Του Δρ Αντώνη Βασιλάκη*
Αρκαλοχώρι
Δεσπόζει στην επικαιρότητα με θλιβερό ρεκόρ: είναι ο οικισμός της Κρήτης που δοκιμάστηκε βαριά από τον Εγκέλαδο.
Κάτω από το ναίσκο του προφήτη Ηλία που κατέρρευσε με το σεισμό βρίσκεται το διάσημο στην μινωική αρχαιολογία σπήλαιο.
Το μικρό και γκρεμισμένο ήδη στην αρχαιότητα σπήλαιο σώζει ένα τμήμα της εισόδου.
Στο Μητρώο του Σπηλαιολογικού κλιμακίου Κρήτης έχει τον κωδικό 0374 με την ονομασία “Σπήλαιο Προφήτης Ηλίας” ή “Βουνό” στη θέση Βουνό-Δέθια Αρκαλοχωρίου.
Το 1913 ο Ιωσήφ Χατζηδάκης το ερεύνησε, αφού οι χωρικοί είχαν αποσπάσει από αυτό 18 οκάδες αρχαίων χάλκινων αντικειμένων που πουλήθηκαν στο Ηράκλειο ως παλιομπακίρια.
22 χρόνια αργότερα, ύστερα από φήμες για νέες ανακαλύψεις, ο Μαρινάτος και ο Ν. Πλάτων το ανάσκαψαν και ανακάλυψαν το μεγαλύτερο σύνολο μεταλλικών αναθημάτων που έχει ποτέ βρεθεί σε όλη τη μινωική Κρήτη.
Στο θησαυρό αυτό περιλαμβάνονται αρτόσχημα τάλαντα χαλκού, χάλκινοι, χρυσοί και ασημένιοι διπλοί πελέκεις διαφόρων μεγεθών, χάλκινα ξίφη και εγχειρίδια, και ελάσματα από χρυσό.
Ήταν αναθήματα σε διάφορα ιερά της περιοχής. Ξεχωριστός είναι ο ενεπίγραφος αναθηματικός διπλός πέλεκυς που έχει φέρει εγχάρακτα σημεία της Ιερογλυφικής γραφής.
Η ερμηνεία της απόθεσης τόσων πολλών λατρευτικών αντικειμένων σε ένα μικρό σπηλαιώδη χώρο είναι δύσκολη.
Ίσως ήταν απόκρυψη των αντικειμένων (αυτή είναι η έννοια του «θησαυρού» στην αρχαιολογία), με σκοπό να τα προφυλαχθούν από κάποιον επικείμενο κίνδυνο.
Ίσως πάλι ήταν αφιερώματα πολεμιστών που συμβόλιζαν την κοινωνική θέση ή την εξουσία τους, ή ακόμη και τη λατρεία μιας πολεμικής θεότητας.
Το σπήλαιο κατέρρευσε γύρω στα 1600 π.Χ. από τον τότε ισχυρό σεισμό που έπληξε την Κρήτη.
* Ο Δρ Αντώνης Βασιλάκης είναι Αρχαιολόγος και διδάκτορας προϊστορικής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης
Ο ναίσκος του Προφήτη Ηλία και η είσοδος του σπηλαίου
