Ο Μάρτσαλος είναι μια απομονωμένη παραλία που βρίσκεται στα δυτικά Αστερούσια Όρη, σε μια από τις πιο δύσβατες περιοχές του νομού Ηρακλείου. Απέχει μόλις λίγα χιλιόμετρα από τη μύτη της Μεσαράς, το Ακρωτήριο Λίθινο και 80 χλμνοτιοδυτικά του Ηρακλείου.
Για να έρθετε εδώ θα πρέπει να ακολουθήσετε τον χωματόδρομο που ξεκινάει από τη Μονή Οδηγήτριας και οδηγεί προς το Λίθινο (ακολουθήστε τον χωματόδρομο που οδηγεί δεξιά μετά τη μονή, ευθεία πάει για Αγιοφάραγγο). Μετά από αρκετά χιλιόμετρα θα συναντήσετε πινακίδα προς Μάρτσαλο. Αν την ακολουθήσετε θα βρεθείτε στην αρχή του Μαρτσαλιώτικου φαραγγιού, έπειτα από μια αρκετά κακοτράχαλη διαδρομή. Κοντά στην είσοδο του φαραγγιού θα πρέπει να αφήσετε το αυτοκίνητο σας και να συνεχίσετε με τα πόδια για περίπου 2 χλμ. Η διαδρομή μέσα στο φαράγγι δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολη και αξίζει τον κόπο.
Το φαράγγι αυτό, όπως και τα υπόλοιπα της περιοχής (π.χ. Αγιοφάραγγο), αποτελούσαν και εξακολουθούν να αποτελούν ερημητήρια της Μονής Οδηγητρίας. Γι’ αυτό το λόγο έχουν χαρακτηριστεί ως τόποι με έντονα θρησκευτική σημασία. Μέσα στο φαράγγι θα δείτε πολλά ερείπια από τα κελιά που διέμεναν οι μοναχοί. Μάλιστα, σώζεται και το κελί που έζησαν οι μοναχοί Ευμένιος και Παρθένιος, οι οποίοι αργότερα επανίδρυσαν την Μονή Κουδουμά και έχουν χαρακτηριστεί Άγιοι.
Στην αρχή της διαδρομής θα συναντήσετε την υπέροχη Εκκλησία της Παναγιάς της Μαρτσαλιανής, αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Η Εκκλησία, που είναι κτισμένη μέσα στον βράχο, χρησιμοποιήθηκε ως κατακόμβη κατά τη διάρκεια των χριστιανικών διωγμών. Μόλις πριν λίγους αιώνες ήρθε στο φως κατά τύχη, από ένα βοσκό καθώς είχε σκεπαστεί από βράχους. Τότε βρέθηκε και η εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, η οποία φυλάσσεται στην Μονή της Οδηγήτριας. Όταν η Εκκλησία εορτάζει στις 15 Αυγούστου, πλήθος πιστών από τη Μεσαρά έρχονται στο Μάρτσαλο. Τα βράχια της σπηλιάς είναι γεμάτα εικονίσματα και από την οροφή του σπηλαίου κρέμεται ένας εντυπωσιακός τρούλος. Ο ναός πιστεύεται ότι έχει κτιστεί στην τοποθεσία ενός Μινωϊκού τάφου, καθώς έχει περίεργο κωνικό σχήμα που θυμίζει φούρνο.
Αν συνεχίσετε την κατάβαση του φαραγγιού, ανάμεσα στα κάθετα και απότομα βράχια με τις πολλές σπηλιές, πολύ σύντομα θα βρεθείτε να περπατάτε ανάμεσα σε αυτοφυείς φοίνικες του Θεόφραστου (Phoenix Theophrasti). Στο Μάρτσαλο υπάρχει μια από τις μεγαλύτερες αποικίες του είδους στην Κρήτη, η μεγαλύτερη στο νομό Ηρακλείου. Επίσης, στο μέσον του φαραγγιού, στο Περιβόλι, υπάρχει μια πετρόκτιστη δεξαμενή στην οποία συγκεντρώνονταν το νερό μιας μικρής πηγής που υπάρχει δίπλα. Γύρω από αυτή τη δεξαμενή οι μοναχοί καλλιεργούσαν τη γη για να εξασφαλίσουν τα προς το ζειν.
Μετά από λίγο περπάτημα παράλληλα με τις συστάδες των φοινικόδεντρων, θα βρεθείτε στην παραλία που σχηματίζεται στην έξοδο του Μάρτσαλου. Η παραλία έχει μεγάλα πλακουτσωτά βότσαλα και είναι εντελώς απομονωμένη. Το νερό είναι σχεδόν πάντα πολύ ήρεμο, γεγονός που δικαιολογεί και την ονομασία του (Μάρτσαλο σημαίνει Καλό Λιμάνι στα λατινικά). Στο μέσο της παραλίας υπάρχει μια αποβάθρα για τις βάρκες που έρχονται από τους Καλούς Λιμένες ή τα Μάταλα. Δίπλα υπάρχουν αρκετά αλμυρίκια που προσφέρουν φυσική σκιά. Θεωρείται ιερός χώρος και δραστηριότητες, όπως ο γυμνισμός, είναι προσβλητικές προς τους ερημίτες του φαραγγιού.
Η ταπεινή αυτή παραλία χρησιμοποιήθηκε ως λιμάνι από τα Μινωϊκά χρόνια, καθώς βρέθηκαν ίχνη από λιμενικό οικισμό του 1800-1600 π.Χ. Αργότερα, ο Απόστολος Παύλος σταμάτησε στο Μάρτσαλο για να διδάξει τον Χριστιανισμό, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του προς τη Ρώμη.
Πηγή: cretanbeaches.com
