Δρ. Ελισάβετ Βαλάνου
Επιστημονικός συνεργάτης Ελληνικού Ιδρύματος Υγείας*
Η Εθνική μελέτη ΥΔΡΙΑ είχε ως στόχο την αποτύπωση της κατάστασης υγείας, των διατροφικών επιλογών και των συνηθειών διαβίωσης του πληθυσμού στην Ελλάδα.
Σχεδιάστηκε και εκπονήθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Υγείας (ΕΥΙ) σε συνεργασία με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕ. ΕΛ.Π.ΝΟ) του Υπουργείου Υγείας.
Το δείγμα αποτελείται από τουλάχιστον 4.000 ενήλικες, ηλικίας 18 ετών και άνω, βάσει της τελευταίας απογραφής της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) του 2011.
Η καταγραφή των διατροφικών συνηθειών πραγματοποιήθηκε μέσω της συμπλήρωσης δύο ανακλήσεων διατροφικής πρόσληψης 24ώρου (εφαρμογή Η/Υ, HHF Nutrition Tool την οποία ανέπτυξε το ΕΙΥ), ενός μη ποσοτικού ερωτηματολογίου συχνότητας κατανάλωσης τροφίμων, καθώς και ενός ερωτηματολογίου καταγραφής των τάσεων της εκτός σπιτιού σίτισης.
Στο πλαίσιο της καταγραφής των διατροφικών επιλογών μέσω της ηλεκτρονικής εφαρμογής ανάκλησης της διατροφικής πρόσληψης 24ωρου, καταγραφήκαν λεπτομερώς η κατανάλωση ελαιολάδου, η μέθοδος μαγειρέματος, το υλικό συσκευασίας, η εμπορική ονομασία, η περιοχή προέλευσης και ο τρόπος καλλιέργειας του.
Από τα συλλεχθέντα στοιχεία προκύπτει ότι η κατανάλωση ελαιολάδου στη χώρα μας είναι πτωτική, παρότι εξακολουθεί να είναι το κύριο προστιθέμενο λιπίδιο (79% της χρήσης προστιθέμενων λιπών και ελαιών) με τις επιτραπέζιες επαλειφόμενες μαργαρίνες να ακολουθούν ως το δεύτερο πιο συχνά καταναλισκόμενο λιπίδιο με ποσοστό (14% της χρήσης προστιθέμενων λιπών και ελαιών).
H χώρα μας συνεχίζει να κατέχει τα ηνία στη μέση παγκόσμια κατά κεφαλή κατανάλωση ελαιολάδου.
Σύμφωνα με τα συλλεχθέντα στοιχεία της μελέτης ΥΔΡΙΑ η μέση κατανάλωση ελαιολάδου (αναγωγή στις 2000 θερμίδες) στο σύνολο της χώρας είναι 34 g ανά ημέρα και 38g ανά ημέρα στην Κρήτη.
Τόσο στο σύνολό της επικράτειας όσο και στην Κρήτη, (αναγωγή στις 2000 θερμίδες) παρατηρείται ότι οι γυναίκες καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες ελαιολάδου σε σχέση με τους άνδρες, το οποίο, μπορεί να αποδοθεί στη μεγαλύτερη κατανάλωση λαχανικών και οσπρίων.
Όσον αφορά τη χρήση προστιθέμενων λιπών και ελαίων στην παρασκευή φαγητών, ανεξάρτητα από τον τρόπο μαγειρέματος, το κύριο προστιθέμενο λιπίδιο είναι το ελαιόλαδο παρότι τα σπορέλαια και η μαργαρίνη κατέχουν αξιόλογα ποσοστά.
Αξιοσημείωτο είναι το ότι στην Κρήτη το ελαιόλαδο χρησιμοποιείται για τηγάνισμα σχεδόν 9 στις 10 φορές
Το ελαιόλαδο σε υψηλότερο ποσοστό χρησιμοποιείται στα μαγειρευτά φαγητά (93%), ενώ τα σπορέλαια σε υψηλότερο ποσοστό χρησιμοποιούνται στα τηγανητά (16%).
Συνοψίζοντας, παρόλο η Ελλάδα φαίνεται ότι σταδιακά απομακρύνεται από το πρότυπο της Μεσογειακής διατροφής, το ελαιόλαδο παραμένει βασικό συστατικό της διατροφής στη χώρα μας.
* Το παραπάνω κείμενο είναι η εισήγηση της κ. Ελισάβετ Βαλάνου στο Συμπόσιο «Διατροφικές συνήθειες και πρακτικές στην Κρήτη διαχρονικά» που διοργανώθηκε στο Κέντρο Ερευνών Μουσείου Κρητικής Εθνολογίας στους Βώρους του Δήμου Φαιστού, από 9-10 Σεπτεμβρίου 2017
