Γράφει ο Διονύσης Τεμπονέρας
Το δημογραφικό και η γήρανση του πληθυσμού, σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας και στην οικονομία γενικότερα, πρόκειται να ασκήσουν έντονες πιέσεις, στο σύστημα κοινωνική προστασίας της Ελλάδας, τα επόμενα χρόνια.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε πριν από μερικές ημέρες, από την αντιπρόεδρο της Ελληνικής Εταιρίας Δημογραφικών Μελετών, κ. Εμκε-Πουλοπούλου, με τίτλο: «Η οδυνηρή δεκαετία και οι αλλεπάλληλες κρίσεις», προκύπτουν ιδιαίτερα ανησυχητικά συμπεράσματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2021, ο πληθυσμός της Ελλάδας ανερχόταν σε 10,7 εκατ. κατοίκους, δηλαδή κατά 400.000 ανθρώπους μειωμένος, σε σχέση με το 2011. Η μελέτη προβλέπει ότι έως το 2060 στις χώρες του ΟΟΣΑ ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας 20-64 χρόνων, θα παρουσιάσει κατά μέσο όρο μείωση 10%. Στην Ελλάδα, η μείωση θα φτάσει το 35%. Η βασική αιτία της δημογραφικής γήρανσης, σύμφωνα με την ερευνήτρια, είναι «η χειροτέρευση του βιοτικού επιπέδου του ελληνικού λαού». Η μείωση των μισθών και η ακρίβεια επιδρούν αρνητικά στη ζωή των νέων ζευγαριών, που είναι αδύνατο πλέον, όχι να κάνουν οικογένεια, αλλά και να μετακινηθούν από το παιδικό δωμάτιο.
Τα ανωτέρω δεδομένα επηρεάζουν δραματικά την αναλογιστική ισορροπία και την βιωσιμότητα του ΣΚΑ, κυρίως διότι μεταβάλλεται επί τα χείρω, ο λόγος εργαζομένων προς συνταξιούχους.
Και ενώ θα περίμενε κανείς η Ευρώπη να προβληματιστεί από τις νέες συνθήκες, πρόσφατη Έκθεση της Κομισιόν, που ενεκρίθη από το Ecofin, «υποδεικνύει» ως λύση, την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
Συγκεκριμένα ή έκθεση επαναβεβαιώνει «την ανάγκη να συνεχίσουν να λαμβάνονται κατάλληλα μέτρα πολιτικής σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με τη δημογραφική γήρανση, λαμβανομένων υπόψη των συνθηκών που επικρατούν σε κάθε χώρα, παράλληλα δε να αποφευχθεί η εφαρμογή μέτρων που αντιστρέφουν ήδη αναληφθείσες μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της διατηρησιμότητας. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνεται η λήψη περαιτέρω μέτρων για την αύξηση της πραγματικής ηλικίας συνταξιοδότησης, μεταξύ άλλων με την προώθηση της μεγαλύτερης σε διάρκεια και υψηλότερης συμμετοχής στην αγορά εργασίας και με την αποφυγή της πρόωρης εξόδου από αυτήν, λαμβανομένης παράλληλα υπόψη της εξέλιξης του προσδόκιμου ζωής κατά τον σχεδιασμό των συνταξιοδοτικών συστημάτων».
Η κυβέρνηση προφανώς και δεν έχασε την ευκαιρία, να αξιοποιήσει την συγκυρία και ξεκινάει την εφαρμογή των υποδείξεων, από το όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, που ισχύουν στο Δημόσιο. Με μια έωλη γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και παρά το γεγονός ότι, ο υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ.Τσακλόγλου, πριν από έξι μήνες διαβεβαίωνε τους συνταξιούχους ότι «δεν επίκειται αύξηση των ορίων ηλικίας» , ετοιμάζεται να κάνει δεκτή την γνωμοδότηση του ΝΣΚ, που απαγορεύει την πρόωρη έξοδο προς την σύνταξη, σε γυναίκες και άνδρες ασφαλισμένους, που δεν είχαν θεμελιώσει δικαίωμα μειωμένης σύνταξης, μέχρι την 31η.12.2021. Στην περίπτωση αυτή, οι υποψήφιοι συνταξιούχοι θα φορτωθούν ακόμα και 7 χρόνια επιπλέον, με τη δυνατότητα να φύγουν στη σύνταξη πλέον να πηγαίνει στα 62 έτη (π.χ. από τα 55, που ίσχυε για τις γυναίκες που είχαν 25ετία το 2010).
Στην κατεύθυνση αυτή, συνεπικουρεί η πρόσφατη (Pensions at a Glance 2021), σύμφωνα με την οποία «Η μέση πραγματική ηλικία συνταξιοδότησης στο σύνολο του ΟΟΣΑ το 2020 ήταν τα 63,8 χρόνια για τους άντρες και τα 62,4 χρόνια για τις γυναίκες. Οι Ελληνίδες έβγαιναν πέρυσι στη σύνταξη σε χαμηλότερη ηλικία (58,1 χρόνια) από τις άλλες γυναίκες των χωρών του Οργανισμού, με συνέπεια να έχουν και το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής (28,4 χρόνια)».
Σημειωτέον ότι, σε ισχύ παραμένει η πρόβλεψη του ν.3863/2010 και συγκεκριμένα το άρθρο 11, που προβλέπει ότι: «Τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των ασφαλισμένων των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης και του Δημοσίου, ανεξαρτήτως χρόνου υπαγωγής στην ασφάλιση, τα οποία προβλέπονται στο άρθρο 10 του παρόντος νόμου και σε καταστατικές ή γενικές διατάξεις νόμων, ανακαθορίζονται κατά τη μεταβολή του προσδόκιμου ζωής του πληθυσμού της χώρας, με σημείο αναφοράς την ηλικία των 65 ετών. Η ισχύς της παραγράφου αυτής αρχίζει από 1.1.2021 και κατά την πρώτη εφαρμογή της, λαμβάνεται υπόψη η μεταβολή της δεκαετίας 2010 έως και 2020. Από 1.1.2024 τα ανωτέρω όρια ανακαθορίζονται ανά τριετία. Η αναπροσαρμογή των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, γίνεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, που εκδίδεται κατά το τελευταίο έτος κάθε περιόδου με βάση τους σχετικούς δείκτες που προσδιορίζονται από την Ελληνική Στατιστική Αρχή και την Eurostat και αφορούν στην επόμενη περίοδο.»
Αν σε όλα τα ανωτέρω προσθέσουμε, το τεράστιο ζήτημα του δημοσίου αλλά και ιδιωτικού χρέους, που αντιμετωπίζει η χώρα μας (το πρώτο πλησιάζει το 200% του ΑΕΠ, ενώ τα χρέη των πολιτών και των επιχειρήσεων στην εφορία και στα ασφαλιστικά ταμεία, ξεπερνούν τα ¾ του ΑΕΠ της χώρας, που υπολογίζεται στα 180 δισ. ευρώ), το έλλειμμα του ΕΦΚΑ (που για το 2021, ξεπερνά το 1 δις ευρώ), την μείωση των μισθών και την απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, σε συνδυασμό με την απουσία αναπτυξιακού υποδείγματος, την ακρίβεια και την καλπάζουσα οικονομική κρίση, τότε η εξίσωση του μέλλοντος για το ασφαλιστικό, είναι πράγματι δυσεπίλυτη. Δυστυχώς αν δεν υπάρξει αλλαγή πολιτικής κατεύθυνσης άμεσα, αν δεν υπάρξουν πόροι του ενίσχυσης του συστήματος, αν δεν χτυπηθεί η εισφροδιαφυγή και εισφοροαποφυγή, αν δεν ρυθμιστεί με κανόνες η αγορά εργασίας, η κατάληξη θα είναι γνωστή. Θα προκύψουν, είτε μειώσεις των συντάξεων είτε αυξήσεις στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, για να προκύψει «βιωσιμότητα» του συστήματος.
Στην Γαλλία πρόσφατα το μέλλον του ασφαλιστικού αποτέλεσε κεντρικό τμήμα της προεκλογικής αντιπαράθεσης. Στην Ελλάδα…;
* Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι Δικηγόρος – Εργατολόγος
Πηγή: ieidiseis.gr
