Γράφει ο Σταύρος Φωτάκης
Με τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την επανάσταση του 1821 και προκειμένου να συντάξω σχετική ομιλία, διάβασα αρκετά κείμενα διακεκριμένων ιστορικών. Εντυπωσιάστηκα ιδιαίτερα, με τη σφαγή που συντελέστηκε στη Μίλατο Μεραμπέλου Λασιθίου, γεγονός που με ενέπνευσε να γράψω τους παρακάτω στίχους, με τη σκέψη να μελοποιηθούνε.
Σύμφωνα με τα διασωθέντα και καταγραμμένα ιστορικά στοιχεία η φοβερή σφαγή στο σπήλαιο της Μιλάτου, χριστιανών επαναστατών, πολεμάρχων και αμάχων, συντελέστηκε τον Φεβρουάριο του έτους 1823, από Τούρκους, Τουρκοαιγυπτίους και Τουρκαλβανούς καταχτητές. Πιο συγκεκριμένα, στο σπήλαιο της Μιλάτου είχανε καταφύγει 3500 γυναικόπαιδα με 150 πολεμιστές, για να γλυτώσουνε από το ασκέρι του Χασάν Πασά. Προδοθήκανε όμως από τον Τούρκο Τερζαλή και έτσι αποκλειστήκανε για μέρες, με αποτέλεσμα να αρχίσουνε να παθαίνουνε από πείνα και δίψα. Ο Τουρκαλβανός Χουσείν Βέης υποσχέθηκε στους αποκλεισμένους πως δεν θα τους πειράξει και όταν αρχίσανε να βγαίνουνε ξεκίνησε η σφαγή. Από τη φοβερή αυτή σφαγή, 2.000 περίπου αμάχων, δεν γλυτώσανε ούτε τα 40 νιογέννητα που γεννηθήκανε μέσα στο σπήλαιο τις μέρες του αποκλεισμού, ούτε και οι 18 παππάδες της περιοχής.
Οι στίχοι :
Το χίλια οχτακόσα και εικοσιτρία πάνω,
στο Μεραμπέλο ν-έφταξε ασκέρι του Σουλτάνο.
Φλεβάρης μήνας βροχερός και βαριανταριασμένος,
απόκληρος στο ν-τόπο του κάθε κυνηγημένος.
Σα τζι σπουργίτες τρέχανε σε σπήλια και χαράδρες
στα χιονισμένα τα βουνά του Μεραμπέλου οι γι άντρες
Κι η Μίλατος ’ποδέχτηκε παιδιά, μικρά μεγάλα,
καπεταναίους κρητικούς να μη τζι πιάσει μπάλα.
Στο σπήλιο μέσα γλακιχτοί του Λασιθιού να μπούνε,
γερόντοι, γυναικόπαιδα για να προστατευτούνε.
Ο εξωμότης Τερζαλής κάνει τη προδοσία
και μολογά το του Πασά να πάρει τα πρωτεία.
Τον αιμοβόρο Αλβανό, το Χουσείν το Βέη,
έπεψεν ο Χασάν Πασάς κι άρχιξενε να λέει :
«Άντρες, γυναίκες και παιδιά μπορώ να σασε τάξω,
ντελόγο ανέ μ-πορίσετε δε θα σασε πειράξω»
Κι εκείνοι επιστέψανε στη ψεύτική του «μπέσα»
κι αρχίξανε να βγαίνουνε σιγά σιγά ’πό μέσα.
Τουυρκαλβανοί τσ’ ανήμεναν απόξω σε καρτέρι,
στο μ-πόρο τσι κατάσφαξαν με φοβερό μαχαίρι.
Βασανιστήρια φριχτά τως ήτανε γραμμένα,
ετόσα πού ’ναι δύσκολο να περιγράψει η μ-πένα.
Πείνα και δίψα και σφαγή θρήνος και χτηνωδία,
αυτή ’τανε η τύχη τους απ’ τ’ άγκριγια θηρία.
Σαράντα γεννηθήκανε μωρά μέσα στο σπήλιο,
μά ’ταν τση τύχης τους γραφτό ποτές μη δούνε ήλιο.
Ανάμεσίς στα θύματα και δεκοχτώ παππάδες,
τσι κάψαν’ ολοζώντανους σα τζη Λαμπρής λαμπάδες.
Σα δυο χιλιάδες ήσανε απού σφαγιαστήκαν,
στο σπήλαιο τση Μίλατου κι ούλοι αγιαστήκαν.
Ω ! μαύρε σπήλιε σκοτεινέ και μαυραραχνιασμένε,
τα μάθια μας για τη σφαγή διακόσους χρόνους κλαίνε.
Την έμπνευση και την υλοποίηση της σκέψης μου για μελοποίηση των στίχων ανέλαβε η κόρη μου Εμμανουέλα, καθηγήτρια μουσικής, την οποία ευχαριστώ ιδιαίτερα, καθώς και τους παρακάτω συντελεστές για τη δημιουργία του βίντεο που ακολουθεί :
Μουσική -Τραγούδι: Εμμανουέλα Φωτάκη
Στίχοι – Αφήγηση: Σταύρος Φωτάκης
Έπαιξαν οι μουσικοί:
Χρήστος Χαρχαλάκης: Λαούτο, βιολί Δημόκριτος Μητσοτάκης: Λύρα Γιάννης Μανόπουλος: Κιθάρα
Ενορχήστρωση: Χρήστος Χαρχαλάκης
Programming/ ηχογράφηση/ μίξη ήχου/ mastering: Γιάννης Μανόπουλος – Manosound Studios
«Τσι στίχους μου μελωδικά έντυσες κι η φωνή σου,
τους ήρωες υμνολογεί στσ’ αυλές του Παραδείσου.»
Αιωνία η μνήμη όλων των σφαγιασθέντων στο σπήλαιο της Μιλάτου.
Απρίλιος του 2022 Σταύρος Φωτάκης
