Από τα ένδοξα και ηρωικά Σφακιά της Κρήτης καταγόταν ό άγιος Ιωάννης ό νεομάρτυς.
Επαγγελματικοί λόγοι τον είχαν αναγκάσει – από νέο ακόμα – να βρεθεί στην εύφορη γη της Μικρασίας και εκεί να εργάζεται ως γεωργός στη Νέα Έφεσο (σημερινό Kusadasi). Αρραβωνιασμένος με μία ευσεβή κόρη ζούσε με τιμιότητα και σωφροσύνη. Ό Ιωάννης αγαπούσε πολύ τον Θεό. Συμμετείχε στις ιερές Ακολουθίες της Εκκλησίας μας και τιμούσε με ευλάβεια τις εορτές των Αγίων μας.
Ήταν 29 Αυγούστου του έτους 1811, ημέρα της εορτής της απότομης της τίμιας κεφαλής του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Λίγο πιο έξω από τη Νέα Έφεσο γινόταν πανηγύρι στη μνήμη του Αγίου. Εκεί βρισκόταν και ό Ιωάννης και πανηγύριζε με άλλους δύο γνωστούς φίλους του από τα Σφακιά. Συνέβη όμως την ώρα εκείνη να περάσουν από δίπλα τους άνθρωποι του Τούρκου αγά. Και ζήτησαν με έντονο τρόπο από τούς τρεις αυτούς Έλληνες κεφαλικό φόρο. Οι νέοι δεν θέλησαν να πληρώσουν. Διαμαρτυρήθηκαν έντονα. Ακολούθησε καυγάς και αιματηρή συμπλοκή, πού άφησε νεκρό έναν από τούς Τούρκους. Έντρομοι οι δύο από τούς Σφακιανούς έφυγαν τρέχοντας να κρυφτούν φοβούμενοι τα αντίποινα. Ό Ιωάννης έφυγε και αυτός άλλα με ήσυχη συνείδηση, διότι δεν είχε ανακατευθεί με το φόνο, και επέστρεψε ειρηνικός στις δουλειές του αγρού του. Την επόμενη όμως ήμερα έφθασαν εκεί εξαγριωμένοι οι Αγαρηνοί. Άρπαξαν βίαια τον αθώο Ιωάννη κατηγορώντας τον ως υπεύθυνο του φόνου. Και τον έσερναν στο δρόμο κτυπώντας τον με «βαρβαρικό θυμό». Έτσι βαθιά πληγωμένο και αιμόφυρτο τον έριξαν στη φυλακή «ως κακούργο».
Ό κριτής διέταξε να μείνει εκεί ό Ιωάννης 16 μέρες εγκαταλελειμμένος, «απαρηγόρητος» από φίλους και χωρίς τροφή. Οι δεσμοφύλακες όμως του πετούσαν κάπου – κάπου λίγα ψίχουλα. Ό Ιωάννης υπέμενε με καρτερία και με πίστη και υπομονή τα παθήματα αυτά και περίμενε από τον πανάγαθο Θεό λύση στο πρόβλημα. Θα τον άφηναν άραγε ελεύθερο ή θα ακολουθούσε την οδό του μαρτυρίου; Ό ίδιος ήταν έτοιμος να υποταχθεί με χαρά στο θέλημα του Κυρίου του. Την απόφαση την είχε πάρει μέσα του σταθερά. Δεν θα φοβηθεί τις απειλές των Τούρκων ούτε θα υποκύψει στα δελεάσματά τους. Και θα παραμείνει πιστός μαθητής του Ιησού Χριστού. Και να! ή ώρα της επιλογής έφθασε. Του προτείνουν μια συμβιβαστική λύση:
«Φαίνεται, του λένε, πώς είσαι αθώος. Αλλά εάν θέλεις να σώσεις τη ζωή σου, πρέπει να αρνηθείς την πίστη σου, να γίνεις μουσουλμάνος, να πάρεις τη θέση του φονευθέντος. ‘Αν δεν συμφωνείς, σε περιμένει ή αγχόνη».
Ό αθλητής του Χρίστου Ιωάννης ατάραχος έδωσε αμέσως απάντηση που κατέπληξε: «Χριστιανός έγεννήθηκα, Χριστιανός θέλω να αποθάνω. Ιωάννης ονομάζομαι. Δεν αλλάζω ούτε το όνομα μου ούτε και την πίστη μου». Το πρόσωπο του έλαμπε ολόκληρο.
Την ώρα εκείνη βρήκε την ευκαιρία και έτρεξε κοντά του ή κόρη του Τούρκου κριτή και με λόγια τρυφερά προσπαθούσε να του αλλάξει τη γνώμη και να τον παγιδεύσει στις άνομες επιθυμίες της.
Ό Ιωάννης όμως απαθής και αδιάφορος, ενισχυόμενος από την παντοδύναμη θεία Χάρη του Κυρίου Ιησού Χρίστου, διέλυσε και αυτή την καλοστημένη διαβολική παγίδα με τη σταθερή άρνηση του. Και έτσι τελείως ελεύθερος, «φαιδρός και άγαλλόμενος», κατά τον βιογράφο του, πορεύθηκε τον δρόμο του μαρτυρίου του ικετεύοντας συνεχώς την Παναγία μας: «Ύπεραγία Θεοτόκε, βοήθει μοι». Και όσους χριστιανούς συναντούσε στο δρόμο, τούς παρακαλούσε να τον συγχωρήσουν.
Πανέτοιμος στάθηκε στον τόπο του μαρτυρίου. Γαλήνιος, ειρηνικός και προσευχόμενος παραδόθηκε στα χέρια των δημίων. Σε λίγο υψωμένος στην αγχόνη προσέφερε στον Κύριο σαν το πιο ευωδιαστό θυμίαμα την τελευταία αναπνοή της ζωής του. Μια νεανική σφριγηλή καρδιά έπαψε να κτυπά στη γη αυτή. Μια αγνή ψυχή φτερούγισε για τον ουρανό. Ήταν 15 Σεπτεμβρίου του 1811.
Το αιωρούμενο τίμιο σώμα του μάρτυρος εκείνη τη νύχτα πλημμύρισε από ουράνιο ιλαρό φως, πού άφησε έκθαμβους πλήθος Τούρκων καμηλιέρηδων πού έτυχε να διανυκτερεύουν στην ύπαιθρο. Ή είδηση διαδόθηκε αστραπιαία. Κρέμασαν τον αθώο Ιωάννη.
Μετά από τρεις ήμερες οι χριστιανοί με ευλάβεια παρέλαβαν το σεπτό ιερό λείψανο του νεομάρτυρος Ιωάννου και το ενταφίασαν με τιμές στο προαύλιο του ιερού Ναού του Άγιου Γεωργίου της Νέας Εφέσου. Μία ήμερα μετά την εορτή της Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού ό άγιος Ιωάννης ό εκ Σφακιών αξιώθηκε να υψωθεί στην αγχόνη του μαρτυρίου του για την αγάπη του Χρίστου.
‘Άς χαιρόμαστε όλοι, πολύ δε περισσότερο οι σύγχρονοι πιστοί νέοι μας, γιατί στο χορό των Αγίων έχουμε τέτοιους «δυνατούς» και γενναίους εκπροσώπους μας. Μαζί όμως με τη χαρά μας ας αγωνιζόμαστε να βαδίζουμε και με συνέπεια το δρόμο της χριστιανικής ζωής. Έτοιμοι για κάθε θυσία και για κάθε μορφή ομολογίας για την αγάπη και την αλήθεια του Χριστού. Με τη δύναμη και τη χάρη του ζωοποιού Σταυρού όλα είναι εύκολα και δυνατά και στους πιο δύσκολους καιρούς.
«Σταύρου ένδεδυμένος την πανοπλίαν, του εχθρού κατέβαλες την δυναστείαν, και στερρώ φρονήματι ύπέμεινας, τον δι’ αγχόνης θάνατον διό Χριστός σε άξίως έδόξασεν, Ιωάννη».
«Ένδοξε Νεομάρτυς Ιωάννη, αδιαλείπτως ικέτευε υπέρ των ψυχών ημών». Αμήν.
Η μνήμη τους τιμάται την πρώτη Κυριακή μετά την 15η Αυγούστου, δηλ. σήμερα Κυριακή 21 Αυγούστου και στις 15 Σεπτεμβρίου…
