Κείμενο – Φωτογραφίες: Μανώλης Αφραθιανάκης
Η αρχαία πόλη της Λύκτου ή Λύττου ήρθε στο προσκήνιο λόγω της πρώτης φάσης των ανασκαφών που τελείωσε πριν μερικές μέρες.
Κάθε μεγάλη αρχαία πόλη είχε και το υδραγωγείο της. Δηλαδή ένα δίκτυο που περιλαμβάνει το σύνολο των παρακάτω ή μέρος αυτών:
Πηγή νερού – επιφανειακός χτιστός αγωγός με “κουτούτο” – επιφανειακός αγωγός λαξευμένος σε βράχο – επιφανειακός αγωγός μεικτής κατασκευής (λαξευμένος στο βράχο και χτιστός) – κτιστό τοξωτό εναέριο σύστημα μεταφοράς (υδατογέφυρα) – υπόγεια κτιστή σήραγγα στο λόφο – δεξαμενή – κρήνη.
Η 3η φάση της εξερεύνησης του υδραγωγείου της αρχαίας Λύκτου έγινε χθες 14 Σεπτέμβρη, στις βόρειες πλαγιές της Δίκτης. Χαρτογραφήθηκαν τμήματα λαξευτού και κτιστού σε βράχο αγωγού, πάνω στην πλαγιά του βουνού, σε υψόμετρο 700 περίπου μέτρων. Τα υπολείμματα του υδραγωγείου διατηρούνται σε όλο σχεδόν το μήκος της διαδρομής του. Αρχίζει από τις πηγές της Κουρνιάς, της αγροτικής περιφέρειας του χωριού Κράσι, μέχρι την υδατοδεξαμενή της πόλης. Το μεγάλο αυτό τεχνικό έργο, υπολογίζεται ότι είχε συνολικό μήκος 22 χιλιόμετρα (Ν.Ε. ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΗΣ – ΤΟ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ ΤΗΣ ΛΥΚΤΟ, 1984).
Παρέα με τα πρώτα αγριολούλουδα του φθινοπώρου, τους γύπες και τους απόκρυμνους βράχους. Και βέβαια τη σκυλίτσα μας τη Beengo, που έχει εξελιχθεί στον πρώτο παγκοσμίως σκύλο εξερευνητή αρχαίων υδραγωγείων.
Με θέα από ψηλά το παρόν έργο ύδρευσης, δηλαδή το φράγμα Αποσελέμη, εξερευνώντας την υδάτινη οδό του παρελθόντος, με το βλέμμα στο μέλλον.
Έχουμε δρόμο και πολύ σκαρφάλωμα ακόμη!
Η αρχαία Λύκτος ή Λύττος βρίσκεται πάνω από τον οικισμό του Ξιδά, κοντά στο Καστέλλι Πεδιάδος. Η πόλη ήταν μια από τις ισχυρότερες της Ελληνιστικής Κρήτης και εχθρός της Κνωσού.
Η Χερσόνησος ίσως ήταν επίνειο της Λύττου. Το μαρτυρεί αυτό ο Στράβων όταν υπογραμμίζει: «Λύττου δε, ἧς καί πρότερον ἐμνήσθημεν, ἐπίνειον ἐστίν ἡ λεγομένη Χερρόνησος, ἐν ᾖ καί τό τῆς Βριτομάρεως ἱερόν». (Στράβων Γεωγραφικά Ι, 479).
Η λέξη Λύκτος απαντάται στις πινακίδες της Γραμμικής Β΄ από την Κνωσό (14ο αιώνα π. Χ.) με το γνωστό Ru – ki – to.
