεκίνησαν την ίδια ημέρα να καίουν τα σπίτια του Κρουσώνα. Το απόγευμα έγινε η κηδεία των Τζουλιάδων ενώ τα σπίτια των ανταρτών καίονταν και καταστρέφονταν. Από την ημέρα εκείνη, οι συναρχηγοί της Ανταρτικής Ομάδος Κρουσώνα, Δημήτρης και Αντώνης Δομαλάκης, Ιωάννης Ανδρεαδάκης, Μενέλαος Ξυλούρης,  Χαράλαμπος Γιανναδάκης, Νικόλαος Βιδάκης και ο Αρχηγός Αντώνης Γρηγοράκης ή Σατανάς, έγιναν οι πλέον επικηρυγμένοι αντάρτες της Κρήτης μετά τον Καπετάν Μανόλη Μπαντουβά. Οι Γερμανοί τους αναζητούσαν παντού. Με μένος τους αναζητούσαν και οι Τζουλιάδες. Ο Νίκος Τζουλιάς, και τα αδέρφια του Γιώργης, Στυλιανός και Γιάννης. Είχαν σκοτώσει τον πατέρα και τον αδερφό τους. Τους βοηθούσαν στην αναζήτηση και οι συγχωριανοί τους δοσίλογοι, που είχαν καταταχθεί στο σώμα του Σούμπερτ. Χρησιμοποίησαν πολλούς τρόπους, ώστε να τους αιχμαλωτίσουν. Κυνηγούσαν και όλα τα μέλη των οικογενειών τους.[19]

Στις 5 Ιουνίου 1943, οι άντρες της Ανταρτικής Ομάδας Σατανά κατάφεραν τελικά να διαφύγουν στη Μέση Ανατολή. Ο μόνος από την ηγετική ομάδα που παρέμεινε στην Κρήτη, ήταν ο Μενέλαος Ξυλούρης.[20] Τον Οκτώβρη του 1943, ο Μενέλαος Ξυλούρης μαζί με άντρες της ομάδας του από τον Κρουσώνα, ακολουθούσε τον καπετάν Μανόλη Μπαντουβά και τους Βρετανούς αξιωματικούς Συνδέσμους, ώστε να διαφύγουν κι  αυτοί στη Μέση Ανατολή. Το Σώμα του Σούμπερτ και οι Τζουλιάδες τους ακολουθούσαν βήμα προς βήμα. Αυτούς ήθελαν να συλλάβουν. Ο Μενέλαος Ξυλούρης με τους άντρες του πήρε μέρος στη μάχη στα Τσιλίβδικα, στις 4 Οκτωβρίου 1943. Το Σώμα Κυνηγών Ε.Κ.Α.Κ. –  Jakte Commando, κυνηγώντας τους κρουσανιώτες αντάρτες, βρέθηκε στην Καλή Συκιά, για να ακολουθήσουν τα δραματικά γεγονότα της 6^ης Οκτωβρίου 1943. 

Ε. Η μάχη στα Τσιλίβδικα, το ολοκαύτωμα των γυναικών και η πυρπόληση των κατοικιών της Καλής Συκιάς   

Η Μάχη στα Τσιλίβδικα, στις 4 Οκτωβρίου 1943, μεταξύ ομάδας Γερμανοϊταλών, ανδρών της ομάδας του Καπετάν Μανόλη Μπαντουβά και ανδρών της κρητικής αντίστασης των Οργανώσεων Ρεθύμνης και Χανίων, ήταν η αφορμή της καταστροφής και εκτέλεσης των κατοίκων της Καλής Συκιάς. Αφού περιπλανήθηκαν από τα μέσα Σεπτεμβρίου ως αρχές Οκτωβρίου ο Καπετάν Μανόλης Μπαντουβά με τους άντρες του, στις 3 Οκτωβρίου 1943 κατέληξαν στο οροπέδιο Τσιλίβδικα. Στην τελευταία επαφή των Βρετανών αξιωματικών Συνδέσμων με το Συμμαχικό Στρατηγείο, αποφασίστηκε να σταλεί πλωτό μέσον για τη διαφυγή των ανταρτών από την παραλία του Ροδάκινου. Στα Τσιλίβδικα διανυκτέρευσαν. Η πορεία τους έγινε γνωστή από κάτοικο του χωριού Σελλιά, προδόθηκε στους κατακτητές και το επόμενο πρωινό, 4 Οκτωβρίου 1943, ομάδα 17 γερμανοϊταλών έφτασε στο οροπέδιο. Οι άντρες του Καπετάν Μανόλη Μπαντουβά είχαν ενισχυθεί και από αντάρτες των νομών Χανίων και Ρεθύμνου. Άντρες από τον Καλλικράτη, το Ροδάκινο, την Ασή Γωνιά, του Φωτεινού, το Βιλανδρέδο, τη Σκαλωτή, από το Μουρί Αποκορώνου, από Μαρουλού, Αρολίθι, Εμπρόσνερο. Στην ομάδα του Καπετάν Μανόλη Μπαντουβά βρίσκονταν ο Μενέλαος Ξυλούρης, συναρχηγός της Ανταρτικής Ομάδας Σατανά, με πέντε αντάρτες του.

«Ξυλούρης Μενέλαος, υπολοχαγός Πεζικού. Έλαβε μέρος εις τας εν Αλβανία επιχειρήσεις του 43^ου Σ.Π. Τραυματισθείς θανασίμως εις την μάχην του Μάλι-Σεντέλι. Κατελθών εις Κρήτην λάθρα τον Απρίλιον του 1942 ενσωματώθη την ίδιαν ημέραν εις την αντάρτικην Ομάδα Σατανά. Μετά την αποχώρησιν του Αρχηγού της Ομάδος παρέμεινεν εις τα βουνά της Κρήτης αγωνιζόμενος μετά των άλλων ανδρών της Ομάδος δια την ελευθερίαν της Πατρίδος του. Έλαβε μέρος εις την μάχην κατά των Γερμανών εις θέσιν Τσιλίβδικα της περιφερείας Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνης και εις πλείστας άλλας συμπλοκάς μετά των κατακτητών…».[21]

Ένας από τους άντρες του Μενέλαου Ξυλούρη, ο Γεώργιος Ξυλούρης του Ιωάννου από το χωριό Κρουσώνας, σε υπεύθυνη δήλωσή του προς το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας, μεταξύ άλλων αναφέρει :

«…έλαβον μέρος εις τας μάχας εναντίον των Γερμανών (εν Πόρω Μηλιάς 1942), εις Τσιλίβδικα 1943, εις Πλατύ Πέραμα 1944, εις Γιοφυράκια 1944, διακριθείς δια το θάρρος και την πίστιν μου εις τον αγώνα…».[22]

Στα Τσιλίβδικα βρίσκονταν και όλοι οι Βρετανοί Αξιωματικού Σύνδεσμοι της Κρήτης, Τομ Ταμπάμπιν, Ζαν Φήλντιγκ, Άλεξ Ρέντελ, Ραλφ Στόκμπριτζ με τους υπαξιωματικούς ασυρματιστές τους. Στις 4 Οκτωβρίου 1943, δόθηκε σκληρή μάχη με τους αντάρτες. Όλοι οι γερμανοϊταλοί εξουδετερώθηκαν, εκτός από έναν, που κατάφερε να διαφύγει.

ΣΤ. Τα θύματα

Η διαφυγή ενός από τους Γερμανούς της Γερμανοϊταλικής περιπόλου που βρέθηκε στα Τσιλίβδικα στις 4 Οκτωβρίου 1943 και της μάχης που ακολούθησε, είχε τραγικά αποτελέσματα για το χωριό Καλή Συκιά. Μετά την ενημέρωση των ανωτέρων του, γερμανικός λόχος από 250 στρατιώτες, αξιωματικούς και υπαξιωματικούς, έφτασαν το πρωινό της 6^ης Οκτωβρίου 1943 στο χωριό Άγιος Ιωάννης. Το γερμανικό τάγμα ακολουθούσε ομάδα είκοσι εφτά (27) δοσίλογων του Σούμπερτ με τον ίδιο επικεφαλής.[23] Στη θέση «Χαλασέ- Παπαδονικολή τ’αμπέλι», οι δοσίλογοι  συνάντησαν τον Σταμάτη Κατσιβελάκη του Κυριάκου και τον Παντελή Κουμεντάκη του Ιωάννου. Χωρίς λόγο και αιτία τους εκτέλεσαν.[24]  Στην έξοδο του χωριού Άγιος Ιωάννης, το γερμανικό τάγμα βάδισε προς το οροπέδιο Τσιλίβδικα να αναζητήσει τους νεκρούς γερμανοϊταλούς. Οι είκοσι εφτά δοσίλογοι με πέντε γερμανούς, κατευθύνθηκαν στο χωριό Καλή Συκιά. Τα γεγονότα που ακολούθησαν ήταν τραγικά. Οι άντρες του χωριού τους αντιλήφθηκαν και έφυγαν προς τα ορεινά. Οι σουμπερίτες συγκέντρωσαν τους κατοίκους έξω από το σχολείο. Με απειλές και φοβέρες, ζητούσαν να μάθουν που βρίσκονται οι αντάρτες. Οι προσπάθειές τους δεν είχαν αποτέλεσμα. Άρχισαν να πυρπολούν τέσσερα σπίτια.  Στις φλόγες των σπιτιών έριξαν γυναίκες του χωριού. Στα πυρπολημένα σπίτια του Ευάγγελου Πετράκη, Σταμάτη Σταυρουλάκη, Λεωνίδα Μονιάκη και Εμμανουήλ Κωστάκη, βρήκαν τραγικό θάνατο  η Ελένη Νικητάκη, η κόρη της Μαρία Νικητάκη, η Μαλαματένια Πετράκη, η Ευαγγελία Γρυντάκη (έγκυος 8 μηνών), η Ευαγγελία Σταυγιανουδάκη,  η Ευαγγελία Φρονιμάκη, η Ζαμπία Γιανναδάκη, η Μαρία Γρυντάκη, η Φωτεινή Δαμουλάκη, η Σταυρούλα Ζουμπεράκη,  η Αργυρώ Κωστάκη.  Στους δρόμους του χωριού εκτελέστηκε  η Χρυσή Καλαφάτη και στη θέση «Πλάκα» εκτελέστηκε ο υπέργηρος Βαρδής Νικητάκης (84 ετών). Οι περισσότερες από τις γυναίκες που κάηκαν ζωντανές ήταν ηλικιωμένες. Ο Ευστράτιος Δαμουλάκης, (ετών 80), που ρίχτηκε στις φλόγες του σπιτιού του Μανόλη Κωστάκη, κατάφερε να ζήσει με σοβαρά εγκαύματα, αλλά πέθανε λίγο αργότερα από τα τραύματά του. Το αποτέλεσμα της βαρβαρότητας των δοσίλογων, του Σούμπερτ  αλλά και των πέντε γερμανών που συντόνιζαν την επιχείρηση, ήταν ο θάνατος δώδεκα (12) γυναικών και δύο (2) αντρών. Τρεις ακόμη γυναίκες της Καλής Συκιάς διασώθηκαν με εγκαύματα, αν και ρίχτηκαν στις φλόγες. Η Μαρία Πετράκη, η Ειρήνη Μονιάκη και η Ασπασία Γιανναδάκη. Τέσσερις από τις γυναίκες που κάηκαν ζωντανές, ήταν από το χωριό Ροδάκινο. Η Ευαγγελία Φρονιμάκη, Ζαμπία Γιανναδάκη, Χρυσή Καλαφάτη και Ευαγγελία Σταυγιανουδάκη.[25]

Οι βάρβαροι Σουμπερίτες που έκαναν το αποτρόπαιο έγκλημα της Καλής Συκιάς, ιδίως τα αδέρφια Νίκος, Μιχάλης και Γιώργης Τζουλιάς, όπως και όλα τα αποβράσματα – ντροπή της Κρήτης που τους ακολουθούσαν, περίμεναν να ακούσουν από τις γυναίκες που έκαιγαν σπαρακτικές φωνές τρόμου, φόβου, και απελπισίας. Περίμεναν αυτοί οι «άντρες», τις γυναίκες να τους ζητούν έλεος. Αντί γι’αυτό, όποια γυναίκα ακουμπούσαν για να τη σπρώξουν στις φλόγες, από το στόμα της έβγαινε μόνο μια κραυγή :

-Μη με ακουμπάτε, με λερώνετε, βρωμιάρηδες ! ΜΗ ΜΕ ΜΑΓΑΡΙΖΕΤΕ !!!

…του πέταξα μία δραχμή, που πάω μου τη βρήκα

να πάει να πιει μια ρακή, να φύγει από μπροστά μου

τα ρέστα που θα μείνουνε, να τα κρατήσει προίκα

να κάνει για την κόρη του, να πίνει στην υγειά μου…[26]

Η διάδοση των γεγονότων της Καλής Συκιάς, αλλά κι εκείνα του Καλλικράτη που ακολούθησαν σε δυο μέρες, επηρέασαν τους Κρητικούς. Οι επικεφαλής των συμμαχικών αποστολών που βρίσκονταν στην Κρήτη, έδωσαν εντολή και μοιράστηκε κατά εκατοντάδες μια ανακοίνωση κόλαφος προς τους δοσίλογους Κρουσανιώτες. Σε μονό φύλλο χαρτιού και γράμματα γραφομηχανής, η  ανακοίνωση διασώθηκε στο αρχείο της Ανεξάρτητης Ομάδας Ανωγείων και αναφέρει τα εξής :

«Κρουσανιώτες !

Το αίμα που έχυσαν και χύνουν τα καθάρματα του αποσπάσματος Σούμπερτ θα απειλήση μια μέρα να πνίξη όλους εκείνους που ζήσανε μαζύ τους. Αι γυναίκες που κάψανε στην Καλή Συκιά, οι άντρες που σφάξανε στον Καλλικράτη και στην Ανώπολη, οι άνθρωποι που σκοτώσανε μέσα στα Χανιά, τα παιδιά που ξεκοιλιάσανε εδώ κι εκεί, τα χωριά που καίνε και χαλούνε εξακολουθητικά, θα ζητήσουνε κάποτε εκδίκησι. Βγήτε έξω από το χωριό σας και ρωτήσετε τον πρώτο τυχόντα, όλοι που θα συναντήσετε στο δρόμο σας θα ακούσετε να φωνάζουν :

«Κατάρα στους Κρουσανιώτες !»

………………………………………………

Οι γερμανοί οι ίδιοι φρίττουν από την αγριότητα των τεράτων που εξέθρεψε το χωριό σας. Και όταν υποβάλλονται διαμαρτυρίαι για τα κακουργήματα που γίνονται από το ανωτέρω απόσπασμα απαντούν : Αυτά τα κάνουν οι ιδικοί σας. Αν νομίζετε τώρα ότι συμφέρει να συνεχισθή το κακό αυτό, αφίσετε τους χωριανούς σας να ξεκάνουν την άλλη Κρήτη. Κάποτε θα κληθήτε να πληρώσετε και σεις από τους ολίγους που οπωσδήποτε θα μείνουν στις περιφέρειες που καταστρέφονται»..[27]

 Ζ. Ένορκη κατάθεση μαρτύρων

            Ο Αντιπρόεδρος ης Κοινότητας Καλής Συκιάς και Αγίου Ιωάννου Εμμανουήλ Γρυντάκης, στις 16 Οκτωβρίου 1945 καλείται να δώσει κατάθεση στο Ειρηνοδικείο Σπηλίου για τα γεγονότα της Καλής Συκιάς στις 6 Οκτωβρίου 1943 και τον κατηγορούμενο Μιχαήλ Μπαλασάκη και τον γιο του Μιχάλη, μέλη του αποσπάσματος Σούμπερτ. Το κείμενο της κατάθεσης του Μανώλη Γρυντάκη, αναφέρει :

«Εν Σπήλι τη 16 Οκτωβρίου 1945

Ερώτ. Πώς ονομάζεσαι ;

απόκρ. Εμμανουήλ Δημητρ. Γρυντάκης

εγγενήθην και κατοικώ Καλή Συκιά Αγ. Βασιλείου, ετών 46 – γεωργός

τον κατηγορούμενον γνωρίζω

ωρκίσθη επί του ιερού ευαγγελίου κατά τα 121 και 124 άρθ. του ποιν. Δικον. δια το τυχόν ανέφικτον της εν ακροατηρίω εμφανίσεώς του.

Ερώτηση : Γνωρίζεις αν κ.λ.π. (ηρωτήθη δεόντως)

Απόκριση : Εγώ τυγχάνω αντιπρόεδρος της Κοινότητος Αγίου Ιωάννου – Καλής Συκιάς και ως τοιούτος ετύγχανον και κατά την 6 Οκτωβρίου 1943.  Κατά την 6^ην Οκτωβρίου 1943 ήρθε μια ομάδα με επικεφαλής τον Γερμανόν Σούμπερτ, εις το χωρίον μας Καλή Συκιά. Όλη η ομάδα απετελείτο από 32 άτομα εκ των οποίων όλοι ήσαν Έλληνες πλην πέντε (5) εξ αυτών οι οποίοι ήσαν Γερμανοί και Ιταλοί. Οι Έλληνες αυτοί ήσαν ντυμένοι με Γερμανικήν στολήν και κατήγοντο ως ήκουσα από την περιφέρειαν του Ηρακλείου αλλά κανενός δεν έμαθα το ονοματεπώνυμον ούτε και ήκουσα από άλλον, επομένως δεν δύναμαι να βεβαιώσω αν μεταξύ αυτών ήτο ο Μιχ. Μπαλασάκης ή άλλος τις. Πάντως ήκουσα ότι  αρχηγός της ομάδος αυτής ήτο ο ανωτέρω Γερμανός Σούμπερτ. Τότε μόλις είδαμεν την ομάδα αυτή και ήρχετο ετρέξαμεν όσοι μπορέσαμεν και εφύγαμεν έξω από το χωριό. Εις το χωριό έμειναν μόνον τα γυναικόπαιδα. Οι ανωτέρω επιδρομείς έφερον άπαντες εκτός της Γερμανικής στολής και οπλισμόν Γερμανικόν αποτελούμενον από ελαφρά και βαρυά αυτόματα όπλα. Ούτοι μόλις εισήλθον εις το χωριό μας έβαλαν φωτιά εις (10) δέκα σπήτια τα οποία κατέστρεψαν ολοσχερώς και εφόνευσαν (12) δώδεκα γυναίκας και ετραυμάτισαν τρεις. Επίσης έρριψαν εις την φωτιά ένα άρρωστον άνδρα Ευστράτιον Ι. Δαμουλάκην ο οποίος και απεβίωσεν. Τα περισσότερα εκ των πτωμάτων έφερον τα ίχνη των σφαιρών εκ πολυβόλου και επί πλέον τοιαύτα πυράς. Εκτός των ανωτέρω ετραυμάτισαν και τον Βαρδή Εμμ. Νικητάκην όστις αργότερον απεβίωσε συνεπεία των τραυμάτων τούτων. Η ομοχώριός μου Αριστέα Κ. Κωστάκη μου είπε η ιδία ότι ένα ή δύο εκ των ατόμων της ανωτέρω ομάδος ανεγνώρισε πλήρως διότι εις τα παλαιά χρόνια έκαμαν μαζί εις τον ίδιον αφεντικό Μιχελινάκην, Ιατρόν από το Πετροκεφάλι Μεσσαράς. Εκτός τους ανωτέρω συγχωριανούς μου εφόνευσαν και άλλους ξένους οι οποίοι περευρέθησαν εις την περιφέρειάν μας. Άλλο τι δεν έχω να προσθέσω ούτε έχω να προτείνω μάρτυρα.

Τω ανεγνώσθη και βεβαιωθείσα υπογράφεται

ο εξετασθείς          ο Γραμματεύς            ο Ειρηνοδίκης».[28]

Στις 21 Μαρτίου 1946, πέντε μήνες μετά την κατάθεση του Μανόλη Γρυντάκη, καλείται στο Ειρηνοδικείο Σπηλίου η Αριστέα Κωνσταντίνου Κωστάκη. Καλείται να καταθέσει για τα γεγονότα και τη συμμετοχή των Μπαλασάκηδων (πατέρα και γιου), στις βαρβαρότητες που έγιναν στην Καλή Συκιά, στις 6 Οκτωβρίου 1943. Η κατάθεση της Αριστέας Κωστάκη έχει ως εξής :

«Εν Σπήλι τη 21 Μαρτίου 1946

Ερώτ. Πώς ονομάζεσαι κλπ.

Απ. Αριστέα Κων/νου Κωστάκη, εγγενήθην εις την Καλήν Συκιάν και κατοικώ εις Καλήν Συκιάν Αγίου Βασιλείου, ετών 25, οικιακά, Έλλην Χριστ. Ορθόδοξος.

Ερώτηση : Γνωρίζεις … κατηγορούμενους

Απ. Τους γνωρίζω

Ωρκίσθη επί του ιερού Ευαγγελίου κατά τα άρθρα 125, 124 της ποινικής δικονομίας

Ερ. Γνωρίζεις αν κλπ. (ηρωτήθη δεόντως)

Απ. Κατά την ημέραν που οι Γερμανοί με τους Γκεσταμπίτες εκάψανε το χωριό μας κι εσκοτώσανε δέκα τρεις γυναίκες, καθ’όσον οι άνδρες είχαν φύγει εγκαίρως από το χωριό, ευρέθην κι εγώ εκεί. Οι περισσότεροι των εγκληματιών αυτών ήσαν Έλληνες με Γερμανικήν στολήν και γερμανικά όπλα. Δεν εγνώριζα όμως κανένα από αυτούς και έτσι δεν δύναμαι να καταθέσω αν μεταξύ αυτών ήσαν και οι εξ Αγίων Δέκα Εμμανουήλ Μπαλασάκης και ο υιός του Μιχαήλ. Τον μόνον που εγνώρισα ήταν ένας ονόματι Μαθιός, του οποίου όμως το επώνυμον δεν γνωρίζω. Ούτος ήτο υπηρέτης του ιατρού Μιχελινάκη εκ Πετροκέφαλου Μεσσαράς κατά το έτος 1941 εκεί δε στου γιατρού τον είχα γνωρίσει κατά το ίδιο έτος που εργαζόμουνα ως θερίστρια εις του ανωτέρου ιατρού, αυτός δε ίσως να ξέρει να πληροφορήσει την Δικαιοσύνην καλλίτερα περί τούτου. Εγώ ως προαναφέρω ουδένα άλλον εγνώρισα ο κόσμος όμως έλεγε ότι οι περισσότεροι απ’αυτούς ήταν Μεσσαρίτες χωρίς να γνωρίζουν όμως

Άλλο τι δεν έχω να προσθέσω

Τη ανεγνώσθη και βεβαιωθείσα υπογράφεται

Ο Ειρηνοδίκης           ο γραμματεύς            η εξετασθείσα».[29]

Η. Συμμετοχή δοσιλόγων στα γεγονότα της Καλής Συκιάς

Στις 3 Οκτωβρίου 1945, ο ειδικός ανακριτής του Α΄ Τμήματος του Ειδικού Δικαστηρίου που είχε συσταθεί για τους συνεργάτες των γερμανοϊταλών, αποφασίζει την προφυλάκιση του Εμμανουήλ Ιωάννου Μπαλασάκη. Μεταξύ των κατηγοριών του Μπαλασάκη, ήταν η συμμετοχή του στις εκτελέσεις της Καλής Συκιάς. Το ένταλμα φυλακίσεως του Εμμανουήλ Μπαλασάκη, μεταξύ άλλων αναφέρει :

«Επειδή ο Εμμανουήλ Ιωάννου Μπαλασάκης, γεννηθείς εις Καταλαγάρι Πεδιάδος και κατοικών εις Αγίους Δέκα Καινουρίου, ετών 61, έγγαμος, εγγράμματος, φωτογράφος, Έλλην και χριστιανός ορθόδοξος, κατηγορείται ως υπαίτιος του ότι κατά την διάρκειαν της εχθρικής κατοχής 1^ον) ανέλαβε υπηρεσίαν παρά ταις αρχαίς κατοχής και ενήργησεν κατά τρόπον πιεστικόν δια τον λαόν και διηυκόλυνεν το έργον κατοχής ήτοι ανέλαβεν υπηρεσία παρά τω αρχηγώ της εν Κρήτη γερμανικής αντικατασκοπείας, ταγματάρχη Χάρτμαν, εξοπλισθείς δε δια πιστολίου υπό των γερμανών και ως όργανον της μυστικής γερμανικής αστυνομίας προέβαινεν εις καταδόσεις και συλλήψεις πατριωτών…

3) Μετά του Μιχαήλ Εμμανουήλ Μπαλασάκη, υιού του, οργάνου και τούτου των γερμανών, υπό κοινού συμφέροντος κινούμενοι συναποφάσισαν την εκτέλεσιν των επομένων αξιοποίνων πράξεων και ένεκα τούτων συνομολογήσαντες προς αλλήλους αμοιβαίαν συνδρομήν ήτοι …

8) Κατέδωσεν εις τους γερμανούς Έλληνας υπηκόους και ενήργησεν δια την ανακάλυψιν, σύλληψιν και εκτέλεσίν των ήτοι την 6 Οκτωβρίου 1943 μετέβη μετά του εκτελεστικού αποσπάσματος του τρομοκράτου Σούμπερτ εις τον Συνοικισμό Καλή Συκιά της Κοινότητος Αγίου Ιωάννου της επαρχίας Αγίου Βασιλείου του Νομού Ρεθύμνης και συνέλαβεν μετά του άνω αποσπάσματος δώδεκα γυναίκες εκ του άνω συνοικισμού και προέβη μετ’αυτού εις την δια πυράς θανάτωσίν των ως και εις την πυρπόλησιν δέκα οικιών του ιδίου χωρίου …

ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ

Ακούσαντες και την γνώμην του Ειδικού Επιτρόπου …

Εντελλόμεθα την προφυλάκισιν του ειρημένου κατηγορουμένου

Εν Ηρακλείω τη 3 Οκτωβρίου 1954…».[30]

Στις 9 Μαρτίου 1944, ο Παύλος Αποστολάκης, κάτοικος Κρουσώνα, καταθέτει στο Ανακριτικό Γραφείο της Στρατιωτικής Διοικήσεως υπαίθρου για την αντεθνική του δράση τα χρόνια της κατοχής 1941-1944. Μεταξύ των άλλων, στην απολογία του επιβεβαιώνει την παρουσία και συμμετοχή του στις εκτελέσεις και την πυρπόληση των κατοικιών της Καλής Συκιάς. Ενδεικτικά αποσπάσματα της κατάθεσής του αναφέρουν :

«…εγώ μαζί με το απόσπασμα του Σούμπερτ πήγα στον Καλλικράτη Σφακίων και αφού βάλαμε φωτιά στο χωριό εσκοτώσαμεν όλους τους άνδρες που βρήκαμε στο χωριό περίπου καμμιά 50 εκ των οποίων εγώ εσκότωσα μόνον δύο (2). Μετά 20 ημέρες πήγαμε στην Καλή Συκιά και αφού ζώσαμε το χωριό, ο Γεώργιος Τζουλιάς και ο Μήτσος Στιβαχτάκης μπήκαν στο χωριό και αφού σκότωσαν έναν άντρα και περίπου 10 γυναίκες, έβαλαν ύστερα φωτιά στο χωριό και το έκαψαν…».[31]

Την Κυριακή 30 Απριλίου 1950, σε άρθρο της η εφημερίδα του Ηρακλείου «Πατρίς», δημοσιεύει αποσπάσματα και σχολιάζει τη δίκη του Ιωάννου Επανωμεριτάκη, στο Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων Χανίων. Στο δικαστήριο αποδεικνύεται η συμμετοχή του Ιωάννου Επανωμεριτάκη ή Κουτούτου στα γεγονότα της Καλής Συκιάς. Για πληρέστερη αντίληψη του περιεχομένου του, παραθέτουμε αυτούσιο το δημοσίευμα της εφημερίδας :

 «Χανιά 29 -Ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου Δοσιλόγων Χανίων, εξεδικάσθη χθες η υπόθεσις του εκ Κρουσώνα Μαλεβυζίου Ιωάννου Επανωμεριτάκη, κατηγορούμενου δια σωρείαν προδοτικών πράξεων, ήτοι συμμετοχή εις του σώμα του Γερμανού δήμιου της Κρήτης Σούμπερτ, εις εκτελέσεις και καταδόσεις ελλήνων πολιτών κ.λ.π. Ο απαίσιος Επανωμεριτάκης είναι ηλικίας 34 ετών έγγαμος και πατήρ δύο τέκνων. Εξ αυτών το ένα το είχε βαπτίσει ο Σούμπερτ, ονομάσας αυτό «Χίτλερ». Κατά δε τη φυγή των Γερμανών τους είχεν ακολουθήσει εις Γερμανία όπου και συνελήφθη τελευταίως δυνάμη αποφάσεως του Δικαστηρίου Δοσιλόγων δι ης είχεν καταδικασθεί εις θάνατον, μετήχθη δε προ καιρού εις Ηράκλειο δια να δώσει λόγο των πράξεων του. Εις το δικαστήριο προσήλθαν και εξετάστηκαν 21 μάρτυρες κατηγορίας οικείοι και συγγενείς των υπό του απαίσιου τούτου τέρατος εκτελεσθέντων οι οποίοι και κατέθεσαν συντριπτικά και συγκεκριμένα στοιχεία ενοχής κατά αυτού.

Εκ της διαδικασίας απεδείχθη ότι ο Επανωμεριτάκης κατέδωσε εις τον εχθρόν τους :

Ν. Μαρκογιαννάκη, Γ.Φθενό, Δ. Αγ. Τσιμπραγό και Ιωάννη Τσιμπραγό εκ Γωνιών Μαλεβυζίου, οίτινες συλληφθέντες εξετελέστηκαν τον Σεπτέμβριο του 1944. Ομοίως τη συνεργασία Γερμανών και άλλων Ελλήνων υπηρετούντων εις το σώμα του Σούμπερτ προέβησαν εις τας εκτελέσεις των Γεωρ. Αγιοβαρβαριτάκη, Γεωρ. Κρητσωτάκη, Εμμ. Λεμονάκη, Γεωρ. Γρηγοράκη, κατοίκων Κρουσώνα, εις δε την θέση « Βαρνί» Κρουσώνα εξετέλεσαν τους Βασ. Βασιλάκη, Φίλιππο Μακατούνη, Γεώργιο Χουμά , Κων/νο Γιανναδάκη, Κων/νο Βασιλάκη, Γεώργιο Καλησπεράκη και Γεώργ. Βιδοζαχαράκη , κατοίκους επίσης Κρουσώνα.

Εν συνεχεία προέβησαν εις τας εκτελέσεις των Διον. Δασκαλάκη, Ευάγγ. Μανουρά, Μιχάλη Αδαμάκη , Μιχάλη Κρανιωτάκη, Ελευθ. Σουριδάκη, Μιχάλη Λυδάκη, Ελευθ. Λυδάκη και εκακοποίησαν τους Εμμ. Γιανναδάκη, Μιχάλη Σπυριδάκη, Γεώργιο Χατζηδάκη και Ζαχ. Χατζηδάκη και συνέπραξαν εις τον εμπρησμό του χωριού Δαμάστα.

Ομοίως απεδείχθη ότι τον Οκτώβριο του 1943 προέβη μετά Γερμανών εις την εκτέλεση 22 κατοίκων των χωριών Καλληκράτη, Ασκύφου, Αρολίθου και Συκιάς διότι τροφοδοτούσαν αντάρτες. [32]

Τον Αύγουστο του 1944 εις Σείσαρχα Μυλοποτάμου εξετέλεσαν τους Γεώργ. Φιλιππίδη, Σταύρο Φιλιππίδη, Σπύρο Φιλιππίδη, Μιχ. Κοντάκη, Μιχ. Αδαμάκη, Κων/νο Προκοπάκη, Μιχ. Μοσχολάκη Νικ. Παρασκευά, Μυρ. Περβολαράκη, Μιχ. Φιλιππίδη κατοίκους Σάρχου Μαλεβυζίου, Γεώργ. Καλομοίρη, Κων/νο Καλομοίρη, Κων/νο Σκουλά, Εμμ. Πατραμάνη, Χαράλ. Καραμπίνη, Ευάγγ. Μανουρά, κατοίκους Ανωγείων, Νικ. Κοκοσάλη κάτοικο Σάρχου, δύο κατοίκους του χωριού Αήμωνας, δύο εκ κάτω Μυλοποτάμου και τους Εμμ. Βρέντζο, Κων/νο Πετροκόπου και Χαράλ. Χαχλιούτη εξ Ανωγείων . Τον Νοέμβριο 1942 εκτέλεσαν εις Κριτσάν τους Κουκουλάκη μετά δε εξετέλεσαν εις Τζερμιάδο τους Νίκο Παπαδάκη, Σπανάκη, Ιωάννη Τσαμάνδουρα, Γ. Ψωμούλη, Κων. Πυθαρούλη. Τέλη Νοεμβρίου 1943 συνέλαβαν εις Λουτράκι Μαλεβυζίου τον ποιμένα των Μαρίδων τον οποίον και εξετέλεσαν εις Κρουσώνα. Επίσης εξετέλεσαν εις το χωριό Μιαμού τον Ιωάννη Σπανάκη, Εμμ. Τρουλινάκη, Αντώνη Στεφανάκη, Στυλιανό Κρουσανιωτάκη και τρεις άλλους εκ διαφόρων χωριών. Τέλος ο καταδικαθείς κατηγορούμενος κατέδωσε τον Αύγουστο του 1942 εις τους Γερμανούς τους Γεώργιο Δράκου Ξυλούρη και Εμμ. Κ. Βιδάκη ως υποθάλποντας αντάρτες, συλληφθέντες δε αυτοί εκτοπίσθηκαν εις Γερμανία και έκτοτε αγνοείται η τύχη των.

Το δικαστήριο εκήρυξεν τούτον ένοχο : 1) ότι ανέλαβε υπηρεσία παρά τις Αρχές Κατοχής και ενήργησε κατά τρόπο πιεστικό δια τον λόγο, ήτοι ενεγράφη εις το Σώμα του Γερμανού Αστυνομικού Σούμπερτ , οπλισθείς δε παραυτού έλαβε μέρος εις πλείστας εκτελέσεις Ελλήνων πατριωτών και διηυκόλυνε το έργο των Αρχών Κατοχής, 2) ότι κατέδωσεν εις τον εχθρό Έλληνας υπηκόους και ενήργησε δια την ανακάλυψη και σύλληψη αυτών και 3) διότι έλαβε προσωπικώς μέρος εις γενομένας εκτελέσεις συλληφθέντων Ελλήνων πατριωτών, συμπράττων μετά των Γερμανικών Αρχών, επέβαλλε δε εις αυτόν τρις την ποινή του θανάτου».[33]

 

Θ. Οι Γερμανοί στρατηγοί Διοικητές Κρήτης Αντρέ και Μπρώυερ. Έγκλημα δίχως τιμωρία

Στις 9 Ιουλίου 1941, ο Στρατηγός Αντρέ ορίζεται Διοικητής του «Φρουρίου Κρήτης». Με διαταγή που εξέδωσε τους πρώτους μήνες του 1942,  ιδρύεται το Σώμα Κυνηγών Σούμπερτ Ε.Κ.Α.Κ. (Ελληνικό Καταδιωκτικό Απόσπασμα Κακοποιών), ή Jakte Commando. Ως φυσικός αυτουργός για την ίδρυση του Σώματος των Σουμπεριτών και το έγκλημα της Καλής Συκιάς, δεν του αποδόθηκε κατηγορία και δεν του επιβλήθηκε ποινή. Η δίκη του Στρατηγού Αντρέ, άρχισε στις 3 Δεκεμβρίου 1947 στην Ελλάδα. Κράτησε είκοσι ημέρες και τερματίστηκε στις 22 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους. Δικάστηκε και καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Κλείστηκε στις Ελληνικές φυλακές. Στις 24 Δεκεμβρίου 1951, η ποινή του μετατράπηκε σε τέσσερα (4) χρόνια φυλάκισης και στις 10 Ιανουαρίου 1952 αποφυλακίσθηκε, επιστρέφοντας στη Γερμανία.

Ο Στρατηγός Μπρώυερ, αντικατέστησε τον Αντρέ, ως Διοικητής του «Φρουρίου Κρήτης», στις 11 Ιανουαρίου 1943. Στις  31  Οκτωβρίου 1946  ξεκίνησε  στην  Αθήνα στην αίθουσα του Εφετείου, η δίκη των σφαγέων της Κρήτης  Στρατηγών Μπρούνο Μπρώυερ και Φρειδερίκου Γουλιέλμου Μίλερ. Τριάντα εφτά  (37) οι μάρτυρες κατηγορίας και (6) οι μάρτυρες υπεράσπισης. Πρώτος μάρτυρας κατηγορίας, ο Αρχιμανδρίτης και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Ευγένιος  Ψαλιδάκης. Μεταξύ των μαρτύρων κατηγορίας ο Μενέλαος Λιγνός, ο πρώην  Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο Επίσκοπος Χανίων Αγαθάγγελος  Ξηρουχάκης, ο Αρχηγός Πετρακογιώργης, ο Νικόλαος Πίκουλας κ.α. Μεταξύ των  επτά μαρτύρων υπεράσπισης των γερμανών Στρατηγών, (οι τέσσερις μάρτυρες ήταν  γερμανοί), υπήρχαν και δύο Έλληνες.[34]

Η δίκη κράτησε σαράντα ημέρες. Ξεκίνησε στις 31 Οκτωβρίου και τελείωσε στις 9  Δεκεμβρίου 1946. Το δικαστήριο δίκασε και καταδίκασε τους γερμανούς  Στρατηγούς σε θάνατο. Εκτελέστηκαν στην Αίγινα, στις 20  Μαΐου 1947, ανήμερα  της έκτης επετείου της Μάχης της Κρήτης. Η κρητική γη, διαχρονικά γενναιόδωρη  πάντοτε στους κατακτητές, τους φιλοξενεί σήμερα στο νεκροταφείο του Μάλεμε.

Τα πρακτικά της  δίκης αποτελούνται από 176 δακτυλογραφημένες σελίδες  διαστάσεων 30Χ17 εκατοστών και βρίσκονται καταχωρημένα σε αρχείο της πόλης του Ηρακλείου. Η επιδρομή στην Καλή Συκιά, έγινε στις 6 Οκτωβρίου 1943. Γερμανικά στρατεύματα της Βέρμαχτ και δοσίλογοι, κατέκλυσαν το χωριό. Σουμπερίτες και γερμανοί στρατιώτες, άρχισαν τη δράση με βάση ένα οργανωμένο σχέδιο. Η Καλή Συκιά έπρεπε να τιμωρηθεί για τη μάχη στα Τσιλίβδικα, τον θάνατο των γερμανοϊταλών στρατιωτών και τη βοήθεια που προσέφεραν οι κάτοικοι στον Καπετάν Μανόλη Μπαντουβά. Στον Σούμπερτ αποδόθηκε κατηγορία για το κάψιμο και τις εκτελέσεις στην Καλή Συκιά, δικάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο. Στον Στρατηγό Μπρώυερ, κατά παράδοξο τρόπο, δεν αποδόθηκε κατηγορία για τις εκτελέσεις και την πυρπόληση του χωριού. Στη διάρκεια της Κατοχής, αποκλειστικά υπεύθυνοι για ότι συνέβαινε, ήταν πάντοτε οι γερμανοί Διοικητές της Κρήτης. Αυτοί αποφάσιζαν κι αυτοί έδιδαν τις εντολές. Και το απόσπασμα Σούμπερτ δρούσε με την ανοχή και την άδειά τους. Έτσι, ενώ στο Στρατηγό Μπρώυερ αποδόθηκαν κατηγορίες για τριάντα τρεις (33) εκτελέσεις και είκοσι πέντε (25) πυρπολήσεις χωριών της Κρήτης,  στην απόφαση καταδίκης του απουσιάζει παντελώς το έγκλημα της Καλής Συκιάς.[35] Αυτό είναι ένα ανεξόφλητο χρέος της Ελληνικής Πολιτείας. Ο άνθρωπος  που έδωσε την εντολή καταστροφής του ΚΑΛΗΣ ΣΥΚΙΑΣ και τη βάρβαρη θανάτωση  δώδεκα γυναικών και δύο αντρών, δεν δικάστηκε γι’αυτό το έγκλημα.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[1]Μνημείο υποκρισίας-διαστρέβλωσης των πραγματικών γεγονότων και ύβρις προς τους Κρητικούς, είναι ο αποχαιρετιστήριος λόγος του Μπρώυερ, όταν στις 26 Ιουνίου 1944 εγκατέλειψε την Κρήτη και τη θέση του ανέλαβε ο Στρατηγός Μίλερ. Το «διάγγελμά» του, δημοσίευσε η εφημερίδα VESTE KRETA στις 27 Ιουνίου 1944. Μεταξύ άλλων αναφέρει :

 «…αποχωρώ κατ’ αυτάς εκ της νήσου και αποχαιρετώ τον Κρητικόν λαόν. Όταν παρέλαβον περίπου προ δυο ετών την διοίκησιν, ήτο δι εμέ, ως γερμανόν στρατιώτην και στρατηγόν, δύσκολον να διεισδύσω εις την ψυχήν και εις την καρδίαν αυτού του λαού.

  Με την πάροδον των ετών εγνώρισα καλώς τας αρετάς και τα ελαττώματα του λαού αυτού επί μάλλον και μάλλον και τόσον περισσότερον τον έμαθα, ώστε ηδυνάμην να προσδιορίσω ότι αι αρεταί υπερισχύουν των ελαττωμάτων. Εκ της επιγνώσεως ταύτης ανεπτύχθη κατόπιν με την πάροδον του χρόνου εκ μέρους μου και εκ μέρους του κρητικού λαού  μία φιλία, η οποία, όπως εν πεποιθήσει ελπίζω, θα παραμείνη υπεράνω των πολεμικών γεγονότων και θα διατηρηθή.

  Η ανάγκη και η αθλιότης, εις την οποίαν περιέπεσεν μέγα μέρος του λαού, λόγω των πολεμικών γεγονότων, μου έκαιε πάντοτε φλογερώς την ψυχήν και ήτο η αδιάκοπος προσπάθειά μου να επιλαμβάνομαι των αναγκών αυτών δια των ολίγων μέσων των εις την διάθεσίν μου ευρισκομένων. Με το αυτό πνεύμα και με την αυτήν αντίληψιν εμφορείται και κάθε γερμανός στρατιώτης εις την Κρήτην. Όπως εγώ, ούτω κι ο γερμανός στρατιώτης αισθάνεται την υποχρέωσιν να βοηθή τον πληθυσμόν, εφ’ όσον το επιτρέπουν τα μέσα των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων, δια τινός τρόπου.

  Ο κρητικός πληθυσμός εσημείωσε την στάσιν του γερμανού στρατιώτου και τούτο αποδεικνύουν αι εγκάρδιαι σχέσεις, αι οποίαι επικρατούν μεταξύ των γερμανών και του πληθυσμού.

 Είναι γνωστόν ότι διαβολαί των ξένων απατεώνων, οίτινες μόνον ζημιώνουν τον ελληνικόν πληθυσμόν, ζητούν θύματα απ’ αυτόν τα οποία δεν εξυπηρετούν τους εθνικούς σκοπούς του. Αυτός ο αδιάκοπος αγών δια το καλόν απέφερεν τους καρπούς του. Και εάν εις Κρήτην αι συνθήκαι σήμερον είναι ουσιωδώς καλλίτεραι από την Ελληνικήν ήπειρον και τα υπόλοιπα Βαλκάνια, αυτό το αποδίδομεν εις το ότι το μέγιστον μέρος του κρητικού πληθυσμού κατενόησε και υπεστήριξε αυτόν τον αγώνα προθύμως και εκθύμως. Δια τον λόγον αυτόν εκφράζω εις τον κρητικόν λαόν ένα εκ βάθους καρδίας ευχαριστώ και ανήκει επίσης το ευχαριστώ τούτο εις τον Υπουργόν Γενικόν Διοικητήν Δρα Πασσαδάκην, εις τους ιεράρχας και υπαλλήλους της διοικήσεως και αστυνομίας. Μόνον δια της δράσεώς των και της αφόβου συνεργασίας των συνετελέσθη η επιτυχία του ειρηνικού τούτου έργου. Όταν κατόπιν ο πόλεμος αυτός θα έχη λήξει, θα δυνηθή ο πληθυσμός της Κρήτης να κατανοήση την οφειλήν του προς τους πιστώς και πατριωτικώς δια τον λαόν των εργασθέντας άνδρας. Αποχωρώ εκ της νήσου με τας καλυτέρας και εγκαρδίους ευχάς δια τον κρητικόν λαόν. Είθε να φεισθή του λαού η σκληρά τύχη η οποία επεφυλάχθη εις τους λαούς οίτινες ευρίσκονται εις την απάνθρωπον δίνην του πολέμου τούτου.

  Και αν μετά την λήξιν του πολέμου θα επέστρεφα εις την νήσον ως φιλοξενούμενος ελπίζω ότι ο κρητικός πληθυσμός θα με αντίκρυζε με την γνώμην και την φιλίαν την οποίαν θα διατηρήσω εις την καρδίαν μου πάντοτε δια τον λαόν της Κρήτης.

  Αι σκέψεις και τα αισθήματά μου θα επιστρέφουν πάντοτε κατά την διάρκειαν του πολέμου εις την ωραίαν αυτήν νήσον και τον αξιαγάπητον λαόν της.

Χαίρετε

Χανιά 24- 6- 44

ΜΠΡΩΫΕΡ

Στρατηγός των στρατευμάτων αλεξιπτωτιστών

[2] Εφημερίδα «Κρητικός Κήρυξ», 6 Σεπτεμβρίου 1941.

[3] Εφημερίδα «Κρητικός Κήρυξ», άρθρο με τίτλο «ΟΙ ΤΑΡΑΞΙΑΙ», 12 Φεβρουαρίου 1942.

[4] Εφημερίδα «Κρητικός Κήρυξ», άρθρο με τίτλο «ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗΝ»,

8 Αυγούστου 1943.

[5] Εφημερίδα «Κρητικός Κήρυξ», άρθρο με τίτλο «ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΛΙΤΑΙ», 14 Δεκεμβρίου 1943.

 

[6] Εφημερίδα «Κρητικός Κήρυξ», άρθρο με τίτλο «ΠΑΛΙΝ ΔΕΝ ΗΛΘΑΝ», 2 Μαρτίου 1944.

[7] Εφημερίδα «Κρητικός Κήρυξ», άρθρο με τίτλο «ΚΡΗΤΕΣ», 4 Απριλίου 1944.

[8] Ζαν Φήλντιγκ, «Το Κρυφτό – η αντίσταση στην Κρήτη», μετάφραση Αλεξάνδρα Φιάδα, σελ. 228.

[9] Έγγραφο με στοιχεία 105/1943, τόμος Β΄, Αρχείο Ανεξάρτητης ομάδος Ανωγείων. Άκρως εμπιστευτική επιστολή του Χρήστου Τζιφάκη προς τον Αρχηγό Ανωγείων Γιάννη Δραμουντάνη – Στεφανογιάννη, με την ένδειξη, Αύγουστος 1943.

[10] Έγγραφο με στοιχεία 129/1943, τόμος Β΄, Αρχείο Ανεξάρτητης Ομάδος Ανωγείων. Επιστολή της Επαρχιακής Επιτροπής Ανωγείων με την υπογραφή του Αρχηγού Στεφανογιάννη, προς τον Στρατιωτικό υπεύθυνο του νομού Ρεθύμνης Χρήστο Τζιφάκη. Το έγγραφο έχει ημερομηνία 19 Σεπτεμβρίου 1943 και τίτλο : «Στρατιωτικά μέτρα εις περίπτωσιν αποβάσεως».

[11] Ο  Φριτς  Σούμπερτ  γεννήθηκε στην  πόλη  Ντόρτμουντ  της  Γερμανίας,  στις  21  Φεβρουαρίου  1897.  Οι  γονείς  του  ονομάζονταν  August  και  Wilhelmina.  Παντρεμένος  με  την  Τζοάνα  δεν  απέκτησε  παιδιά. Ίδρυσε με διαταγή και ανοχή των Γερμανών Διοικητών Κρήτης Αντρέ και Μπρούνο Όσβαλντ Μπρώυερ, ένα  σώμα  Κρητών  δοσιλόγων γερμανόφιλων  «Σουμπεριτών»  και  ονομάστηκε  «Δήμιος  της  Κρήτης».  Ο κορμός των ανδρών του ήταν από το χωριό Κρουσώνας Ηρακλείου (όπως και ο υπαρχηγός της Ομάδας του Νικόλας Τζουλιάς), αλλά το σύνολο των «αποβρασμάτων» του ήταν από όλες σχεδόν τις περιοχές της Κρήτης.  Από  τα  χέρια  του  πέρασαν  βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν, με τους πιο απίθανους βίαιους και τραγικούς τρόπους, πλήθος  πατριωτών.  Δεν ξεχώριζε τους άντρες από τις γυναίκες. Πολλά από τα θύματά του ήταν γυναίκες. Συνήθιζε πριν τις εκτελέσεις να χτυπά με ξύλινες ράβδους τα θύματά του. Από  την  Κρήτη  αναχώρησε  στις  11  Ιανουαρίου  1944  και  μετέφερε  τη  φονική  του  δράση  στη  Θεσσαλονίκη.

Μετά  την  κατοχή  συλλαμβάνεται,  δικάζεται και καταδικάζεται σε θάνατο  από το Ειδικό  Στρατοδικείο  Εγκληματιών Πολέμου στην Αθήνα. Ζήτησε χάρη από το Βασιλιά αλλά δεν του δόθηκε. Εκτελείται  στις 22 Οκτωβρίου  1947.

[12] Γεώργιος Κάββος, Γερμανοϊταλική Κατοχή και Αντίσταση Κρήτης 1941-1945, Ηράκλειο 1991, σελ.229.

[13] Η απόφαση του ειδικού Στρατοδικείου εγκληματιών πολέμου Αθηνών για τον Γερμανό υπαξιωματικό  επιλοχία  Φριτς Σούμπερτ του Σπυρίδωνα. Βλ. και Γεωργίου Καλογεράκη, Χρέος Ανεξόφλητο, Χανιά 2017, σελ. 45-72.

 

[14] Εφημερίδα «Πατρίς», 14 Νοεμβρίου 2002, Δημήτριος Ι. Μελάς.

[15] Σύμφωνα  με  την  «Έκθεση»  της  Α.Ο.Α.,  η  σύσκεψη  αυτή  πραγματοποιήθηκε  το  πρώτο  δεκαήμερο του  Μαΐου  1942,  με  την  παρουσία  του  Βρετανού  αξιωματικού  Συνδέσμου  Λοχαγού  Τομ  Ταμπάμπιν  ο  οποίος  είχε  φτάσει  στην  Κρήτη  στα τέλη  Απριλίου  του 1942.  Αντικατέστησε  το  Βρετανό  αξιωματικό  Σύνδεσμο  Κρις  Γουντχάουζ  ή  Μόντυ  του οποίου  οι  σχέσεις  με τον  Καπετάν  Μανόλη  Μπαντουβά  είχαν  φτάσει  σε  κρίσιμο στάδιο.  Στη  σύσκεψη  της  Μίθιας,  ο  Βρετανός  αξιωματικός  Τομ  Ταμπάμπιν  γνώριζε  για  τα  σαμποτάζ  που  θα  διενεργούνταν  με απόφαση  του  συμμαχικού  Στρατηγείου  στα αεροδρόμια  Ηρακλείου, Καστελλίου  και  Τυμπακίου  τον  επόμενο  μήνα  (Ιούνιο), πληροφορία που  δεν  αποκάλυψε στους  Αρχηγούς  της  Αντίστασης.  Η  απόφαση  εκτελέσεως  των  συνεργατών  του  κατακτητή,  εκτός  από  την  τιμωρία  και  τον παραδειγματισμό  των  λίγων  αρνητών  της  πατρίδας,  συνδυάζεται  και  με την  προστασία  των  αποστολών  για  τη  διενέργεια  των  ως  άνω  αναφερομένων  σαμποτάζ.

[16] Έγγραφο  με  στοιχεία  7/1942,  Αρχείο  Ανεξάρτητης  Ομάδος  Ανωγείων.  Στο  έγγραφο  διατηρήθηκε  η  ορθογραφία,  η  σύνταξη  και  οι  υπογραμμίσεις  του  πρωτοτύπου.  Το  έγγραφο  είναι  πολύ  σημαντικό  γιατί  αναφέρεται  στις  τρεις  πρώτες  συσκέψεις  των  Αρχηγών  και  των  ομάδων  τους,  (της  ένοπλης  αντίστασης),  Πετρακογιώργη,  Μπαντουβά,  Στεφανογιάννη,  Σατανά  και  του  Σωκράτη  Καλλέργη,  που  έγιναν  στον  Ψηλορείτη  και  στη  Λυγκιά  Καμαρών  Μαλεβυζίου.  Σημαντικές  είναι  και  οι  αποφάσεις  που  πάρθηκαν  στην  τρίτη  συνάντηση. (Εκτέλεση  «διασημοτέρων»  πρακτόρων,  φιλικά  διακείμενων  στις  δυνάμεις  κατοχής).

[17] Αντώνης Σανουδάκης-Σανούδος, Ήρωες και δαίμονες, Ταξιδευτής, Αθήνα 2013, σελ.49-50 και

Φανουράκης Κωνσταντίνος, Εθνική Αντίσταση Κρουσώνα, Απομνημονεύματα, Η Ρίζα, Ηράκλειο 2002, σελ.22.

[18] Στο Σώμα του Σούμπερτ κατατάχθηκαν οι Τζουλιάδες με επικεφαλής το Νίκο Τζουλιά τα αδέρφια του και αρκετοί φίλοι, συγγενείς, κουμπάροι, συντέκνοι του από τον Κρουσώνα. Ο Αντώνης Γρηγοράκης ή Σατανάς με την ηγετική ομάδα Αντώνη και Δημήτρη Δομαλάκη, Ιωάννη Ανδρεαδάκη, Χαράλαμπο Γιανναδάκη Νικόλαο Βιδάκη ή Τσικαλά, Μενέλαο Ξυλούρη και τους άντρες του, έπρεπε όλα τα χρόνια της Κατοχής να δίδουν διπλό αγώνα. Εναντίον των βάρβαρων Γερμανών και εναντίον των δοσιλόγων συγχωριανών τους. Η διπλή γιγαντομαχία είχε δεκάδες θύματα στον Κρουσώνα πολλά από τα οποία οφείλονται στους Σουμπερίτες. Όταν ήρθε όμως η ώρα της Νέμεσις, οι ίδιοι οι αντάρτες του Κρουσώνα αποκατέστησαν την αξιοπρέπεια του χωριού τους εκτελώντας σχεδόν όλους τους γερμανόφιλους, για να γλιτώσουν  μόνον όσοι ακολούθησαν τους κατακτητές στα Χανιά και στη συνέχεια στη Γερμανία.

[19] Ήταν τόσο μεγάλη η επιθυμία των Τζουλιάδων να συλλάβουν τους συναρχηγούς της ανταρτικής ομάδος Κρουσώνα, ώστε τα αδέλφια Δομαλάκηδες, όταν διέφυγαν στη Μέση Ανατολή, αναγκάστηκαν να πάρουν μαζί τη μητέρα και την αδερφή τους. Η μητέρα τους, ήταν η μοναδική  ηλικιωμένη γυναίκα της Κρήτης που  πήγε στην Αίγυπτο, τα χρόνια 1941-1945.

[20] Η  αποστολή  για  τη  Μέση  Ανατολή  πραγματοποιήθηκε  με  τη  βοήθεια  των  Άγγλων  Λοχαγών  Πάτρικ  Λη  Φέρμορ  και  Ραλφ  Στόκμπριτζ  στις 5  Ιουνίου  1943.  Η  αποστολή  αυτή  ήταν  η  πολυπληθέστερη  που  έγινε  τα  χρόνια  της  Κατοχής  από  την  Κρήτη  προς  τη  Μέση  Ανατολή,  με  πλωτό σκάφος  από  την  παραλία  Τρυπητή  του  Αγίου  Σάββα.  Μεταξύ  αυτών  που  αναχώρησαν  ήταν  και  ο  Γεώργιος  Δουνδουλάκης  με  τον  αδερφό  του  Λούη,  οι  καταζητούμενοι  άντρες  της  Ομάδος  Σατανά  του  Κρουσώνα  μαζί  με  την  μητέρα  και  την  αδελφή  των Δομαλάκηδων,  ο  Άγγλος  Ταγματάρχης  Τζακ  Σμιθ  Χιουζ,  ο  Κωνσταντίνος  Καστρινογιάννης  από  το  Ηράκλειο,  ο  Εμμανουήλ  Παπαδογιάννης  με  τη  σύζυγο  και  το  παιδί  του,  ο  Μανόλης  Βρελιανάκης,  ο  Γιάννης  Ανδρουλάκης,  ο  Σήφης  Μιγάδης, πέντε άντρες της Ανεξάρτητης Ομάδας Ανωγείων (Παπαγιάννης Σκουλάς, Μιλτιάδης Ξυλούρης αδερφός του Χριστομιχάλη, Ιωάννης Χαιρέτης Γρηγορογιάννης, Δημήτρης Κίππης , Γεώργιος Δραμουντάνης Στεφανογιώργης)  και  πολλοί  άλλοι.

[21] Αρχείο Ιωάννου Μουρέλου, Β.Δ.Β.Η., Φ. ΚΑ7, αριθ. 19-158.

[22] Υπεύθυνος Δήλωσις προς το Γενικόν Επιτελείον Εθνικής Αμύνης, Διεύθυνσιν Εφέδρων Πολεμιστών και Αγωνιστών, του Γεωργίου Ξυλούρη του Ιωάννου, Ηράκλειο, 18 Φεβρουαρίου 1970, αρχείο Αντωνίου Δομαλάκη.

[23] Ένορκη κατάθεση του Αντιπροέδρου της Καλής Συκιάς Εμμανουήλ Γρυντάκη, 16 Οκτωβρίου 1945.

[24] Μαρτυρία Βασιλικής Κουνδουράκη Κατσιβελάκη, αδερφής του Σταμάτη Κατσιβελάκη, Άγιος Ιωάννης Αγίου Βασιλείου, ετών 91 (2017).

[25] Στις 20 Αυγούστου 1943, σε επιδρομή των Σουμπεριτών στο Ροδάκινο, εκτελέστηκαν ο Χρήστος Λουκογιαννάκης (75 ετών), ο Νικόλαος Λουκογιαννάκης (45 ετών), ο Σταύρος Φρόνιμος (95 ετών) και ο Ιωάννης Μανουσάκης. Οι Σουμπερίτες έριξαν στη φωτιά την Σμαράγδα Καπετανάκη και τη Δέσποινα Σαριδάκη. Η Σμαράγδα Καπετανάκη κάηκε ζωντανή και η Δέσποινα Σαριδάκη διασώθηκε, αλλά έμεινε ανάπηρη. Μετά τις 20 Αυγούστου 1943, το χωριό Ροδάκινο κηρύχτηκε νεκρή ζώνη. Οι κάτοικοι έφυγαν και φιλοξενήθηκαν σε άλλα χωριά. Οι τέσσερις γυναίκες από το Ροδάκινο, (Ευαγγελία Φρονιμάκη, Ζαμπία Γιανναδάκη, Χρυσή Καλαφάτη και Ευαγγελία Σταυγιανουδάκη), που θανατώθηκαν στην Καλή Συκιά, είχαν συγγενείς και είχαν καταφύγει εκεί.

[26] Βλ. «Η γιαγιά μου η Βαγγελίτσα», Ανδρέας Γ. Ανδρουλιδάκης, Κάπα Εκδοτική, Αθήνα, 2014, σελ. 30. Από μαρτυρία του Ανδρέα Ανδρουλιδάκη, εγγονού της Ευαγγελίας Σταυγιανουδάκη που κάηκε ζωντανή στην Καλή Συκιά, η γιαγιά του έδωσε ένα δίφραγκο στον δοσίλογο που την έσπρωξε στις φλόγες, κι αυτός το πήρε. (ό.π. σελ. 22).

[27] Αρχείο Ανεξάρτητης ομάδος Ανωγείων Α.Ο.Α., Φακ. 1943, Α.

[28] Το έγγραφο μας παρέδωσε ο δικηγόρος Γεώργιος Χ. Καρτσωνάκης. Η αξιοπιστία του μάρτυρα  Εμμανουήλ Γρυντάκη, ο θεσμικός του ρόλος ως Αντιπρόεδρος της Κοινότητας Καλής Συκιάς και Αγίου Ιωάννου, η μαρτυρία του το έτος 1945, δύο χρόνια μετά τα γεγονότα, αποδεικνύουν ότι :

α) Οι Γερμανοϊταλοί και δοσίλογοι που έφτασαν στην Καλή Συκιά στις 6 Οκτωβρίου 1943, ήταν πέντε (5) και είκοσι επτά (27) αντίστοιχα.

β) Όλοι οι δοσίλογοι, μέλη του αποσπάσματος Σούμπερτ, ήταν ντυμένοι με γερμανική στρατιωτική στολή και εφοδιασμένοι με γερμανικό οπλισμό.

γ) Ο Μανόλης Μπαλασάκης και ο γιος του Μιχάλης, (από το χωριό Καταλαγάρι και με μετοίκηση στο χωριό Άγιοι Δέκα Ηρακλείου), ήταν μεταξύ των ανδρών του αποσπάσματος Σούμπερτ.

δ) Οι άντρες του χωριού Καλή Συκιά, αντιλήφθηκαν το απόσπασμα και διέφυγαν στις γύρω ορεινές περιοχές. Αποτέλεσμα ήταν η πυρπόληση δέκα κατοικιών και ο θάνατος δώδεκα γυναικών και δύο αντρών του χωριού.

ε) Οι ξένοι, που αναφέρεται ο Μανόλης Γρυντάκης ότι εκτελέστηκαν από τον Σούμπερτ και τους δοσίλογους, ήταν ο Παντελής Κουμεντάκης και ο  Σταμάτης Κατσιβελάκης, από το χωριό Άγιος Ιωάννης της ίδιας Κοινότητας.

Στ) το Σώμα του διεύθυνε ο ίδιος ο Σούμπερτ, που ήταν επικεφαλής.

[29] Έγγραφο αρχείου δικηγόρου Γεωργίου Χ. Καρτσωνάκη, ό.π. Η Αριστέα Κωστάκη, επιβεβαιώνει με την κατάθεσή της τα γεγονότα της 6^ης Οκτωβρίου 1943 και συμφωνεί με την μαρτυρία του συγχωριανού της Μανόλη Γρυντάκη. Αναφέρεται σε έναν δοσίλογο με δράση στην Καλή Συκιά. Το όνομά του Μαθιός, χωρίς να γνωρίζει το επώνυμό του. Καταθέτει ότι τον γνώρισε στα αγροκτήματα του γιατρού Μιχελινάκη, στο χωριό Πετροκεφάλι Μεσαράς που δούλευε ως θερίστρα. Για τους κατηγορούμενους Μανόλη Μπαλασάκη και το γιο του Μιχάλη, καταθέτει ότι δεν τους γνωρίζει.

[30] Αρχείο Γεωργίου Χ. Καρτσωνάκη, ό.π.

[31] Απολογία προδότου, 9 Μαρτίου 1944. Ακριβές αντίγραφο, Ηράκλειο 29 Δεκεμβρίου 1944, Το Ανακριτικό Γραφείο της Στρατιωτικής Διοικήσεως Υπαίθρου. (Αρχείο Γεωργίου Α. Καλογεράκη).

[32] Η υπογράμμιση είναι του συγγραφέα.

[33]Εφημερίδα «Πατρίς» Ηρακλείου, Κυριακή 30 Απριλίου 1950. Στην αντιγραφή του άρθρου διατηρήθηκε η ορθογραφία και σύνταξή του.

[34] Ξανθάκης Εμμανουήλ (Ηρακλειώτης, διετέλεσε και κατοχικός Νομάρχης Ηρακλείου)  και  Ρεκανάτης Κωνσταντίνος  (Θεσσαλονικιός).

 

[35] Από την απόφαση καταδίκης του απουσιάζουν και τα εγκλήματα του Καλλικράτη, 8-11 Οκτωβρίου 1943  και του Γουρνόλακκου στον Ψηλορείτη, 4-5 Σεπτεμβρίου 1943.