Του Γιώργος Μαμάκη*
Αποχαιρετώ σήμερα, τον καθηγητή μου Απόστολο Παπαιωάννου, ομότιμο καθηγητή Ιστορίας Νεότερης Ελλάδας και Νεοελληνικού Πολιτισμού στη Σχολή Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, εξέχοντα επιστήμονα και μοναδικού ήθους και ακεραιότητας προσωπικότητα, ο οποίος κυριολεκτικά αφιέρωσε τη ζωή του στην έρευνα, μελέτη, διάσωση, αποκατάσταση και ανάδειξη της αρχειακής κληρονομιάς του τόπου μας.
Ο Απόστολος Παπαιωάννου δεν είναι πλέον μαζί μας, το έργο του όμως είναι γύρω μας … ακόμη και εμείς οι ίδιοι είμαστε μέρος του. Γύρω μας υπάρχουν οι γνώσεις της Ιστορίας και οι ιδέες που καλλιέργησε και έθεσε στη διάθεση όλων τόσο απλόχερα και αποτελεσματικά.
Κοντά του μυήθηκα στην κοπιαστική ρουτίνα της αρχειακής έρευνας, στην εσαεί ατέλεστη, εσαεί ανέφικτη συνολικά διασάφηση του υλικού της. Διαπίστωσα την γοητεία που ασκεί και την έλξη υποσχόμενη την συγκίνηση που προκαλείται από το περίσσευμα της ζωής που φυλακίστηκε πάνω στα έγγραφα.
Τα δάχτυλα μας αμέτρητες μέρες μούδιαζαν καθώς βάφονταν από την σκόνη που κάλυπτε τις λυτές σελίδες του Αρχείου της Δημογεροντίας Λασιθίου. Πολύτιμες και φθαρμένες τις πιάναμε πάντα με αργές κινήσεις, με φόβο μήπως το ανώδυνο σκίσιμο που είχε ήδη αρχίσει αποβεί οριστικό.
Παίρναμε ένα χαρτί κάθε φορά. υποκίτρινο, ευαίσθητο. Το ξεδιπλώναμε προσεκτικά. Πολλές φορές μερικοί κόκκοι χρυσού από τις υπογραφές του Κωστή Αδοσίδη Πασά κυλούσαν στην επιφάνεια. Τα μάτια διέτρεχαν το χειρόγραφο μέσα από πολλά εμπόδια. Διαπιστώναμε την υλική ελαττωματικότητα του εγγράφου. Οι φαγωμένες γωνίες και τα φθαρμένα περιθώρια κατάπιναν τις λέξεις. Μια λέξη που λείπει αφήνει το νόημα να αιωρείται. ..
Και κάθε φορά, μετά το τέλος κάθε κοπιαστικής μέρας αναρωτιόμασταν αν χάναμε τον χρόνο μας ή αν είχαμε βρει έναν ουτοπικό τρόπο να ξαναβρούμε τον χαμένο χρόνο με οποιοδήποτε κόστος.
Χάρη στον κόπο του σειρά αρχείων είναι τώρα διαθέσιμα. Αρχεία που έχουν γούστο, έχουν ομορφιά που προκαλεί την επιθυμία όσων λόγω εκπαίδευσης ή από κλίση επιμένουν να ξαφνιάζονται από το παρελθόν.
Τα αρχεία που διέσωσε συνιστούν σήμερα μια προνομιούχα περιοχή διαφορετική από την επικαιρότητά μας,, είναι οι παρυφές των χρόνων που έχουν λήξει και παρόλα αυτά περιβάλλουν το παρόν μας.
Οι συμβουλές του, οι σκέψεις του και οι τρόποι του θα συνοδεύουν ευεργετικά την παραπέρα πορεία μας.
* Ο Γιώργος Μαμάκης είναι Δρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Δάσκαλος και πρώην Σχολικός Σύμβουλος Λασιθίου
