Του Δημήτρη Χ. Σάββα
Μια ευχάριστη επίσκεψη δέχτηκα στη Βικελαία Βιβλιοθήκη, όταν στεγαζόταν στην περιοχή του Αγίου Ματθαίου, πριν λίγα χρόνια. Μ’ επισκέφθηκε η κυρία Μαρία Γλύκα- Μπαλαμούτσου, κόρη του Σταματίου Γλύκα πρώην διευθυντή της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου, με το σύζυγό της τον κ. Μπαλαμούτσο, ομότιμο καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Η κυρία Γλύκα είχε κάθε λόγο να είναι συγκινημένη, αφού ο χώρος που σήμερα στεγάζεται η Βικελαία ήταν το σπίτι τους στο οποίο διέμεινε η οικογένεια Γλύκα. Μαζί της βέβαια κρατούσε και μια φωτογραφία, την οποία και μου παρέδωσε για το φωτογραφικό αρχείο της Βιβλιοθήκης. Πρόκειται για μια φωτογραφία που έχει σχέση με τον εορτασμό των Τριών Ιεραρχών αρχές της δεκαετίας του πενήντα.
Τα πρόσωπα είναι γνωστά, ειδικότερα για τους παλιούς Ηρακλειώτες, αλλά και για τους παλιότερους δασκάλους και πρόκειται για: τον αρχιεπίσκοπο Κρήτης κυρό Ευγένιο Ψαλιδάκη, τον τότε Πρωτοσύγκελο και μετά Επίσκοπο Πέτρας Δημήτριο Μπουρλάκη, τον τότε αρχιμανδρίτη Νικόλαο Ξένο (στη συνέχεια έγινε Μητροπολίτης Ενόπλων Δυνάμεων) τον τότε Διάκονο Αγαθάγγελο, τον διευθυντή της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Σταμάτιο Γλύκα και τη σύζυγό του Αλεξάνδρα. Στη φωτογραφία επίσης εικονίζονται η Τοτό Αποστολίδου, η Λιλή Αναστασάκη, μητέρα της Ηλέκτρας που πολλές φορές απλόχερα μου έχει δώσει πληροφορίες για το παλιό Ηράκλειο και την ευχαριστώ θερμά, και η Εύα Πικράκη, μητέρα του Αλέξανδρου Πικράκη, του δικηγόρου και του Ευάγγελου Πικράκη, του γείτονά μου, αλλά και αδελφή του αείμνηστου δημάρχου και φίλου Μανόλη Καρέλλη! Ακόμα εικονίζονται ο υποδιευθυντής της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Εμμανουήλ Ζαμπετάκης, ο γυμναστής Φανουράκης, ο καθηγητής Τεχνικών Κόκκινος και ο καθηγητής Φαρσαράκης με την κόρη του. Η γιορτή των Tριών Ιεραρχών και σήμερα αλλά κυρίως τα παλιότερα χρόνια, έσμιγε σχολείο και Εκκλησία, δασκάλους, μαθητές και κληρικούς. Είχε ιδιαίτερη βαρύτητα για όλους με τον εορτασμό της! Σήμερα κι αυτή, όπως και τόσα αλλά έχουν ατονίσει. Ας είναι όμως…!
Θα γυρίσω σ’ ένα δημοσίευμα της εφημερίδας “ΙΔΗ” για την εορτή των Τριών Ιεραρχών που έγινε το έτος 1913. Μαθητές και δάσκαλοι του Κοραή αλλά και των άλλων σχολείων με ζηλευτή τάξη προσήλθαν στον Άγιο Μηνά για την αρχιερατική θεία λειτουργία.
Ευτυχώς που υπάρχει ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός του Μεγάλου Κάστρου και μας διατηρεί αλλά και ενισχύει αυτές τις μνήμες… όσο για το σχολικό συγκρότημα του Κοραή, έπεσε κι αυτό θύμα του συνεχώς “εξελισσόμενου” πολιτισμού μας.
Ας δούμε τι αναγράφεται όμως στο προαναφερόμενο άρθρο: “Μετά περισσής επιβλητικότητος εωρτάσθη και εφέτος υπό των Σχολείων της πόλεώς μας η εορτή των τριών Μεγάλων της Εκκλησίας Διδασκάλων. Οι μαθηταί του Γυμνασίου, του Λυκείου “ο Κοραής” και των λοιπών Σχολείων μετά των λαβάρων υπό την οδηγίαν των κ. καθηγητών και δασκάλων μετέβησαν εν ζηλευτή τάξει εις τον Μητροπολιτικόν Ναόν κατά τον εσπερινόν ως και κατά την σημερινήν αρχιερατικήν λειτουργίαν.
Την 2 μ.μ. η μεγάλη αίθουσα του Γυμνασίου φιλοκάλως διακεκοσμημένη και πλαισιουμένη υπό μυρσινών και εθνικών σημαιοών ήτο πεπληρωμένη ασφυκτικώς κόσμου. Η Α. Σεβασμιότης, ο κ. Α. Μιχελιδάκης ως και πλείστα επίλεκτα μέλη της ημετέρας κοινωνίας προσήλθον εις την εορτήν.
Μετά την νενομισμένην ιεροτελεστίαν ο Γυμνασιάρχης κ. Ν. Παλιεράκης έκαμεν ενθουσιώδη και πατριωτικωτάτην εισήγησιν και μετά τούτο ο καθηγητής του Γυμνασίου Αρχ. κ. Τ. Βενέρης απήγγειλε τον πανηγυρικόν, εμπνεύσαντα αρίστην εντύπωσιν δια την λεπτότητα της φράσεως, την πλοκήν και του ύψους των ιδεών. Ωμίλησε περί Χριστιανικού ιδεώδους, θέμα όπερ επραγματεύθη πολύ δεξιώς, ώστε ο λόγος τον οποίον δημοσιεύομεν αποτελεί εν ωραίον πρότυπον ρητορικής και ποιήσεως.
Οι μαθηταί ως και αι μαθήτριαι του Διδασκαλείου των θηλέων έψαλλον μετά πολλής χάριτος και εξετέλεσαν τα εν τω προγράμματι της εορτής αναφερόμενα μουσικά τεμάχια μετά πολλής επιτυχίας. Αξιος συγχαρητηρίων ο καθηγητής κ. Μπαμιέρος δια το τάλαντον και την φιλοπονίαν του. Εν γένει ο κόσμος απεκόμισεν εκ της εορτής αρίστας εντυπώσεις”.
Χαρακτηριστικός ήταν και ο λόγος του τότε αρχιμανδρίτη και καθηγητή Τιμόθεου Βενέρη, του οποίου απόσπασμα σας μεταφέρω. Πρέπει ν’ αναφέρουμε ότι ο Τιμόθεος Βενέρης στη συνέχεια έγινε Επίσκοπος, αλλά και Μητροπολίτης της Εκκλησίας της Κρήτης.
Αγαπητοί μαθηταί, προς υμάς ήδη στρέφω τον λόγον, διότι υμείς αποτελείτε την ελπίδα του μέλλοντος.
Μη λησμονήτε ότι οι πατέρες ημών τοσαύτα και τηλικαύτα επετέλεσαν έργα εμψυχούμενοι υπό των Χριστιανικών ιδεωδών. Μη λησμονήτε ότι είσθε οι βλαστοί του μεγάλου δένδρου της πίστεως και της πατρίδος, ότι φέρετε εν ταις ψυχαίς υμών ιδεώδες όμοιον προς τα εαρινά εκείνα άνθη, τα οποία ωραία και ευώδη διαπτύσσονται υπό τας ακτίνας του ηλίου. Θέσατε τας ψυχάς υμών, υπό το φως και την θερμότητα του Χριστιανικού ηλίου, και αποφεύγετε τα μελανά νέφη, τα οποία απειλούσι να επισκοτίσωσι την λαμπρότητα των εν υμίν ιδεωδών. Καταφρονείτε των ολεθρίων διδαγμάτων, των οποίων καρπός είναι ο όλεθρος και ουχί η αναγέννησις και η ζωή. Καλλιεργείτε το ευγενές αίσθημα του σεβασμού και της εκτιμήσεως. Διατηρείτε άσβεστον τον σεβασμόν προς τους μεγάλους άνδρας και έστε βέβαιοι, ότι ούτω θα επιτελέσητε μεγάλα και ευγενή έργα. “Δήλον, λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος,κ ότι ο τους γενναίους άνδρας αποδεχόμενος, εν τοις ομοίοις καιροίς ουκ απολειφθήσεται της μιμήσεως” Εχετε ως πρόγραμμα του βίου υμών σκοπόν υψηλόν και μη παύσησθε αγωνιζόμενοι προς πραγματοποίησιν αυτού. Εχετε προ των οφθαλμών υμών, εν ταις σκέψεσιν, εν ταις αποφάσεσιν, εν τοις έργοις υμών τους λόγους του μεγάλου σοφού, αλλά και μεγάλου Χριστιανού, του Pasteur, μακαρίζοντος εκείνον “ο οποίος φέρει εν εαυτώ εν ιδεώδες, εις ο υπακούει, το ιδεώδες της τεχνης, το ιδεώδες της επιστήμης, το ιδεώδες της πατρίδος, το ιδεώδες των αρετών του Ευαγγελίου”.
Ας επικαλεστούμε τους τρεις Ιεράρχες να συνεχίσουν να καθοδηγούν εκπαιδευτικούς αλλά και εκπαιδευόμενους, προπαντός όμως, ας δώσουν φώτιση και δύναμη στους υπεύθυνους της παιδείας, σ’ αυτούς που λαμβάνουν τις αποφάσεις, σ’ εκείνους που πρέπει επιτέλους να καταλάβουν την αποστολή και τη βαρύτητα που έχει αυτή η έννοια, η οποία σχετίζεται με τν διαπαιδαγώγηση των νέων μας!
