Γράφει ο Αντώνης Τσουρδαλάκης*
Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 11 Αυγούστου 2021, στις Μέλαμπες, με συνδιοργανωτές το Δήμο Αγίου Βασιλείου και τους φορείς της Τ.Κ. Μελάμπων, η εκδήλωση για τη Μάχη των Μελάμπων του 1822, στο πλαίσιο του εορτασμού της επετείου των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση του 1821.
Μετά από πολυετή έρευνα, ευτυχίσαμε να εντοπίσουμε και να φέρουμε στο φως, άγνωστα μέχρι τώρα τεκμήρια του Νικολάου Γ. Φωτάκη-Καπετανάκη, οπλαρχηγού Α΄τάξης της επαρχίας Αγίου Βασιλείου, νομικού και συγγραφέα, τα οποία φωτίζουν το ιστορικό αυτό γεγονός.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι Τούρκοι για συγκεκριμένους λόγους, που συνδέονται με την επαναστατική δράση της περιοχής, αποφασίζουν να εκστρατεύσουν κατά των Μελάμπων, την παραμονή του Πάσχα του 1822. Στην πορεία τους και λίγα χιλιόμετρα πριν το χωριό, γίνονται αντιληπτοί, από χριστιανούς φύλακες (σκοπούς), που επιτηρούσαν στην περιοχή. Αυτοί ενημερώνουν τους κατοίκους του χωριού, που εκείνη την ώρα ετοιμάζονταν για την ακολουθία της Ανάστασης. Οργανώνουν άμυνα, στην θέση Σκάλα και Τσικομίτατο, λίγο έξω από το χωριό, και την ίδια νύχτα θα πραγματοποιηθούν οι πρώτες συμπλοκές, με σημαντικές απώλειες για τους Τούρκους. Την επόμενη, ανήμερα του Πάσχα, οι Τούρκοι μπαίνουν στις Μέλαμπες και αρπάζουν, αιχμαλωτίζουν, σκοτώνουν, λαφυραγωγούν, πυρπολούν και εκδιώκουν τους Μελαμπιανούς μέχρι τα Σαχτούρια, τα οποία πυρπολούν επίσης. Εν τω μεταξύ, οπλαρχηγοί από τον υπόλοιπο Αη Βασίλη, τη Μεσσαρά και το Αμάρι, οργανώνουν ευφυέστατο πολεμικό σχέδιο και χτυπούν τους Τούρκους στα ρυάκια του Λαυρασού, των Ροθιανών, στον Αλιγαρέ και στον Πλατύ Ποταμό, προκαλώντας τους μεγάλες απώλειες.
Η παρουσίαση του νεοευρεθέντος αυτού υλικού, με την ταυτόχρονη ψηφιακή απεικόνιση των γεγονότων, ερμήνευσαν τις πτυχές των συγκρούσεων μεταξύ Τούρκων και Χριστιανών. Εν συνεχεία, με την ανάγνωση αποσπασμάτων, από το πρωτότυπο κείμενο του Ν.Γ.Φωτάκη-Καπετανάκη, από τον κ. Νίκο Μαργαρίτη – σ. καθηγητή, π. Γυμνασιάρχη Μελάμπων – αποδόθηκαν αυθεντικοί διάλογοι και αφηγήσεις των πρωταγωνιστών της Μάχης, αλλά και περιγραφές και επεξηγήσεις του ίδιου του Φωτάκη, τα οποία προκάλεσαν το ζωηρό και αμείωτο, μέχρι τέλους, ενδιαφέρον του κοινού.
Στην εκδήλωση, επίσης, επιχειρήθηκε με επιτυχία η επιβεβαίωση – συσχετισμός των νέων αυτών στοιχείων, που προκύπτουν από τα κείμενα του Ν.Γ Φωτάκη, από άλλες μαρτυρίες ηλικιωμένων Μελαμπιανών που πρόλαβαν να διασωθούν και συνέθεσαν τελικά μια ολοκληρωμένη διασταυρωμένη άποψη, για την εξέλιξη των γεγονότων της Μάχης των Μελάμπων.
Ιδιαίτερα σημαντικό σημείο με εξαιρετικό επίσης ενδιαφέρον της όλης εκδήλωσης, υπήρξε η παρουσίαση άγνωστου χειρογράφου, του Εμμανουήλ Αντωνιάδη (οπλαρχηγού, δημοσιογράφου, εκδότη και βουλευτή), σύγχρονου των γεγονότων, το οποίο αναφέρεται στην εν λόγω μάχη, επιβεβαιώνοντας την και ως ιστορικό γεγονός αλλά και ως προς τα στάδια με τα οποία αυτή εξελίχθηκε.
Επίσης, στη διάρκεια της εκδήλωσης αποδόθηκε, μελοποιημένο ποίημα, γεμάτο περιεχόμενο, παλμό, νοήματα και μηνύματα, του Ν. Γ. Φωτάκη, αφιερωμένο στην Μάχη.
Η εκδήλωση έκλεισε με «εικονική» επίσκεψη στο σημείο ανέγερσης σχετικού μνημείου, στο λόφο Λαυρασού, για το οποίο σχετικές εργασίες έχει ήδη ξεκινήσει ο Δήμος Αγίου Βασιλείου.
Την ευθύνη για τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε ο κ. Γεώργιος Φραντζεσκάκης πρώην πρόεδρος του Συλλόγου Μελαμπιανών Αθήνας.
Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε ότι το σύνολο των νέων ευρημάτων καθώς και το αποτέλεσμα της σχετικής επεξεργασίας τους, αποτελούν περιεχόμενο βιβλίου το οποίο βρίσκεται στο τελικό στάδιο συγγραφής.
Αποσπάσματα από την εκδήλωση βρίσκονται ήδη αναρτημένα στην ιστοσελίδα www.melabes.gr
Στην εκδήλωση παρέστησαν οι αιδεσιμώτατοι πατέρες Ε. Τσουρδαλάκης, Κ. Λίτινας, Εμμ. Παπαδογιάννης, Χρ. Μαυρογιώργης και ο δήμαρχος Αγίου Βασιλείου Γ. Ταταράκης, οι αντιδ/χοι Ε. Σαρταζετάκη, Γ. Χαραλαμπάκης, ο εντ/νος δημοτικός συμβουλος Β. Θεοδωράκης, ο πρόεδρος της ΔΕΥΑ Ρεθύμνου Β. Θεοδωράκης, ο περιφερειακός σύμβουλος Κ. Δανδουλάκης, ο διοικητής του 547 Α/Μ τάγματος πεζικού Γ. Τσιαντούλας, ο διδάκτορας του τμήματος Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ι. Γρυντάκης, ο φιλόλογος – ιστορικός ερευνητής και π. διευθυντής Μέσης Εκπαίδευσης Ρεθύμνης Θ. Πελαντάκης, από την δημοτική επιτροπή παιδείας Αγίου Βασιλείου ο φιλόλογος καθηγητής Σ. Φραγκιουδάκης, πρόεδροι και μέλη Συμβουλίων τοπικών κοινοτήτων, φορέων και συλλόγων και πλήθος κόσμου από όλο το Νομό.
* Ο κ. Αντώνης Τσουρδαλάκης είναι Καθηγητής Β/θμιας Εκπ/σης Ρεθύμνου
