Της Άννας Πατεράκη
Δύσκολες ώρες, αλλά έτσι είναι η ζωή.
Αποχαιρετώ σήμερα, τον καθηγητή μου στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, τον Απόστολο Παπαϊωάννου, εξέχοντα επιστήμονα και μοναδικού ήθους και ακεραιότητας προσωπικότητα. Ένα Άνθρωπο ο οποίος κυριολεκτικά αφιέρωσε τη ζωή του στην έρευνα, μελέτη, διάσωση, αποκατάσταση και ανάδειξη της αρχειακής κληρονομιάς του τόπου μας.
Υποκύπτοντας στη μοίρα, ο Απόστολος Παπαϊωάννου δεν είναι πλέον μαζί μας. Το πλούσιο έργο του όμως είναι γύρω μας … ακόμη και εμείς οι ίδιοι είμαστε μέρος του. Γύρω μας υπάρχουν οι γνώσεις της Ιστορίας και οι ιδέες που καλλιέργησε και έθεσε στη διάθεση όλων τόσο απλόχερα και αποτελεσματικά.
Κοντά του μαθήτευσα σπούδασα και μυήθηκα στην κοπιαστική ρουτίνα της αρχειακής έρευνας. Στην εσαεί ατέλεστη, εσαεί ανέφικτη, συνολικά διασάφηση του υλικού της. Διαπίστωσα και εισέπραξα την γοητεία που ασκεί και την έλξη, υποσχόμενη την συγκίνηση που προκαλείται από το περίσσευμα της ζωής που φυλακίστηκε πάνω στο αντικείμενο των σπουδών μου, στα έγγραφα.
Τα δάχτυλα μας αμέτρητες μέρες μούδιαζαν καθώς βάφονταν από την σκόνη που κάλυπτε τις λυτές σελίδες του Αρχείου της Χριστιανικής Δημογεροντίας Λασιθίου. Ενός πολύτιμου αρχειακού υλικού. Πολύτιμες και φθαρμένες πιάναμε τις πτυχές του πάντα με αργές κινήσεις, με φόβο μήπως το ανώδυνο σκίσιμο που είχε ήδη αρχίσει αποβεί οριστικό.
Με θρησκευτική ευλάβεια παίρναμε ένα χαρτί κάθε φορά στα χέρια μας. Υποκίτρινο, ευαίσθητο και εύθραυστο. Το ξεδιπλώναμε προσεκτικά. Πολλές φορές πρόβαλαν τίτλοι και υπογραφές, σημάδια σημαντικών μορφών της περιόδου. Ίχνη αποσύνθεσης, φθαρμένο υλικό χαρτιού, φορτία σκόνης όπως και μερικοί κόκκοι χρυσού, από τις υπογραφές του Γενικού Διοικητή Λασιθίου, Κωστή Αδοσίδη Πασά που κυλούσαν και έπεφταν στην επιφάνεια. Τα μάτια διέτρεχαν το χειρόγραφο μέσα από πολλά εμπόδια. Διαπιστώναμε την υλική φθορά του εγγράφου. Οι φαγωμένες γωνίες, τα σκισίματα του χαρτιού καθώς και τα φθαρμένα περιθώρια κατάπιναν τις λέξεις. Μια λέξη που λείπει άλλωστε αφήνει το νόημα να αιωρείται στο διηνεκές.
Η βαθύτερη σκέψη μας κάθε φορά, μετά το τέλος κάθε κοπιαστικής μέρας ήταν αινιγματική με πολλά ερωτηματικά. Αναρωτιόμασταν αν χάναμε τον χρόνο μας ή αν είχαμε βρει έναν ουτοπικό τρόπο να ξαναβρούμε τον χαμένο χρόνο με οποιοδήποτε κόστος.
Χάρη στον κόπο του καθηγητή μας σειρά αρχείων είναι τώρα διαθέσιμα. Αρχεία που έχουν γούστο, έχουν ομορφιά που προκαλεί την επιθυμία όσων λόγω εκπαίδευσης ή από κλίση επιμένουν να ξαφνιάζονται από το παρελθόν.
Τα αρχεία που διέσωσε συνιστούν σήμερα μια προνομιούχα περιοχή διαφορετική από την επικαιρότητά μας, είναι οι παρυφές των χρόνων που έχουν λήξει και παρόλα αυτά περιβάλλουν το παρόν μας. Αποτελούν «… το παρόν του παρελθόντος» όπως χαρακτηριστικά μας υπογράμμιζε συνέχεια.
Οι συμβουλές του, οι σκέψεις του και οι τρόποι του, θα συνοδεύουν παραινετικά την ύπαρξή μας και ευεργετικά την παραπέρα πορεία μας.
Καλό ταξίδι!!
